A. D. Kayumov gruntshunoslik



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet75/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

 
Gruntlarning  kirishishi.  Gruntlarni  kirishishi  (hajmiy  kichrayishi)  deb  uni 
quriganda  yoki  fizik-kimyoviy  jarayonlar  (sinerezis,  osmos)  bo„lganda  suvning 
chiqib  ketishi  natijasida  hajmining  kamayishi  tushuniladi.  Gruntlarning  kirishishi 
subaeral  sharoitda  haroratlar  (nisbiy  namlik  farqi)  farqi  natijasida  namlikning 
bug„lanishida,  shuningdek  subakval  sharoitda  elektrolitlarning  konsentratsiyasi 
farqlari  ta‟sirida  kolloidlarning  qarishi  natijasida  yuz  berishi  mumkin.  Kirishish 
faqat nam gruntlarga xos bo„ladi. 
 
Kirishish  natijasida  gruntlar  zichligi  oshadi  va  qurigandan  so„ng  qattiqligi 
ham  oshadi.  Gilli  gruntlar  kirishishida  zichlashishi  deformatsiyaga  qarshiligini 
oshiradi,  ammo  yoriqliklar  bo„lishi,  odatda  kirishishida  yuzaga  keladigan  suv 
o„tkazuvchanligini  oshiradi  va  yon  qiyaliklarda  grunt  qatlamining  yuzasi 
turg„unligini  kamaytiradi.  Quruq  va  issiq  iqlimli  sharoitlarda  kirishishli 
qoziqsimon  yoriqliklar  gilli  gruntlarning  massivini  5-7  m  va  undan  katta 
chuqurlikkacha donalarga bo„ladi.  
 
Kirishishda  faqat  mexanik  zichlashish  va  jinslarning  yorilishi  bo„lmasdan, 
gruntlarning  eruvchan  kimyoviy  komponentlarining  qayta  tarqalishi  yuz  beradi. 


102
 
 
Suv bug„lanishi yuz beradigan jinslarning maydoni, kirishishda, ko„pincha tuzlarga 
boyiydi  va  ko„p  hollarda  yuqori  mustahkamlikka  va  suvga  qarshi  tura  olish 
xususiyatiga  ega  bo„ladi,  ammo  gips  kabi  minerallar  kristallashuvi  davomida 
qo„shimcha dezintegrirlashi mumkin. Shunday qilib, kirishish  – zarralar orasidagi 
strukturali bog„lanish tavsifini o„zgarishga olib keluvchi murakkab fizik-kimyoviy 
jarayon hisoblanadi. 
 
Gilli  suv  shimgan  gruntlarning  kirishishi  uchta  bosqichda  kechadi: 
sekinlashgan,  normal  va  qoldiqli  kirishish  (3.7-rasm).  Ulardan  birinchisida  suv 
asosan  ko„pincha  sementlashtiruvchi  modda  bilan  armaturalangan  yirik 
g„ovakliklar  ichida  bug„lanadi,  bunda  grunt  hajmining  umumiy  kichrayishi 
bug„langan  suv  hajmidan  kam  bo„ladi.  Normal  kirishish  bosqichida  gilli  gruntlar 
kirishishi  maksimal  va  taxminan  bug„langan  suvning  hajmiga  teng.  Keyinchalik 
qurish  davom  etishida  hajmning  o„zgarishi  bo„g„langan  namlikning  hajmi 
o„zgarishidan  sezilarli  orqada  qoladi.  Qiymati  umumiy  kirishishdan  2-3  %  katta 
bo„lgan  qoldiq  kirishish  bosqichi  boshlanadi.  U  har  xil  strukturali  va  mineral 
tarkibli gillarda ham kechadi. 
 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish