А. Бурханов, К. Рахматов

12.3. Ҳудудлар рақобат устунлигини белгиловчи омиллар 
Ҳозирги вақтда минтақа иқтисодий жиҳатдан мустақил объект бўлиб, 
нафақат мамлакат бозорида, балки жаҳон ҳамжамиятида барқарор ва 
ишончли позицияни эгаллашга интилмоқда, бу эса маълум минтақаларнинг 

---

388
жаҳон бозорига киришига олиб келади. Ушбу глобаллашув тенденцияси 
доирасида минтақавий рақобатбардошлик алоҳида ўрин тутади.
Минтақавий рақобатбардошлик даражасининг ўсиши, кўпинча 
ҳудудларнинг иқтисодий маконининг турли хиллиги ва глобал рақобат 
жараёнларида юзага келадиган мамлакат иқтисодиётидаги роли ва ўрнини 
ўзгартиришга имкон беради. 
Халқаро амалиётда рақобат деганда бозор муносабатлари шароитида 
мавжуд бўлган иқтисодий категория тушунилади, буни бошқача айтганда 
рақобатга бардош бериш қобилиятини англатади. У товар, ташкилот, саноат, 
комплекс, минтақа ёки ҳатто мамлакат даражасида шаклланиши мумкин.
Узоқ вақт давомида маҳаллий минтақавий фанларда рақобатбардошлик 
мамлакатнинг ресурс ва ишлаб чиқариш базаси сифатида тушунилган бўлиб, 
минтақани бошқа минтақалар, шунингдек, умуман мамлакат манфаатларидан 
фарқ қилиши мумкин бўлган алоҳида манфаатлар ташувчиси сифатида 
ажратмайди.
Рақобат моҳиятини энг тўлиқ ва акс эттирган рус олими А. Селезнев 
томонидан таклиф этилган «минтақавий рақобатбардошлик» таърифидир. 
Минтақанинг рақобатбардошлилиги - бу минтақанинг ва унинг алоҳида 
элементларининг (фабрикалар, корхоналар ва бошқалар) ички ва ташқи 
бозорда тутган ўрни бўлиб, бу иқтисодий, ижтимоий, инфратузилма, сиёсий 
ва бошқа омилларга боғлиқ. Улар минтақанинг ҳолати ва динамикасини 
етарли даражада тавсифловчи кўрсаткичлар орқали акс эттирилган. 
Минтақанинг рақобатбардошлиги - бу доимий иқтисодий ҳодиса бўлиб, 
фирмаларнинг 
рақобатбардошлилиги, 
умуман 
миллий 
иқтисодиёт, 
шунингдек минтақани бозор муносабатларининг субъекти сифатида ажратиб 
турадиган ўзига хос хусусиятлари билан ўхшашликлари мавжуд. Иқтисодиёт 
субъекти сифатида минтақа ресурсларга нисбатан турли даражадаги 
минтақалар билан рақобатдош муносабатларнинг мураккаб тизимига киради. 
Ўзаро муносабатларда минтақанинг функциялари амалга оширилади ва 

---

389
натижалар олинади ва бу эса ўз навбатида жараёнларга таъсир қилади. 
Минтақанинг рақобатбардошлиги бир қатор омилларга боғлиқ (12.1-расм).