A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Kuzatuv kengashi 
Aksiyadorlarning 
umumiy yig’ilishi 
Taftish komissiyasi 
Kompaniya kengashi 
(boshqaruv) 
Kompaniya boshqaruvi 
raisi 
Rais o’rinbosari 
Raisning birinchi 
o’rinbosari 
Rais o’rinbosari 
Ishlar boshqarmasi 
Iqtisodiy tahlil 
boshqarmasi 
Qimmatbaho 
qog’ozlar va 
monitoring 
bo’limi 
Moliya, hisob-
kitob va hisobot 
boshqarmasi 
Tashqi tijorat 
loyihalari bo’limi 
Investitsiya va 
tarmoqni 
rivojlantirish 
boshqarmasi 
Bosh 
muvofiqlashtiruvchi 
menejerlar 
Sement ishlab 
chiqaruvchi korxonalar 
bo’yicha menejerlar 
Maxsus qurilish 
materiallari ishlab 
chiqarish korxonalari 
bo’yicha menejer 
Noruda materiallar 
ishlab chiqarish 
korxonalari 
bo’yicha menejer 
Devorbop 
materiallar islab 
chiqarish bo’yicha 
menejer 
Yoqilg’i energetika 
resurslari bo’limi 
Mutaxassislar 
tayyorlash bo’limi 
Huquqiy bo’lim 
Texnika xavfsizligi, 
atrof muhit 
muhofazasi va 
fuqaro muhofazasi 
bo’limi 
Bosh mexanik 
bo’limi 
2.5-rasm. “O’zqurilish materiallari” aksiyadorlik 
kompaniyasining boshqaruv tashkiliy tuzilmasi 

---

 
36 
korxona (xolding) atrofida birlashadi. Konsern tarkibiga turli (sanoat, transport, savdo, 
bank sohasi) tarmokdarga tegishli, ayrim hollarda dunyoning ko’pgina mamlakatlarida 
joylashgan o’nlab va yuzlab korxonalar ixtiyoriy asoslarda kiradilar. Amalda konsern 
tarkibidagi  korxonalar  ilmiy-texnikaviy  va  ishlab  chiqarish  taraqqiyoti,  shuningdek, 
investitsiya,  moliya, tashqi  iqtisodiy  faoliyat, korxonalarga xizmat ko’rsatishni tashkil 
etish  sohasidagi  vazifalarni  moliyalashtirish  asosida  faoliyat  ko’rsatadi.  Tarmoq, 
tarmoqlararo konsernlar ham bo’ladi. Bir korxona faqat bir konsernga kira oladi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida O’zbekistonda moddiy va ishlab chiqarish tarmoq 
vazirliklari  o’rnida  yirik  konsernlar  (“O’zkimyosanoat”,  “O’zdavmashkonsern”  va 
boshqalar) tashkil qilindi. 
Korporatsiya  (lotincha  “compagnie”  —  “birlashma”,  “hamjamiyat”  so’zidan) 
biron-bir  faoliyat  uchun  uyushgan  aksiyadorlar  jamiyati.  Hozir  bozor  iqtisodiyoti 
rivojlangan  mamlakatlarda  xo’jalikning  barcha  tarmoqlarida  asosiy  mavqega  ega. 
Korporatsiyalar  asosan  bir  xil  mahsulotlar  ishlab  chiqaruvchilarni  birlashtiradi. 
Investitsiya  kapitalini  markazlashuviga  yordam  beradi.  Ilmiy-texnika  taraqqiyoti, 
mahsulotning raqobatbardoshligini ta’minlaydi. 
Korporatsiyalar  mulk  egaligi  ma’nosiga  ko’ra  davlat,  xususiy,  qo’shma 
(aralash);  tarmoqlar  bo’yicha  esa  sanoat,  qishloq  xo’jaligi,  aloqa  va  boshqalarga 
bo’linadi. 
 
Firma  (ital’yancha  “firma”  —  “imzo”  so’zidan)  korxona,  kompaniya  va 
tijorat  tashkilotlarining  umumiy  nomi.  Xodimlar  soni,  mulk  shakli,  huquqiy  holat  va 
boshqalarga ko’ra  xilma-xil  firmalar  mavjud.  Firmalarda  band bo’lgandar  soni  2  —  3 
kishidan 20 — 30 mingtagacha bo’lishi mumkin. 
Firmalarning quyidagi turlari farqlanadi: 
affilirlangan  (qo’shilgan)  —  filial,  sho’’ba  korxona  shaklida  yirikroq  turdosh 
bosh korxona tarkibida faoliyat ko’rsatadigan firmalar; 
broker  —  tijorat  maqsadini  ko’zlaydigan  va  mijoz  topshirig’iga  ko’ra  va  uning 
hisobidan vositachi sifatida faoliyat yuritadigan firmalar; 
venchur — kichik  va o’rta investitsion  firmalar hisoblanib, ilmiy tarkiblar va 
muhandislik ishlanmalarini amalga oshiradi; 
investitsion  —  investitsiyalash  va  qimmatli  qog’ozlar  bilan  bog’liq 
operatsiyalarni o’tkazadigan firmalar; 
injiniring — muhandislik maslahati ko’rsatishga ixtisoslashgan firmalar; 
innovatsion — yangi texnologiyalarni yaratish uchun barpo etiladigan firmalar; 
kbnsalting — maslahat xizmati ko’rsatishga ixtisosdashgan firmalar;