A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

M o l e k u l a r g ib r id iz a t s iy a va p o lim e r a z z a n jir li re a k siy a
(P Z R ) . 
IFA va IB usullarining sezuvchanligi yuqori. bajarish qu­
ia) b o isad a, bir qator kamchiliklari mavjud. Shuning uchun tek­
shirilayotgan materialda virusning nuklein kislotalarini aniqlashga 
qaratilgan molekular gibridizatsiya va polimeraz zanjirli reaksi- 
yalardan foydalanish aniq differensial diagnostika qilish imkonini 
beradi. Bu usullarning asosiy mohiyati shundan iboratki. tekshiruv- 
chilar ixtiyorida rna'lum oligonukleotidlar bo'lib. bular yordamida 
virus genoinidagi nukleotidlarni zanjirini tartibli ravishda tiklash 
mumkin. Molekular gibridizatsiya reaksiyalarida bu oligonukleo- 
tidlarni zondlar deb. PZRda esa praymerlar deb yuritiladi. PZKning 
har bir sikli 3 bosqichdan iborat: 1) tekshirilayotgan nuklein kislota- 
sining denaturatsiyasi; 2) praymerlarning DNK uchastkalari bilan 
birikishi; 3) DNK zanjirining tartibli ravishda komplementar tizili- 
shi. Tekshirish uchun qon. to'qim a suyuqliklari. likvorlar. biopsiya 
materiallari, burundan olingan yuvindi, siydik va boshqalardan foy- 
dalaniladi. Bu o'ta sezuvchan reaksiyalar bo "lib. OIV infeksiyasini 
juda erta, qonda antitanachalar paydo b o im asd an turib aniqlash
166
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

imkonini beradi. Bu usullardan serologik reaksiyalar noaniq natija 
berganda. bemor ayoldan tug'ilgan vangi chaqaloqlar organizmi- 
da virus borligini (ya'ni ularga kasallik yuqqanini) aniqlash maq­
sadida. kasallikka chalingan shaxslarning seksual sheriklarining 
qoni seronegativ natija berganda aniqlik kiritish uchun qo'llaniladi. 
Hozirgi kunda PZRning bir necha modifikatsivalari mavjud, ammo 
bu reaksiyalarni qo'yish uchun maxsus asbob-anjomlardan tashqari 
yana alohida bir necha xonalar, alohida tartib (rejim) zarurligini. 
agar bu tartiblar buzilsa. yolg'on musbat natijalarga olib kelishi 
mumkinligini esda tutish kerak.