A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

N a fa s tizim i a ’z o l a r i n in g z a r a r la n is h i
Nafas tizimi a ’zolarining zararlanishi OIV infeksiyasi kasal­
ligining asosiy belgilaridan va bemorlar oMimining asosiy sa- 
bablaridan biridir. OIV infeksiyasiga chalinganlarning 80 % dan 
ko'prog'ida o'pkaning zararlanishi kuzatiladi, bulardan 90 % in- 
feksion etiologiyaga ega. OIV infeksiyasida o'pkada uchraydigan 
kasalliklarning asosiy shakllari quyida keltirilgan.
1. Infeksion kasalliklar:
- bakteriyalar tomonidan chaqirilgan: pnevmokoklar, gemolitik 
tayoqcha, k o ’k yiring tayoqchasi, stafilokok, sil mikobakteriyasi, 
avium mikobakteriyasi kompleksi tomonidan chaqirilgan kasal­
liklar. Bular ichida eng ahamiyatlisi o'pka silidir:
- protozoyli: pnevmosistalar tomonidan chaqirilgan pnevmoni-
ya;
- virusli: sitomegaloviruslar tomonidan chaqirilgan pnevmoni- 
yalar:
- zamburug'li: kriptokoklar. gistoplazma. koksidioidomikoz 
chaqirgan o'pkaning zararlanishi.
2. O ’smalar:
- Kaposhi sarkomasi;
- N o x o d jk in li limfoma.
3. Boshqa kasalliklar:
- limfoidli interstitsial pnevmoniya.
O ’p k a n in g
in fek sio n
k a sa llik la r i 
immun tizimi yetish- 
movchiligining oqibatidir. OIV infeksiyasining erta davrlarida, 
hali immun tizimida o'zgarishlar unchalik rivojlanmagan davrda 
(SD4 limfotsitlari nisbatan saqlanib qolganda) bu bemorlarda ham 
boshqa hamma odamlardagi kabi kasalliklar kuzatiladi. CD4 lim­
fotsitlar miqdori 20 % dan pasayganda (2001 mkl da) opportunistik 
infeksiya rivojlanish xavfi boshlanadi. Bu bemorlarda pnevmosis­
talar tomonidan chaqirilgan pnevmoniya eng ko'p uchraydigan ka- 
sallikdir. Ammo endemik zonalar uchun xos bo'lgan infeksiyalar 
ham katta rol o'ynaydi. Bizning sharoitimizda esa bu bemorlarda
110
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

o'pkaning sil kasailigi eng ko 'p uchraydigan kasallikdir. Bakteri- 
ai pnevmoniyalardan pnevmokoklar tomonidan chaqirilgani ushbu 
bemorlarda boshqa populatsiyadagilarga nisbatan 5 barobar ko'p 
uchraydi. Bu bemorlarda pnevmoniya bakteriemiya bilan birga ke- 
lishi ko'proq kuzatiladi. shuning uchun adekvat davolangandan ke- 
yin ham uning retsidivi kuzatiladi.