A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

L y m p h ad en op a -
thv Associated virus 
nomlanishi bilan LAV deb atay boshladilar 
(Barre-Sinoussi F.: C hecm an n J. C.; Rev F. et. al.). Bu viruslarning 
asosiy xususiyati, ya'n i tanlab T-xelperlarni zararlashi isbotlandi.
1 9 8 4 -yil m ay oyida A Q S H n in g Betesda shahridagi rak milliy insti- 
tutidagi o 's m a hujayralari biologiyasi laboratoriyasining boshlig'i. 
virusolog olim Robert Gallo OITS bilan o g 'rigan bemorlardan 48 
tasida xuddi yuqorida k o 'rsatilgan tipdagi virusni ajratib oldi va 
unga HTLV-I 11 (H um an T-Leicemic virus type III) deb nom berdi 
(Gallo R. C.,Salahuddin S. L..Popovic M. Et. al.: Gallo R. C..Sarin 
P. S., G elm ann E. P. et. al.; Gelmann E. P., Popovic M. Et. al.). 
Tez orada bu ajratib olingan viruslarning m orfologik va antigenlik 
xususiyatlari L A V bilan bir xil ekanligi m a 'lu m bo'ldi (Feorino 
P. М.; Kalyanaram an V. S.; Haverkos H. W. et. al.). Keyincha- 
lik. 1986- yili, viruslar taksonomiyasi va nomenklaturasi xalqaro 
komiteti bu virusni H IV -H um a n Imm une Deficiency virus, ya'n i 
Odam Im m un tanqisligi Virusi (OIV) deb atadi va bunda}' nomla- 
nishga virusni k a sh f qilgan yuqoridagi ikkala olim ham qarshilik 
qilmadilar. 1985- yili G 'a rb iy Afrikaning ayrim mamlakatlarida. 
keyinchalik esa A Q SH d a va G 'a rb iy Yevropada shunga o 'x s h a sh
ikkinchi virus aniqlandi. 1986- yili I.. M ontane laboratoriyasi xo­
dimlari tom onidan Gvineya-B issaulik ikki bemordan bu virus ajrat­
ib olindi va uni F1IV-2 deb atadilar (ilgarigisi HIV-1 deb ataldi). Bu 
virusni W acnten R. M. m ukam m al o 'rg an ib chiqdi. Hozirgi vaqtda 
bu ikkala virus ayrim ju d a oz farqlarini hisobga olm aganda bir xil 
deb qaraladi. HIV-1, asosan. Y evropada va A Q S H da keng tarqal­
gan bo'lsa. HIV-2 Afrika qit'asida tarqalgan.
10
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kasallikni chaqiruvchi virus topilib aniqlangach, barchani endi 
boshqa savol. ya 'n i bu virus qayerdan paydo b o ‘ldi degan savol 
qiziqtirar edi. Chop elilgan ayrim m aqolalarda ushbu virusni bak- 
teriologik qurollar ishlab chiqarish bilan sh ug'ullanuvchi olimlar 
tomonidan yaratilgan, 
y a ' n i
gen injeneriyasining mahsuli degan 
fara /la r o lg 'a surilgan, amm o bu gipotezalar hech qanday ilmiy da- 
lillar bilan isbot qilinmagan. B a'zi m aqolalarda esa bu viruslar Af- 
rikadagi m aym unlardan odam larga yuqqan degan fikr olg 'a suril­
gan, amm o bu ham hech qanday isbotini topmagan. Virusni yanada 
chuqurroq va atroflicha o'rgan ish lar shuni ko'rsatdiki. bu virus ide­
al biologik obyekt bo'lib, uzoq davr m obaynida. tabii\ evolutsiya 
oqibatida paydo bo'lgan . Bu viruslar uzoq vaqtlardan beri mavjud 
bo'lib, ayrim odamlarni zararlab turgan (A Q S Ild a va Afrikada 
o ‘tgan asrning 60-yillarida hozir OITS deb atalayotgan kasallikka 
o'x sh a sh bemorlar qayd qilingani aniq tasd ig 'ini topgan), odamlar 
orasidagi o 'z a ro aloqalar kengayib. migratsiya hoi lari kuchaygan 
hamda narkom aniya va seksual beboshlik av j olgan hozirgi kunda 
esa, bu virus o 'z ig a keng y o 'l ochib olgan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---