A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

M ik o z n i n g k lin ik shakli
Q o n d a g i C D 4 h u ja v r a n i n g niiq d origa
qa r a b b e m o r la r soni (% da)
C D 4 > 50 0 /
mkl
5 0 0 /m k l > C D 4 >
> 2 00 mkl
( D4 < 2 00
mkl
O r o f a r i n g e a l k a n d i d o z
2 6 . 7
62.1
9 4 .7
K a n d i d o z l i e z o f a g i t
5.6
45
21.1
Teri k a n d i d o z i
4. 4
8.6
2 6 .3
K a n d i d o z l i v u l v o v a g i n i t
2.8
-
2.6
T r a x e y a . b r o n x l a r , o ' p k a , i c h a k -
lar k a n d i d o z i . k a n d i d o z l i m e ­
n i n g it . 
d i s s e m i n a t s i y a l a n g a n
k a n d i d o z
2 i
6 .9
26 .3
Orofaringeal kandidozning 4 xil klinik shakli tafovut qilina­
di: psevdomembranali (molochnitsa). kandidozii leykoplakiya -
giperplastik kandidoz. atrofik kandidoz. kandidozli xeylit (lab bi- 
chilishi). OIV infeksiyasida kelgan kandidoz uchun bemorlarning 
nisbatan yoshligi. ayniqsa. erkaklarda ko'p uchrashi. bir vaqtning 
o'zida o g 'iz shilliq pardasi 
v a
jinsiy a'zolar sohalarining zararla­
nishi. katta-katta sohalarning qamrab olinishi. og'riq bezovta qi- 
lishi. eroziyalar hosil qilishga moyilligi va nihoyat yaraga aylani- 
shi (ultseratsiva). Klinik alomatlaridan: shilliq qavatning qizari- 
shi. karash bilan qoplanishi. eroziyalar hosil bo'lishi, nuqtasimon 
qon quyilishi. enantemalar. tilning s o 'rg :ichlarining tekkislanishi. 
og'iz burchaklarining bichilishi. tilning shishi, leykoplakiya kabi- 
lar kuzatiladi. Kandidozning klinik shakllaridan eritematoz turi 
eng k o'p uchraydi. undan keyin psevdomembranoz turi, angular 
xeylit. giperplastik-eroziv. atrofik turi va yana k o 'p uchraydigani 
kandidozli glossitdir. Eritematoz turida og'iz shilliq pardasi kuchli 
qizaradi. shishinqiragan. suvli va vumshoq holga keladi. bunday 
hoi kasallikning boshlanish davrining alomatidir. Kevincha kasal­
lik o'chog'larida har xil ko'rinishdagi va o'lchamdagi karashlar 
paydo bo'ladi. Karashlarning rangi oq. oqish. krem rangida bo'li­
shi mumkin. Dastlab paydo bo'lganida ularning ko'rinishi uyib,
63
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qotib qolgan sutni eslatadi, shuning uchun «molochnitsa» deb ata- 
ladi, ular shilliq qavatlarni qoplab turadi. Bu karashlarni dastlabki 
davrlarda oson ko'chirib olish mumkin, ammo vaqt o'tishi bilan. 
kasallik uzoq vaqt davom etganida ular kirlangansimon rangini 
o'zgartiradi. kulrang tusga kiradi. zichlashadi. joylashgan sohada 
juda mustahkam o ‘rnashib oladi, yopishib ketadi. shuning uchun 
ularni endi k o ‘chirib olish mushkul. Bu esa kandidozli leykoplaki- 
ya yuzaga chiqqanligini bildiradi. Karashning yuzasi silliq. yaltiroq 
tusga kiradi, konsistensiyasi zichlashadi. Ba'zan ular plastinkasi- 
mon koi'inishda, ba'zan esa suzmasimon yoki donadorga o'xshash 
boiad i. Kasallik o 'c h o g ia rid a eroziyalar hosil bo'lib. ular oqish 
rangdagi hoshiya bilan o'ralgan boiad i.
Umuman, kandidozli glossit tilning ustki o'rta qismida (belida) 
karash hosil bo'lishidan boshlanadi. keyinchalik tilning shishi ku­
zatiladi, tilning yonbosh qismiga tishlarning izi chiqib qoladi, til 
so'rgich lari ayrim sohalarda yoki butun til yuzasida atrofiyaga 
uchraydi va til «loklangan» ko'rinishda b o ia d i (12-rasm).
12 -rasm . K an d id oz.
64
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Tiining rangi qip-qizil, malinasimon. yuzasi yaltiroq. ipsimon 
so'rg'ichlari silliqlashadi. ayrim hollarda «geografik xarita» ko'ri- 
nishida. Ko'pincha angular xeylit bilan birga keladi, bunda og'iz 
burchaklarida giperemiya. matseratsiya, eroziya va yoriqlar pay­
do bo'ladi, matseratsiyaga uchrab, ko'pchigan muguz qavat bilan 
yoqa kabi o'ralib turadi. Bir vaqtning o'zida kandidozli stomatit 
(milklarning zararlanishi) ham kuzatilishi mumkin.
Giperplastik kandidozda (kandidozli leykoplakiya) shilliq qa­
vat hujayralarining giperplazivasi kuzatiladi (bu kasallikning uzoq 
vaqt davom etishi hisobiga kelib chiqadi). bunda oq karash shilliq 
qavatga zich yopishib ketgan bo'ladi. Keyinchalik shilliq qavatda 
atrofiva rivojlanishi mumkin (13-rasm).
13-rasm. K a n d i d o z .
OIV infeksiyasida orofaringeal kandidoz uchun xos bo'lgan 
belgilardan biri uning tez-tez qaytalanishidir. Antimikotik davoni 
to'xtatilgandan keyin, kasallik bir necha kundan bir necha oyga-
65
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

cha (6 oy) b o ig a n vaqt ichida yana qaytalanadi va borgan sari 
ko'proq sohani qamrab olishi va kechishi og'irroq o iis h i kuzatila­
di va traxeyalar, bronxlar, o'pka va qizilo'ngach kandidozi kabilar 
yuzaga chiqishi mumkin. Qizilo'ngach kandidozining (kandidozli 
ezofagit) har xil patologik holatlar bilan birga kelishi kuzatiladi. 
Bular gerpetik infeksiyalar. sitomegalovirusli infeksiyalar. teri 
kandidozi, limfadenopatiya. o'pka sili. OIV ensefalopatiya. bronx­
lar va o'pkaning y alligianish kasalliklari. kriptokokkoz va bosh- 
qalardir. Bemorlarda subyektiv xissiyotlardan ko'krak orqasida 
og'riq, qizilo'ngachdan ovqat o iishining qiyinlashuvi. achishish, 
k o 'k rak n in g orqasida noxushlik sezish, k o'ngil aynishi. ishtaha- 
ning pasayishi kuzatiladi.
Fibroezofagogastroduodenoskopiyada qizilo'ngach shilliq qa- 
vatida oq karash aniqlanadi. uning o ic h a m i nuqtasimondan to mas- 
siv ko'rinishgacha b o ia d i. Kataral. kataral-eroziyali. kataral-yarali 
o'zgarishlar kuzatiladi. Ezofagit alomatlari ba'zanqizilo'ngachning 
yuqorigi 1/3 qismida kuzatilsa. b a’zan esa qizilo‘ngachni boshidan 
oxirigacha (total) qamrab olgan bo'ladi. Rentgen kontrast usulida 
tekshirilganda hech qanday o'zgarish aniqlanmaydi.
Hiqildoq va traxeyalarning kandidozi ko'pincha nim o'tkir ke­
chadi: bemorlarni oz-moz yo'tal bezovta qiladi. bunda oz miqdor- 
da shilimshiq balg'am chiqishi mumkin. ovozning xirillab qolishi 
kuzatiladi. Endoskopivada kandidoz belgi lari aniqlanadi: shilliq 
qavatning qizarishi va shishi. ularning \uzasi oson ko'chirib olish 
mumkin b o ig a n oqish karash bilan qoplangan. O'pkaning kan­
didozi ko'pincha boshqa kasalliklar - o'pka sili. kriptokokkoz, 
interstitsial pnevmoniya. pnevmosistali pnevmoniya kabilar bilan 
birga keladi. Bemorlarning umumiv ahvoli o ’ta o g ’ir b o ia d i. in- 
toksikatsiya va ozg'inlik alomatlari ustuvor turadi. Tana harorati 
febril darajada ko'tariladi, kuchli bo'lmagan yo'tal bezovta qiladi. 
balg'am shilliqli yoki shilliq-yiringli bo'ladi, o'pkada quruq v an am
xirillashlar eshitiladi. Rentgenologik manzarasi har xil: cheklangan 
sohalarda infiltrat kuzatilishidan to diffuz mayda o 'c h o g ii zarar-
66
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lanishgacha. Ammo bu rentgen manzaraning qaysi biri kandidoz 
tufayli va qavsinisi boshqa patologiyalar hisobiga paydo bo'lganini 
aniqlash mumkin emas. Kandidoz tashxisi davolash samara ber- 
ganligiga qarab aniqlanishi mumkin.
OIV infeksiyasiga chalingan bemorlarda kandidozli vulvovagi- 
nit boshqalarga nisbatan ko'proq uchraydi va. albatta. retsidivlov- 
chi kechadi ( 14-rasm).
14-rasm.