A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

1.3.6. Gay Pliniy Sekund
G a y Pliniy S e k u n d (2 4 —79) — rimlik m a s h h u r yozuvchi, ta rix sh u n o s 
olim va davlat arbobi, 79-yili m a s h h u r Vezuviy v u lq o n in in g otilib chiqishi 
natijasida yuz b e rg a n u m u m x a lq fojiasi vaqtida halo k b o 'lg a n .
G a y P l i n i y S e k u n d — s e r m a h s u l o l i m , 2 0 k i t o b d a n i b o r a t
“ G e r m a n la r n in g u r u s h la ri” , ikki jild d a n iborat “ P o m p o n iy S e k u n d n in g
h ayoti” va 37 k ito b d a n iborat “ O ddiy ta rix” nom li asarlar yozib qoldirgani 
m a ’lum.
127

---

Pliniyninggermanlar tarafidan Reyn va D unay b o ‘ylari mamlakatlarining 
bosib olinishi tarixidan b ahs y urituvchi “ G e r m a n la r n in g u ru sh lari” nom li 
asari bizning d av rim izg ach a yetib kelm agan, lekin u Korneliy T atsitn in g
(tax m in an 56—117) “ S o l n o m a l a r ” (im p e r a to r O ktavian Avgust vafotidan 
(m ilo d n in g 14-yili) N e r o n n i n g h alo k b o ‘lishigacha ( m ilo d n in g 68-yili) 
b o ‘lib o'tgan voqealami o 'z ichiga oladi) h am d a “ G e rm a n iy a ” (un d a germ an 
va boshqa qabilalarning tarixi bay o n etilgan) nomli asarlari u c h u n birinchi 
m a n b a bo'lgan.
“ P om poniyning h ayoti”da Pliniy sobiq boshlig'i P o m p o n iy S ekundning 
h a y o t i va f a o l i y a t i h a q i d a h i k o y a q i l a d i . Bu a s a r h a m b i z n i n g
z a m o n a m iz g a c h a yetib kelm agan.
“ O ddiy ta rix ” G a y Pliniy S e k u n d n in g s h o h asari hisoblanadi va u n d a
an tik d u n y o tarixi, iqtisodiy ahvoli h a m d a m adaniyati bay o n etilgan. 
U n d a m u a llifn in g o ' z m a n b a la r ig a jid d iy va t a n q id iy m u n o s a b a t d a
bo'lmaganligi, ayrim dalil va voqealarni buzib ko'rsatilganligi sezilib turadi. 
Bu kitob an tik d u n y o tarixi b o 'y ic h a keng m a ’lu m o t beruvchi q o m u siy
asar sifatida e ’tiborga sazovordir.
“ O d d iy ta rix ”d a O 'z b e k is to n n in g h a m qadim iy tarixi, u n d a yashagan 
xalqlar, m asalan, skiflar, Oks — A m u d ary o , Yaksart — Sirdaryo va skifcha 
joy nomlari, tabiiy boyliklari, Antioxiya shaharlarining barpo etilishi haqida 
q im m atli m a ’lu m o tla r bor.