A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

1.3.8. Strabon
S tra b o n ( m ilo d d a n a w a l g i 63 — m ilo d n in g 23) q ad im g i Y u n o n i s t o n -
n ing atoqli g e o g ra f o lim la rid a n , asli amosiyalik ( P o n t p o d s h o h la rin in g
q a ro rg o h la rid a n ), nufuzli va badavlat o ila d a n c h iq q a n , m a s h h u r y u n o n
faylasufi A risto teln in g ( m i l o d d a n a w a lg i 384—322) shogirdi, qariyb 80 
yil u m r ko'rg an .
S tra b o n n i d u n y o g a ta n itg a n u n in g 17 k ito b d an iborat “ G e o g r a f iy a ” 
n om li asaridir. A sarning 1 —2-kitoblari “ M u q a d d i m a ” d e b ataladi va u n d a
geografiya ilmi va unin g h o k im lar, sarkardalar va savdogarlar faoliyatidagi 
o ‘rni va roli h a q id a g a p bo rad i. Eratosfen, P o seydon va Polibiyning Y er 
tuzilishi haqidagi t a ’lim oti t a n q id qilinadi, Y e r yuzini tavsiflash h aq id a
u m u m i y t u s h u n c h a beriladi.
3— 10 -k ito b la rid a Y ev ro p a m a m la k a tla rin in g tavsifiga, s h u n d a n 8— 
10-kitoblar Ellada va u n g a tu ta s h m am la k a tla rg a b a g 'ish la n g a n .
Asarda Osiyo mamlakatlariga katta o ‘rin berilib, ular t o ‘g ‘risida 11 — 16- 
kitoblarda m a ’lumot berilgan. 17-kitob Afrika mamlakatlariga bag'ishlangan.
S trab o n Polibiyning “ U m im iy ta rix ” ini d a v o m ettirib, u n g a m ilo d d a n
a w a lg i 146—31-yillar orasida b o 'lib o ‘tgan voqealarni q o ‘shgan. Afsuski, 
bu m u h im asar b izn in g z a m o n im iz g a c h a yetib k elm a g a n , lekin unin g
ayrim qism lari, x u su sa n 0 ‘z b e k is to n ta rix id a n x a b a r b e ru v c h i a y rim
p a rc h a la r o lim n in g “ G e o g r a f iy a ” nom li asariga kirib qolib saqlangan.
S t r a b o n n i n g “ G e o g r a f i y a ” s id a G i r k a n i y a , P a r f iy a , B a q tr iy a va 
M argMyonaning tabiiy holati, shaharlari, q ism a n ularga borish yo'llari, 
Oxa (H arrirud), Oks va Yaksart daryolari haqida, O 'z b e k isto n n in g qadim iy 
xalqlari — sak, m assaget, day, atasiya, to h a rla r h a m d a x o ra z m lik la r va 
ularn in g kelib chiqishi, bu x alqlarning tu rm u s h i, u rf-o d a ti va e ’tiqodi, 
s h u n in g d e k Parfiya va B aqtriyaning m ilo d d a n a w a lg i III asrn in g birinchi 
c h o rag id ag i ichki ahvoli va o 'z a r o m u n o s a b a tla r i h a q i d a m u h i m va 
q im m a tli m a ’lu m o tla r mavjud.
S tra b o n n in g ushbu asari 1844 va 1848-yillari K r a m e r va M y u lle r
129

---

tarafidan, maxsus xarita va ta rh la r bilan q o ‘shib n a sh r qilingan. U n in g
n e m i s c h a ( G r o s s k u r d ,
B e r l i n ,
183 1 — 1 8 3 4 ) h a m d a r u s c h a
( F .G .M is h c h e n k o . М ., 1879; G .A .S tratan o v ich . М., 1964) tarjimalari 
h a m mavjud.