A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a


  «Tarjimai  ahvoli  amironi



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet397/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   393   394   395   396   397   398   399   400   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

7.3.14. 
«Tarjimai  ahvoli  amironi 
Buxoroyi  sharif az  amir  Doniyol  to  asri  amir  Abdulahad»
’’Tarjim ai  ahvoli  am ironi  Buxoroyi  sh arif  az  am ir  Doniyol  to   asri 
am ir  A bdulahad”  ( “ Buxoroyi  sh arif am irlarining  taijim ai  ahvoli.  A m ir 
Doniyoldan to am ir A bdulahadgacha” ) asarining muallifi A hm ad  Donish 
yoki  A hm ad  Kalla  nom i  bilan  m ash h u r  b o 'lg an ,  XIX  asrda  ko'zga 
ko'ringan  m utafakkir shoir,  adib,  olim  va diplom atdir.  U ning to 'la   ismi 
A hm ad  ibn  N osir ibn  Y usuf al-X anafiy al-B uxoriydir.  B o'lg'usi  tarixchi 
1827-yili  Buxoroda tug'ilgan.  U  yoshligidan  yaxshi o 'q ib  tarix,  m um toz 
adabiyot,  riyoziyot-m atem atika,  ilmi  nujum -astron om iya,  m usiqa  va 
tibbiyot  ilm larini  yaxshi  o 'rg an g an ,  husnixat  va  m usaw irlik   sirlarini 
ham  egallangan.
Ahmad  Donish o 'z  faoliyatini xattotlikdan boshlagan va 50-yil 
boshlarida 
am ir N asm lloh xizmatiga qabul  qilingan,  1870-yili  iste’foga chiqib,  ilmiy 
faoliyat  bilan  m ashg'ul  bo'lgan.
Ahm ad  D onish  1857-yili  am ir  N asrulloh,  1869  va  1974-yillari 
am ir 
M uzaffar(I860—1885) elchiligi tarkibida  Peturburgda bo'ldi va 
Rossiyaning 
iqtisodiy,  ijtim oiy-siyosiy  va  m adaniy  hayoti  bilan  yaqindan 
tan ish d i. 
Bu  safarlar  olim ning  dunyoqarashiga  katta  t a ’sir  k o'rsatdi. 
L ekin,  u 
Buxoroning  Rossiyaga qaraganda qoloqligining haqiqiy sabablarini 
tushunib


yetm adi.  U  jam iy atn i  mavjud  q o n u n   va  tartiblarini  takom illashtirish 
yo‘li  bilan,  odil  podshohning  q o ‘li  bilan  q aytadan   qurish  m um kin  deb 
hisoblardi.  O lim ning bu qarashlari  uning  “ N av o d iru l-v aq o y e” ’  ( “ N od ir 
voqealar”)  nom li asarida o ‘z aksini topgan. A hm ad  D onish ushbu asarida 
am irga  davlatni  boshqarish  ishlarini  q aytadan  qurishni  m aslahat  berdi. 
Lekin, am ir bundan darg'azab bo'ldi va 70-yillar oxirida Ahmad  Donishni 
poytaxtdan  uzoqlashtirdi  va G 'u z o rg a qozi qilib yubordi.
1885-yili,  am ir  MuzafTar vafotidan  keyin,  u  Buxoroga  qaytib  keldi  va 
um rining  qolgan  qism ini  ilmiy  m ash g 'u lo tlar  bilan  kechirdi.  A hm ad 
Donish  1897-yili  vafot  etdi.
A hm ad  D onish  serm ahsul  ijo d k o r  b o 'lib ,  ilo h iy o t,  ilmi  nujum , 
geografiya,  adabiyot  va  tarixga  oid  20  ga  yaqin  asar  yozib  qoldirdi. 
“ M anozir  ul-kavokib”  ( “ Sayyoralam ing  m anzaralari”),  “ N avodir  ul- 
vaqoye’” va  "Taijim ai ahvoli am ironi  Buxoroyi sharif”  (1885-yildan keyin 
yozilgan)  asarlari  ana  shular jum lasidandir.
O 'zbekistonning  XIX  asrdagi  ijtim oiy-siyosiy  hayotini  o'rganishda 
olimning so'nggi asari katta ilmiy aham iyatga ega.  Kitobda katta so'zboshi, 
sayyoralam ing  inson  taqdiridagi  aham iyati,  din  va  uning  jam iyatdagi 
o 'm i  to'g'risidagi  fikrlardan  keyin  qisqa  tarzda  am ir  Doniyol  (1758— 
1785),  Shohm urod (1785—1800),  H aydar va am ir N asm lloh  hukm ronligi 
yillarida  b o'lib   o 'tg an   voqealar bayon  etilgan.
Asam ing  katta  va  so'nggi  qismi  am ir  M uzaffarga  bag'ishlangan.  Bu 
qismda  Buxoro  xonligining  XIX  asr  ikkinchi  yarmidagi  ijtimoiy-siyosiy 
ahvoli, shuningdek, ch o r Rossiyasi qo'shinlari tom onidan  1866-yili Jizzax 
ham da  1868-yili S am arqandning  ishg'ol qilinishi voqealari batafsil  bayon 
etilgan.
’’T aijim ai  ahvoli  am iro n i  B uxoroyi  s h a r if ’  asarining  q o 'ly o zm a 
nusxalari  T o shkent,  S am arqand,  Buxoro,  D ushanbe  kutubxonalarida 
mavjud.  Asam ing  m atni  A.M irzoyev  to m o n id a n   chop  etilgan.  1960-yili 
kitobning  qisqartirilgan  ruscha  taijim asi  D ushanbeda  nashr  qilingan.

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   393   394   395   396   397   398   399   400   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish