A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a


 .4 .3 .  «Chor  niaqola»



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet317/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   313   314   315   316   317   318   319   320   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

4 .4 .3 .  «Chor  niaqola»
“C hor m aqola”  nom i  bilan  m ashhur bo'lgan  bu qiziqarli  asar muallifi 
Nizomiy  Aruziy  Sam arqandiydir.  U ning  o 'z   ismi  N ajm uddin  Ahmad 
ibn  U m ar  ibn  Ali  bo'lib,  asli  sam arqandlikdir.  Otasi  bir vaqtlar  Saljuqiy 
Alp  Arslon  xizmatida  bo'lgan.  Bo  lg'usi  olim   IX  asm ing  90-yillarida 
tug  ilgan,  1116—11 19-yillari  S u lto n   S an jar  (1 1 1 8 -1 1 5 7 )  saro yid a 
ishopurda hayot  kechirdi,  so'ngra G u rv a   Bom iyonda (A fg'onistonning 
markaziy  qism ida  joylashgan  viloyatlar)  hukm   surgan  S hansabiylar 
xizmatiga  kirdi  va  um rining  oxirigacha  o 'sh a  yerda  yashadi.
167


“C h o r  m aqola”  ilmiy,  etik-didaktik  m avzuda  yozilgan  asar  bo'lib 
“ M ajm a’  ul-g'aroyib”  ( “A joyibotlar m ajm uasi” )  nom i  bilan  ham  ataladi' 
Asar  1156—1157-yillarda  bitilgan  bo'lib,  to 'rt  qism dan  iborat:
D abir  (kotib)lar  va  dabirlik  haqida;
She'riyat  ilmi  va  shoirlam ing  qadr-qim m ati  haqida;
Sayyoralar  haqidagi  ilm  va  munaj[jimlik  haqida;
Tibb  (m editsina)  va  tabiblik  xususida.
Birinchi  qism da  qoraxitoylar  bilan  Sulton  Sanjar  o'rtasidagi 
1
I
4
| .  
yilning 9-sentabrida Sam arqand atroflda bo'lgan urush, Qoraxitoylar 
bilan 
X orazm ,  shuningdek,  Sulton  M ahm ud  G 'aznav iy  bilan  M ovarounnahr 
hukm dori  Q oraxoniy  Bug'raxon  M uham m ad  (1033— 1056-yillar atrofida 
vafot  etgan) o'rtasidagi siyosiy m unosabatlar, qoraxitoylar istilosi arafasida 
B uxoro  sad rlarin in g   um um iy  ahvoli  h aq id a  qisqa,  lekin  qim m atli 
m a’lum otlar  keltirilgan.
“C h o r  m aqola” ning  ikkinchi  qism ida  ham   m uhim   m a ’lumotlarni 
uchratam iz.  M ashhur  forsiyzabon  shoirlar  Rudakiy  (taxm .8 60 -9 41 ), 
Farruhiy  (1038-yili  vafot  etgan),  Firdavsiy  (taxm inan  9 4 0 -1 0 2 0 -1 0 3 0 - 
yillar orasi)lam ing  hayotiga  oid,  shuningdek,  Bodhizning tabiiy sharoiti, 
masalan  u  yerda  bo'lgan  1000  ga  yaqin  koriz,  uzum ning  120  ta  navi, 
Q oraxoniylar  davrida  M ovarounnahm ing  adabiy  va  m adaniy  hayotiga 
oid  axborotlar  shular jum lasidandir.
U chinchi  qism da Abu  Rayhon  Beruniy va  U m ar  Hayyom ning  (taxm. 
1048—1123)  hayoti (Nizom iy Aruziy Sam arqandiy u bilan yaqindan tanish 
bo'lgan)  bilan  bog'liq  m a’lum otlar  berilgan.
T o 'rtin ch i  qism da  o'zbekistonlik  buyuk  qom usiy  olim   Abu  Ali  ibn 
Sinoning (980—1037)  Buxoro va Xorazm dagi  ilmiy faoliyati  bilan  bog'liq 
m a’lum otlam i  uchratam iz.
Xullas,  N izom iy  Aruziy  Sam arqandiyning  ushbu  asari  O 'zbekiston- 
ning  X -X I  asrlardagi  ijtimoiy-siyosiy  va  m adaniy  hayotini  o'rganishda 
m uhim   aham iyatga  ega  bo'lgan  m anbalardan  biri  hisoblanadi.
“ C h o r m aqola” ning  forsiy  m atni  1910 va  1955-1957-yillarda 

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   313   314   315   316   317   318   319   320   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish