A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

4 .3 .2 . «M uraqqa’yi M ir Alisher»
“ M uraqqa’yi Mir Alisher” yoki “ Majmua’yi murosilot” (“ Maktublar 
to ‘plami”) o ‘z davrining nufuzli ruhoniylari — Abdurahmon Jomiy (1414— 
1492), xoja Ubaydulla Ahror (1404-1492), xoja Ahroming o ‘gMi xoja 
Muhammad Yahyo (1500-yili oMdirilgan), xoja Ahroming safdoshi va 
kuyovi Mir Abdulawal Nishopuriy (1495-yili vafot etgan) va boshqalaming 
Sulton Abu Said Mirzo (1451 — 1469), Sulton Husayn Mirzo va Alisher 
Navoiyga yoMlagan maktublarini o ‘z ichiga oladi.
U shbu t o ‘plam A lish er N avoiy to m o n id a n tu zilg a n i uchu n
“ Muraqqa’yi Mir Alisher” yoki “ Navoiy albomi” nomi bilan ham ataladi. 
T o‘plam XIX asming yirik ziyolilaridan biri Buxoro qozi kaloni Sharifjon 
Maxdum sadri Ziyo kutubxonasida boMgan va undan Alisher Navoiy
1 A hm cdov B. Yuq. asar. 9 3 -9 5 -b c tla r.
34

---

nomidagi Xalq kutubxonasining Sharq qo'lyozmalari bo'limiga, va undan 
. 
-n _
1943
-yili O'zbekiston Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik 
instituti qo'lyozmalar fondiga o'tkazilgan. U 2178 tartib raqami bilan
saqlanmoqda.
T o 'p la m d a
Abdurahmon Jomiyning xatlari 334 ta bo'lib, ular shaxsiy 
mazmunda. 
Ko'pchiligi har xil iltim osnomalardan iborat. Ularda soliq 
va 
jarimalarning 
og'irligi va soliq yig'uvchilam ing zulm -u bedodligi, 
Tem uriyzodalam ing 
o'zaro nizosi tufayli mamlakat va xalq ahvolining 
og'irlashgani, 
shuningdek, madrasa talabalariga yordam berish to'g'risidagi 
Alisher Navoiy, Sulton Husaynga iltim osnomalardan iborat.
Xoja Ahroming maktublariga kelsak, ular 128 ta bo'lib, ular mazmunan 
Abdurahmon Jomiy xatlariga o'xshashdir. Ularda M ovarounnahr va 
Xurosonning XV asming II yarmidagi ijtimoiy-siyosiy ahvoli, Samarqand 
hokimi Sulton Abu Said Mirzo va Xuroson podshohi Sulton Husayn 
Mirzo (1469-1506) o'rtasidagi og'ir munosabatlar, soliq va jarimalar, 
xususan tam g'a solig'ining og'irligi va uni imkoni bo'lsa, bekor qilish 
masalalari ko'tariladi. Tinimsiz harbiy yurishlar va o'zaro urushlaming 
pirovardida fojiaga olib kelishini Temuriylarga uqtirishga harakat qilinadi. 
Masalan, Xoja Ahror Sulton Abu Saidga yo'llagan bir maktubida uni 
Ozarbayjon ustiga, uning hukmdori Qora Yusuf ustiga qilmoqchi bo'lgan 
yurishiga qarshi chiqadi. Maktubda, “ Hargiz az Marv naguzarid” (“ Hargiz 
M arvdan nariga o 'tm a sin la r” ) deb ochiq ogohlantirgani yozilgan. 
M a’lumki, o'sha yurish natijasi Sulton Abu Said uchun fojia bilan tugadi. 
1469-yilgi jangda u halok bo'ldi.