A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a


“Tarixi jadidayi Toshkand” asari mazmunini so'zJab bering?



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet236/244
Sana25.04.2022
Hajmi6,54 Mb.
#580582
1   ...   232   233   234   235   236   237   238   239   ...   244
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

5. “Tarixi jadidayi Toshkand” asari mazmunini so'zJab bering?
8 -M A V Z U . C H O R R O S S IY A S I
M U S T A M L A K A C H IL IG I D AV R I M A N B A L A R I
D a r s n in g m a z m u n i: T u r k is t o n o ‘l k a s in in g c h o r R o s s iy a s i 
mustamlakasiga aylanishi, uning sabablari, m ustam lakachilik tuzum ining 
xalqlar boshiga solgan zulm -u bedodliklari to'g'risidagi tarixiy m anbalar 
asosiy xususiyatlari, ulam ing ilmiy aham iyati talabalarga tushuntiriladi.
Reja:
8.1. Asosiy siyosiy-ijtimoiy voqealar.
8.2. M ahalliy m anbalar.
8.3. Rossiya m anbalari.
8.4. Rasmiy hujjatlar va ushbu davr to'g'risidagi adabiyotiar.
8.5. Turkiston to'plam i.
8.6. Turkiston albomi.
Asosiy tushunchalar: Chor Rossiyasi, Turkiston o'lkasi, mustamlaka,
oq podshoh, mardikor.
8.1. Asosiy siyosiy-ijtimoiy voqealar
M ovarounnahrdagi yirik davlat bo'lgan Buxoro va Xiva xonligi XVIII 
asrning birinchi yarm ida Eron shohi N odirshoh ta ’sir doirasiga tushdi. 
1753-yili N odirshohni vasiy sifatida tan olgan M uham m ad Rahim o'zin i 
Buxoro am iri deb e ’lon qildi va 1920-yilgacha hukm surgan m ang 'itlar 
sulolasiga asos soldi.
F arg'ona vodiysida yashab turgan o 'z b ek qabilalaridan biri m inglar 
o 'z yetakchisi Shohruhbiyni hokim iyat tepasiga k o 'tard ilar va Q o 'q o n
xonligi tashkil topdi.
XIX asr boshida M uham m ad R ahim xon aw al (1806—1825) m ustaqil 
Xiva xoni sifatida faoliyat ko'rsata boshlaydi. Shunday qilib, XVIII oxiri 
XIX asr boshlarida M ovarounnahrda u chta m ustaqil davlat faoliyat 
ko'rsata boshlaydi.
247


Rossiya iqtisodiy va harbiy qudratga erishishi m unosabati bilan uning 
Q o 'q o n , Xiva xonliklari va Buxoro am irligiga bo 'lgan m unosabatida 
istilochilik ruhi ustun kelib, XIX asm ing ikkinchi yarm idan oMkani zabt 
etish g a kirishdi. 1860-yili R ossiya Q o ‘q o n xonligiga q arsh i e ’lon 
qilinmagan urush boshladi. Polkovnik Mixail Chemyayev 1864-yili Avliyo 
o ta shahri tom on yurish boshladi va shaharni egallab, general darajasiga 
k o 'ta rild i. 1865-yil M .C h ern y ay ev T o sh k e n tn i eg alladi. 1866-yili 
M .C hem yayev Buxoro amirligiga qarshi istilochilik harakatlarini boshladi 
va 2 yil davom ida uning yarim hududini egalladi.
Rossiya hukum ati yangi bosib olingan yerlam i boshqarish uchun va 
bu harakatni davom ettirishni muvofiqlashtirish uchun 1867-yilning 11- 
iyulida Turkiston general-gubem atorligini ta ’sis etdi va uning rahbari 
etib general F on Kaufm anni (1867-1881) tayinladi.
1872-yil oxiriarida harbiy vazir boshchiligiga Peterburgda Turkiston, 
O re n b u rg g e n e ra l-g u b e rn a to rla ri va K avkazdagi p o d sh o h n o iblari 
ishtirokidagi maxfiy kengashda Xiva xonligini bosib olishga qaror qilinadi. 
1873-yili may oyida ruslar Xiva shahrini egallaydilar.
Bu esa kuchayib borayotgan Rossiya davlatining osonlikcha oMkani 
o ‘z ta ’sir doirasiga o ‘tkazish imkonini berdi. 1917-yilgi Sank-Peterburgda 
yuz b erg an O k ta b r t o ’n tarish i R ossiya d av lati tarix id a S h o ‘ro la r 
hukm ronligiga asos soldi.
Bu davrda yuz bergan voqealar bir to m o n d an o ’sha davr rasmiy 
hujjatlarida m ahalliy xalq vakillari va rossiyalik m ualliflar tom onidan 
turlicha yoritilgan. M ana shuning uchun har m anba alohida o ‘rganilishi, 
turli to m on lar qarashlari o ‘zaro qiyosiy tahlil qilinishi maqsadga muvofiq. 
U shbu davr voqealari keyingi davr adabiyotlaridan ham turlicha talqin 
etib kelindi. C h u n k i, ularga siyosiy tu zu m tazyiqi ju d a kuchli edi. 
0 ‘zbekistonning mustaqillikka erishishi bilan m ustam laka davri tarixini 
xolislik va odilona tarzda yoritish im koni yaratildi.

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   232   233   234   235   236   237   238   239   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish