A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov



Download 2,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/102
Sana26.02.2022
Hajmi2,63 Mb.
#468659
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   102
Bog'liq
OG‘IR RANGLI METALLAR METALLURGIYASI ДАРСЛИК

Nazorat savollari 
1.
Kadmiy birikmalarning xususiyatlari va ularni texnologik ta'siri? 
2. Kadmiy birikmalarning xususiyatlari? 
3. Tanlab eritish talabi? 
4. Misning eritmadagi qoldik miqdori qancha? 


187 
4 BOB. QO‘RG‘OSHIN ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI 
4.1.
 
Qurg‘oshin va uning birikmalarining xususiyatlari, hom ashyo va qayta 
ishlash usullari 
 
Hozirgi zamonda dunyoda 4 – 7 mln.t qo‘rg‘oshin ishlab chiqariladi. Ishlab 
chiqarishning xajmi bo‘lgan talablargabog‘liqdir. Xajm bo‘yicha qo‘rg‘oshin 5 
o‘rindaturadi (temir, alyuminiy, misvaruxdankeyin). Qo‘rg‘oshinni 30 – 50% 
ikkilamchi xom-ashyodan ishlab chiqariladi.
Deyarlik hamma qo‘rg‘oshin sulfidli rudalardan olinadi. Rudada 
qo‘rg‘oshinni miqdorligi 0,5 dan 10% gacha uchraydi. Masalan, AKSH rudada 1,5 
% Pb. Kanadada 3 – 4% Pb, Avstraliyada 5 – 10%, O‘zbekistonda 1,5 – 2% Pb 
bor.
Qo‘rg‘oshinni katta xajmda chiqaruvchilar: AKSH (23-25%), Olmoniya
(9 – 10%), Angliya (8 – 9%), YAponiya (7 – 8%), Avstariliya (6,5 – 7,5%), 
Meksika (5,5 – 7,0%), Fransiya ( 5,5 – 6,4%), Kanada (5,0 – 6,0%). Bu davlatlarda 
dunyoda ishlab chiqariladigan qo‘rg‘oshin 70 – 80% joylashgan. O‘zbekiston 
rudasida bog‘liqligiga qaramay, qo‘rg‘oshin zavodlari qurilmagan. 
Qo‘rg‘oshinni asosiy iste’molchilari, %: AKSH 29 – 31; Angliya 8,3 – 9,3; 
Olmoniya 8,1 – 9,3; YAponiya 8,0; Fransiya 6 – 7; Italiya 5,6 – 6,2; Ispaniya 3,5 – 
4,0. Dunyoda ishlab chiqarilgan qo‘rg‘oshinni 75% shu davlatlarda iste’mol 
qilinadi. O‘zbekiston o‘ziga kerak bo‘lgan qo‘rg‘oshinni 20 ta davlatlardan eksport 
qiladi.
Qo‘rg‘oshinni asosiy iste’mol qiluvchi sohalari: akkumlyator yasash (30 – 
45%), kabel ishlab chiqarish (5 – 25%), har xil quymalar (6 – 20%), benzinga 
qo‘shiladigan tetraetil qo‘rg‘oshin ishlab chiqarish ( 6 – 22%) va boshqalar. 
Qo‘rg‘oshin ishlab chiqarishida asosiy xom ashyo – bu kompleks 
polimetallik rudalarda. Rudada qo‘rg‘oshindan tashqari, Zn, Cu, Fe, Cd, Bi, Sn,
As, Au, Sb, TI, Ge va boshqa eleementlar bor
.
Qo‘rg‘oshin rudalarda asosan sulfid shaklida uchraydi. Sulfidli rudalarda 
asosiy sulfidlar: galenit PbS, sfalerit ZnS, xalkoperit CuFeS, pirit FeS, pirrotin Fe 


188 
x – 1 S, arsenopirit Fe ??? S
2
, argentit Ag
2
S. Sulfidli rudalarda 85 – 90% dan 
ziyod qo‘rg‘oshin galenit shaklida uchraydi.
Rudalarda qo‘rg‘oshinni tarkibi kam bo‘lgani sababli boyitiladi. Boyitishda 
qo‘rg‘oshinni ajratib olish darajasi 83 – 94% tashkil qiladi.
Qo‘rg‘oshin - periodik Mendeleev jadvalining 4 gurux elementi, atom 
nomeri 82, atom og‘irligi 207,2, zichligi 11,336 g/sm
3
, erish harorati 327,4 
0
S, 
qaynash harorati 1745 
0
S. Ko‘pchilik kimyoviy birikmalarda qo‘rg‘oshin ikki 
valentli. Qizitish davrida qo‘rg‘oshin engil oksidlanadi. Oldin Pb
2
O payda bo‘ladi, 
keyinchalik Pb
2
O = Pb
2
O + Pb reaksiyasi natijasida giet hosil bo‘ladi.

Download 2,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish