A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

4.1 - rasm. Tezlikni rostlash konturining tuzilish sxemasi.
u
ω vaz
– tezlik vazifalanishi; u
ω t.a
– tezlik bo‗yicha teskari bog‗lanish signali;
TR -tezlik rostlagichi, 
W
tr
(P)
– TR uzatish funksiyali. 
k
ω
– tezlik bo‗yicha teskari 
bog‗lanish koeffitsienti; 
W
EYU
(P)
– ichki rostlanish konturi bilan uzatma 
funksiyasi. 
Kerakli tezlikning berilishi u
vaz 
qo‗l bilan 
(ekskovator mashinisti, kran 
boshqaruvchisi, operator) yoki avtomatik tarzda shakllantirilishi mumkin 
(dastgoxlardagi raqamli dasturiy boshqarish tizimi), yuqori irearxiyadagi 
avtomatlashtirilgan tizim texnologik rostlagichlar boshqarish qurilmalari orqali 
ham shakllantirilishi mumkin. 
Tezlik rostlagichning uzatish funksiyasi W
TR
(P) shunday tanlanadiki, bunda 
talab qilinadigan rostlash sifati ham statik (diapazon, aniqlik) ham dinamik
(tezkorlik, o‗ta rostlanish, tebranuvchanlik) ko‗rsatkichlar jixatidan aniq 
ta‘minlanishi kerak.
Motorlar, yarim o‗tkazgichli elektr energiya o‗zgartkichlari , datchiklar va 
avtomatik rostlash tizimlari birgalikda rostlanuvchi elektr yuritma tizimini tashkil 
qiladi. Bu tizimlar birinchidan elektr motor turi bilan farqlanadi. Qolaversa 
motorni ta‘minlovchi yarim o‗tkazgichli elektr energiyasi o‗zgartirgichlari turlari 
bilan ham farqlanadi.

---

115 
Tezlikni rostlash – texnologik jarayon talabiga ko‗ra tezlikni boshqaruv 
tizimi vositasida majburiy o‗zgartirishdir. Bunday rostlash tizimiga boshqaruv 
ta‘sirini kiritish yo‗li bilan amalga oshiriladi. Biroq, tezlik o‗zgarmas boshqaruv 
ta‘sirida ham amalga oshirilishi mumkin. Bu holat tezlikni mo‗tadillashtirish 
vazifasi qo‗yilganda kuzatiladi.