A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

12.4 - rasm. EPU – 1M – 2P elektr yuritmasining funksional sxemasi 
 

---

343 
Tiristorlarni boshqarish I.SH1–I.SH3 impulslarini shakllantiriladigan uch 
kanalli IFBT yordamida amalga oshiriladi. Boshqaruvchi signal BQ boshqaruv 
organi bilan shakllantiriladi R16, R17 va R19 o‗zgaruvchan rezistorlar yordamida 
α
min
, α
maks
hamda α
nach
boshlang‗ich burchaklarni o‗rnatish amalga oshiriladi. 
Boshqaruv impulslarini tiristorlarning bir guruhidan (OLD) ikkinchi guruhga 
(ORQ) o‗tkazish mantiqiy tuzilma yordamida amalga oshiriladi. Bu mantiqiy 
tuzilma HD ventillar o‗tkazuvchanligi datchiklarining bergan tok va signali 
ishorasiga qarab ishlaydi. Tokning berilgan yo‗nalishidagi signali mantiqiy 
qurilmaning chiziqsiz bo‗g‗ini NZ chiqishidan keladi NZ va EFO‘ bo‗g‗inlar R14 
rezistori bilan elektr yuritma uzlukli tok zonasida ishlaganda uning 
xarakteristikalarini chiziqlashtiruvchi tuzilmani hosil qiladi. 
BQ boshqaruv organining reverssiz sozlovchi xarakteristikali NZ chiqishiga 
reversli tarzda moslashtirish uchun MQ mantiqiy tuzilma bilan boshqariladigan 
(OLD va ORQ kalitlar) xarakteristikalar qayta ulagichi T.O‘.(tavsif ozgartgich) 
dan foydalaniladi. 
Tezlik rostlagichi kirishida U
vaz
berilgan tezlik signali va tezlik bo‗yicha 
teskari bog‗lanish signali solishtiriladi. Tezlikni qo‗lda sozlovchi potensiometrik 
topshiriq beruvchi R1 o‗rniga bir muncha yuqori pog‗onaga ega bo‗lgan 
avtomatlashtirilgan tizim kiritiladi. Masalan R.D.B. (raqamli dasturli tuzilma). 
Berilgan sxemada tokni chegaralash R10 rezistor yordamida tezlikni 
rostlagich chiqishi kuchlanishi cheklash yo‗li bilan amalga oshiriladi. Bu bilan esa 
tokni chegaralashning maksimal qiymati o‗rnatiladi. Tokni chegaralashning 
bog‗liqli tuguni tezlikka bog‗liq holda tokni chegaralashning maksimal o‗rnatilgan 
qiymatini pasaytirish uchun xizmat qiladi: tezlik qancha katta bo‗lsa, tok bo‗yicha 
ortiqcha yuklanish shuncha kam bo‗ladi. 
HB himoya bloki tezlik rostlagichi chiqishini va tiristorlardan boshqaruv 
impulslarini yechishni blokirovka qiladi. 
EPU – 2M seriyali elektr yuritmalar Cheboksar elektroapparat zavodida 
ishlab chiqariladi. 

---

344