А. А. Tulyaganov, S. S. Parsiyev, V. A. Tulyaganova, U. M. Abdullayev Elektr zanjirlar nazariyasi

Filtr parametrlarini hisoblash tartibi

Filtrlar parametrlarini hisoblashda QCHF lar asos qilib olinadi va qolgan filtrlarga tadbiq etiladi.

Filtr parametrlarini hisoblashda quyidagilar asos qilib olinadi:

1. Filtr turkumi (YuCHF, QCHF, YF, UQF va x.)

1. 
   O„tkazish yo„lakchasi uchun chastotalar diapazoni (qiymati).
   

1. 
   Ushlanib qolish yo„lakchasida chastotalar diapazoni (qiymati).
   

1. 
   Ushlanib qolish yo„lakchasida, ma'lum bir chastotalar uchun, ruxsat etilgan signalning so„nish qiymati.
   

1. 
   Generator va sxemadagi yuklamalar uchun qarshiliklar qiymati.
   

111
NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Elektr filtr turlari.
   

2. 
   Filtrlarni tashkil etuvchi elementlar.
   

3. 
   Filtr tartibi qanday aniqlanadi.
   

4. 
   Filtrning xarakteristik qarshiligi nima.
   

5. 
   Qirqish chastotasi, formulasi, grafigi.
   

6. 
   Battervord filtrlari.
   

7. 
   Chebishev filtrlari.
   

8. 
   Zolotaryov filtrlari.
   

9. 
   Filtrlarda o„tkinchi jarayonlar.
   

10. 
    Filtr parametrlarini hisoblash tartibi.
    

112

XVIII– bob. NOCHIZIQLI ELEKTR ZANJIRLAR

CHIZIQLI zanjirlarning parametrlari, ya'ni qarshiliklari, induktivliklari, boshqaruvchi manbalarning sig„imlari - ularga ulangan kuchlanishlar yoki ulardan oqib o„tayotgan toklarning qiymatlariga bog„liq emas edi.

Element qarshiligi shu qarshilik qutblaridagi kuchlanish U ning miqdori va shu qarshilikdan oqib o„tayotgan tok I ning miqdori qandayligidan qat'iy nazar, unga nisbati doimo bir xil miqdorga teng bo„lgan, ya'ni qarshilikning kuchlanishi va toki orasidagi bog„lanish U(I)=Ω·I=const doimo o„zgarmas bo„lgan elektr zanjirlari CHIZIQLI elektr zanjirlari deb ataladi va TOK va KUCHLANISH shakllari quyidagicha bo„ladi.

Rasm 18.1.

Elektr zanjirining qarshiligi tok kuchiga va kuchlanishiga bog„liq bo„lgan zanjir nochiziqli zanjir deb ataladi.

Rasm 18.2.

Nochiziqli elektr zanjirlari o„zlarining xarakteristikalariga asosan ikki turga bo„linadi: SIMMETRIK va SIMMETRIK BO„LMAGAN.

Zanjir qutblaridagi tok va kuchlanishlar yo„nalishlari Volt amper xarakteristikalariga bog„liq bo„lmagan nochiziqli elementlarga SIMMETRIK NOCHIZIQLI ELEKTR ZANJIRLARI deb ataladi.

Bu turdagi elektr zanjirlariga elektr lampalari, baretterlar (tokni stabil xolatga keltiruvchi qurilma) termorezistorlar kiradi.

113

Zanjir qutblaridagi tok va kuchlanishlar yo„nalishlari har xil bo„lgan volt amper xarakteristikali nochiziqli elementlarga SIMMETRIK bo„lmagan elektr zanjirlari deb ataladi.

Bunday turdagi elektr zanjirlariga triodlar (lampali, yarimo„tkazgichli) kiradi.

Nochiziqli zanjirlarga cho„g„lanma lampalar, elektron lampalar, ion va yarim o„tkazgichli asboblar misol bo„la oladi.

Bunday zanjirlarning qarshiligi doimiy bo„lmagani uchun zanjirdagi tok kuchi uning qutblaridagi kuchlanishga proporsional bo„lmaydi.

Nochiziqli xarakteristikali elementlarga aktiv nochiziqli qarshiliklar; termistorlar, yarim o„tkazgichli diod, stabilizator, yarimo„tkazgichli termoqarshiliklar va reaktiv nochiziqli qarshiliklar, to„yingan ferromagnit o„zakli drossellar xamda nochiziq dielektrikli kondensatorlar kiradi.