A. A. Shernaev, N. E. Jiyanova

12.2.  O„zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Davlat moliyaviy 
nazorat bosh boshqarmasining byudjet mablag„laridan foydalanish yuzasidan 
 amalga oshirayotgan faoliyatining holati 
Byudjet xarajatlaridan oqilona foydalanish yo‘llarini ijobiy hal qilishda byudjet 
xarajatlarining tarkibiy tuzilishi va ularning asosiy yo‘nalishlari muhim ahamiyatga 
egadir.  Davlat  byudjetidan  xarajatlarni  moliyalashtirish  byudjet  ko‘rsatkichlari 
doirasida  yirik  ijtimoiy  tadbirlarni  va  ustuvor  iqtisodiyot  tarmoqlari  rivojlanishini 
hamda davlat va milliy dasturlarni moliyalashtirishni hisobga olgan  holda amalga 
oshiriladi. 
Davlat  byudjeti  xarajatlari  davlat  xarajatlarini  tashkil  etishga  oid  tamoyillar  asosida  amalga  oshiriladi. 
Bunday tamoyillar qatoriga: 
1.  Mablag‗larni maqsadli taqsimlash (kapital qurilish, ijtimoiy-madaniy tadbirlar va h.k.); 
2.  Mablag‗lardan eng yuqori samara olinishiga erishadigan holda foydalanish; 
3.  Tejamkorlik rejimiga qat‘iy amal qilish; 
4.  Byudjet intizomiga rioya etilishini ta‘minlash. 
Oxirgi  to‗rtinchi  tamoyilga  amal  qilish  davlat  byudjeti  xarajatlarining  maqsadli,  samarali  va  tejamli  asosda 
o‗zlashtirilishiga  katta  imkoniyat  yaratadi.  Shu  nuqtayi  nazardan  ham  byudjetdan  moliyalashtiriladigan 
muassasalarda  byudjet  intizomiga  rioya  qilinishini  ta‘minlash  va  uni  kuchaytirish,  hozirgi  kunning  eng  dolzarb 
masalalaridan biri hisoblanadi. 
Byudjet nazoratini amalga oshirishdan maqsad byudjet mablag‗larini hosil qilish va ishlatishda maqsadlilik, 
samaradorlilik, tartiblilik, qonuniylikning ta‘minlanishiga erishish zarurligidan iboratligiga e‘tiborni qaratsak, bunda 
byudjet  intizomi  va  uning  nazoratida  quyidagi  chizmada  ko‗rsatilgan  muhim  ko‗rsatkichlar  tizimidan  foydalanish 
katta ahamiyatga ega hisoblanadi. 
O‗zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  o‗z  ish  faoliyatini  yuritishda 
O‗zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  1992  yil  23  noyabrdagi 
―O‗zbekiston  Respublikasi  Moliya  Vazirligi  to‗g‗risida‖gi  Nizomiga  asoslanib 
kelingan. 
Vazirlikning  asosiy  vazifalari  Respublika  hududida  kelishilgan  yagona 
moliya-byudjet  siyosatini  amalga  oshirish  bo‗yicha  vazirlikning  bo‗lim  va 
boshqarmalar ishlarini muvofiqlashtirish bu borada: 

---

357 
 
- bozor iqtisodiyotiga o‗tish sharoitida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish va aholini 
ijtimoiy himoyalash bo‗yicha mustahkam moliyaviy bazani yaratish; 
-  davlatning  yig‗ma  moliyaviy  balansi  va  byudjetini  tuzishda  xalq  xo‗jaligi 
tarmoqlarining moliyaviy va iqtisodiy ahvolini tahlil qilish; 
-  respublika  hududlaridagi  mavjud  mablag‗larni  byudjetga  jalb  qilish  va 
davlat mablag‗larini tejamli ravishda xarajat qilinishini ta‘minlash. 
Yuqorida  qayd  etilgan  bosqichlardan  xarajatlarni  nazorat  qilish 
vazifasi  bevosita  Moliya  Vazirligining  Davlat  moliyaviy  nazorat  bosh 
boshqarmasi 
va 
uning 
hududiy 
Davlat 
moliyaviy 
nazorat 
boshqarmalariga  yuklatilgan  bo‗lib,  davlat  mablag‗larining  ayrim 
joylarda  boshqa  maqsadlarga  xarajat  qilinganligi,  ajratilgan  mablag‗lar 
evaziga  olingan  moddiy-tovar  boyliklarini  o‗zlashtirib,  ular  hisobidan 
kamomadlar  sodir  etilishi  va  shunga  o‗xshash  bir  qancha  xato-
kamchiliklarni  aniqlashda  shu  boshqarmaning  amalga  oshirayotgan 
ishlari katta ahamiyatga egadir.