A. A. Shernaev, N. E. Jiyanova

3. 
Davlat 
korxonalarining 
moliyaviy 
munosabatlari 
quyidagilardan iborat: 
1. Tovar-moddiy boyliklar yetkazib beruvchilar bilan munosabatlar; 
2. 
Tuzilgan 
shartnomalarga 
muvofiq 
mahsulot 
sotishda 
iste‘molchilar bilan munosabatlar; 
3.  Bank  tizimida  kreditlarni  olish  va  to‗lashda,  valyutalarni  xarid 
qilish  va  sotishda hamda  boshqa  operatsiyalarda  bank  xizmatlari  uchun 
to‗lovlarni amalga oshirish bilan bog‗liq bo‗lgan munosabatlar; 
4.  Sug‗urta  kompaniyalari  va  tashkilotlari  bilan  tijorat  hamda 
moliyaviy risklarni sug‗urtalash bo‗yicha munosabatlar; 
5.  Tovar,  xomashyo  va  fond  birjalari  bilan  ishlab  chiqarish  va 
moliyaviy aktivlar bilan ishlash bo‗yicha munosabatlar; 
6.  Moliyaviy  investitsiyalarni  amalga  oshirish  uchun  investitsiya 
institutlari (fondlar, kompaniyalar) bilan munosabatlar; 

---

7. Bo‗limlar va sho‗ba korxonalar bilan munosabatlar; 
8. Ish haqi to‗lash bo‗yicha korxona xodimlari bilan munosabatlar; 
9.  Dividendlar  to‗lash  bo‗yicha  aksiyadorlar  bilan  (mehnat 
jamoasining a‘zolari bo‗lmagan) munosabatlar; 
10.  Ustav  kapitalini  shakllantirish  va  daromadlarni  taqsimlash 
bo‗yicha muassislar bilan munosabatlar; 
11.  Byudjetga  va  byudjetdan  tashqari  jamg‗armalarga  soliqlar  va 
boshqa to‗lovlarni to‗lash bo‗yicha soliq xizmati bilan aloqalar; 
12.  Auditorlik,  yuridik  va  konsalting  firmalari  kabi  xo‗jalik 
yurituvchi subyektlar bilan munosabatlar. 
Sanab  o‗tilgan  munosabatlar  pul  tushumlari  va  to‗lovlar  majmuini 
o‗zida aks ettiradi. 
4.  Davlat  korxonalari  moliyasi  quyidagi  funksiyalarni  bajaradi: 
nazorat,  taqsimlash,  rag‗batlantirish  va  pul  jamg‗armalarini 
shakllantirish hamda undan foydalanish funksiyasi.
10
 
 
2-rasm. Davlat korxonalari moliyasi funksiyalari 
Davlat  korxonalari  moliyasining  taqsimlash  funksiyasi  moliyaviy 
resurslarni  iqtisodiy  mo‗ljallanganligi  va  mavjud  qonunchilikka 
                                                           
10
 Ўзбекистон Республикаси бюджет тизими: Дарслик/ Срожиддинова З. Х. «infoCOM.UZ» 
нашриѐти, 2010 й.