A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

Bitta raqamli ma’lumotni yozish (05- Funksiya kodi). Bu xususiyat hostga maqsad qurilmadagi mantiqiy ON/OFF holatini o‘zgartirishga imkon beradi. Ma’lumotlar so‘rovnomasi g‘altakdagi holat o‘noltillik qiymat FF00 holatini faolashtradi qachonki holat 0 ga teng bo‘lsa.
14.14-jadval
Bitta raqamli chiqish malumotini o‘zgartirish
Xabarlar surovini

Adres	Funksiya kodi	Coil holat o‘zgarishi	Coil yangi holati	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
01	05	00 0A	00 00	ED C8

Freym javobi

Adres	Funksiya kodi	Coil holat o‘zgarishi	Coil yangi holati	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
01	05	00 0A	00 00	ED C8

Boshqa har qanday vaziyat qiymati noqonuniy hisoblanadi.agar konroller g‘altakga signal berib uni ishlata olsa unda so‘rov identichniy bo‘ladi. Aks holda javob rad etilinadi. Keying misol g‘altak o‘chirish holati 11 (o‘nlik).

Bitta analog ma’lumotni yozish (06- Funksiya kodi). Bu funksiya to‘liq bir qurilmani yoki bitta registrni tarkibi o‘zgartra oladi. So‘ngra so‘rov ma’lumotlar maydoni ushbu ro‘yxatga yozilishi kerak bo‘lgan yangi qiymatdan so‘ng (eng muhim bayt birinchi bo‘lib) xoldingning nisbatan address iborat. Tekshiruvchi talab qilingan yangi qiymatni belgilangan reestrga yoza olsa, javob doirasi so‘rov bilan bir xil bo‘ladi. Aks holda, istisno javob qaytariladi. Quyidagi misolda 40003-3072 (0C00 Hex) o‘lchash registratsiyasi mazmunini o‘zgartirishning muvaffaqiyatli urinishi ko‘rsatilgan. Qachonki adress 00 ga o‘rnatilgan bo‘lsa (translyatsiya qilish rejimi), barcha tobe qurilmalar belgilangan reestrni belgilangan qiymat bilan yuklaydi.

14.15- jadval

Bitta reestrni o‘zgartirish misoli
Xabarlar surovini

Adres	Funksiya kodi	Registr holat o‘zgarishi	Registr qiymati	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
01	06	00 02	00 00	2D 0A

Freym javobi

Adres	Funksiya kodi	Registr holat o‘zgarishi	Registr qiymati	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
01	06	00 02	00 00	2D 0A

Holat signallarini o‘qish (07-Funksiya kodi). Bu qurilmaning ichidagi 8 raqamali so‘rov ma’lumotiga ega. Bu sakkizta oldindan belgilangan raqamli nuqtalarning holatini ta'minlaydi. Misol tariqasida bu batareya holati, hotira himoyasi, tizimga kirayotgan signal qanchalik uzoq va yaqinligini ifodalaydi.
14.16-jadval
Holatini tekshirish xabarini o‘qish
Xabarlar surovini

Adres	Funksiya kodi	CRC
11	07	.. ..

Freym javobi

Adres	Funksiya kodi	Coil holati	CRC
11	07	02	.. ..

Holat diagnostikasi (08- Funksiya kodi). Funkisional ko‘d maqsadi: hotira elementlariga ta’sir ko‘rsatmasdan aloqa tizimini tekshirish. Bundan tashqari (agar kerak bo‘lasa) qurilmada diagnostic funksiya, CRC hatoliklar va boshqa kamchiliklar toppish mumkin. Eng keng tarqalgan dastur faqat ushbu bo‘limda muhokama qilinadi, ya'ni so‘rov xabarining qaytishi.

14.17-jadval

Holat diagnostikasi
Xabarlar surovini

Adres	Funksiya kodi	Ma’lumot diagnoctika kodi	Ma’lumot	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
11	08	00 00	A5 37	.. ..

Freym javobi

Adres	Funksiya kodi	Ma’lumot diagnoctika kodi	Ma’lumot	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
11	08	00 00	A5 37	.. ..

Bir nechta raqamli chiqishlarni yozish (0F- Funksiya kodi). Bu esa, смежную (или смежную) g‘altak guruhini ochiq yoki yopiq holga keltirur. Keying misolda 10 ta g‘altak o‘rnatilgan, adres raqami 01 ON gradusgacha. Agar so‘rovlar00 adres toifasi ishlatilsa Efir rejimi amalga oshiriladi, buning natijasida barcha subordinatorlar o‘z adress aniq bilishadi.
14.18-jadval
Bir nechta raqamli chiqishlarni yozish
Xabarlar surovini

Adres	Funksiya kodi	Adres	Baytni sanash	Coil ma’lumot holati	CRC
		Hi Lo		Hi Lo
01	0F	00 01	0F	FF 03	.. ..

Freym javobi

Adres	Funksiya kodi	Adres	Ma’lumot raqami	CRC
		Hi Lo	Hi Lo
01	0F	00 01	00 0A	.. ..

Bir nechta analog chiqishlarni yozish (10- Funksiya kodi). Bu “1” lik registr va bir nechta ga’ltakni qayta o‘rnatilganiga o‘xshaydi.

14.19 -jadval

Bir nechta analog chiqishlarni yozish

Xabarlar surovini

Funksiya kodiAdresSifatCRC1000 0A00 020400 0A01 02.. ..Hi LoHi LoHi LoHi LoCRCAdres Freym javobi Adres 01	Funksiya kodi	Adres	Sifat	Baytni sanash
		Hi Lo	Hi Lo
01	10	00 0A	00 02	.. ..

Modbus TCP so‘rov xatolari (01- Funksiya kodi). Kadr so‘rovida hatolik tarkibi va boshqaruv summasi e'tiborga olinmadi - hech qanday javob yuborilmadi.
Aks holda, joriy bo‘lgan so‘rovlar ramkasida noqonuniy so‘rov mavjud (ularning birortasi maqsadli bo‘ysunuvchi birlik tomonidan qo‘llab-quvvatlanmaydi) istisno javob xostga qaytariladi. To‘rt istisno javob sohasi o‘z ichiga quyidagilarni oladi:
• javob beruvchi tekshiruvchining adressi;
• so‘ralgan eng muhim bittaga mos keladigan funksiya raqami biriga o‘rnatiladi;
• tegishli istisno kodi;
• boshqaruv summa CRC-16.

14.20 -jadval

Modbus TCP so‘rov kodlari

Kod	Nomi	Izoh
01	Notug‘ri funksiya	Qabul qilingan funksiya kodiga ishlov berish mumkin emas
02	Notug‘ri ma’lumotlar adresi	So‘rovda ko‘rsatilgan ma’lumotlar adresi mavjud emas
03	Notug‘ri ma’lumotlar jqimi	So‘rov ma’lumoti maydonida joylashgan qiymat noto‘g‘ri
04	Qurilmaga i bog‘lash muvaffaqiyatsiz tugadi	So‘ralgan harakatni bajarishga urinishda xatolik yuz berdi (PLC javob bermadi)
05	Tasdiqlash	So‘ralgan harakatni bajaruvchi PLC ishlov berish jarayonida
06	Rad etmoq	So‘ralgan harakatni bajaruvchi PLC band

Noqonuniy so‘rovga va bunga javoban maxsus holatga javob quyida keltirilgan. Ushbu misolda so‘rov, 514-51-bandlardagi (sakkiz ga’takli qatlam 0201H darajasiga o‘tishni boshlaydi) KONTUR HOLATINI O‘QISH ga misol keltirilgan. Ushbu fikrlar ushbu PLCda mavjud emas, shuning uchun, 02 kodi noqonuniy adress ko‘rsatgan istisno hisoboti hosil qiladi.

14.21 -jadval
So‘rov xatolariga misol
Xabarlar surovini

Adres	Funksiya kodi	boshlang‘ich nuqta	Nuqta nomeri	CRC
01	01	02 01	00 08	6D B4

Freym javobi

Adres	Funksiya kodi	Maxsus vaziyat	CRC
01	01	00 0A	C1 91

14.4. Allen Bradley Data Hidhway (plus) protokoli
Allen Bradley ma’lumotlar uzatish tizimida ishlatiladigan ikkita protokol standarti mavjud:
- Data Hidhway protokoli;
- Data Hidhway (plus) protokoli.
Data Hidhway protokoli local tarmoq xisoblaniladi va yarim dupleks (so‘rov) aloqa protokolidan foydalanadi. 57,6 kbayt tezlikda ishlaydi.
Data Hidhway (plus) protokoli token bilan peer-to-peer aloqalariga egabu havola bilan bog‘langan tugunlar orasidagi aloqa ustasini tiklash uchun sxemani o‘tkazish. Shuni ta'kidlash kerakki, har ikkala protokol standartlari teng huquqli muloqotni o‘zgaruvchan magistral deb nomlangan modifikatsiyalangan token o‘tish tizimi. Bu juda samarali u hozirgi vaqtda usta bo‘lishi mumki uni yuboring etkazishni boshlash. Allen Bradley Data Highway Plus modeli quyidagilardan iborat:
- uskuna (jismoniy qatlam);
- ma’lumotlar havolasi qatlami protokoli;
- ilova qavati protokoli.
U RS-485 standartlariga muvofiq, uchta super o‘tkazuvchilar bilan ikki tomonlama eksenel kabel orqali bog‘langan.
Vaqt mos kelmaydigan aloqa to‘liq dupleks (yoqilmagan) protokoli yoki yarim dupleks (ajralmagan) protokol orqali asosiy tobe aloqasidan foydalanish mumkinligini unutmang. Bugungi kunda ko‘p tomonlama protokollardan foydalanadigan protokol turlari mavjud bo‘lsa-da, bu yuqori aloqa ishlashini tushuntiradi. Shuning uchun ushbu protokol quyidagi bo‘limlarda batafsilroq ko‘rib chiqiladi. To‘liq dupleks protokoli belgilarga asoslangan. Quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan ASCII boshqaruv belgilaridan foydalanadi, sakkiz bitga kengaytirilib, bit bittasini (ya’ni sakkizinchi bit) nolga qo‘shib qo‘ying. Quyidagi ASCII belgilaridan foydalaniladi.
14.22 -jadval
ASCII belgilari

Qisqartirish	HEX qiymati
STX	02
ETX	03
ENQ	05
ACK	06
DLE	10
NAK	11

To‘liq dupleks protokoli ushbu belgilarni boshqarish va ma’lumotlar belgilariga birlashtiradi. 14.23-jadvalda to‘liq dupleks dastur uchun ishlatiladigan belgilarning ro‘yxati keltirilgan.

Xabarlar to‘plamida uzatilgan javob belgilarini inline javoblar deb ataladi. CRC-16 kodi ikki baytdan iborat bo‘lib, unuing hisob-kitoblari OSI modelining dastur darajasida va ETX baytlarida amalga oshiriladi. 10H ma’lumotlar ketma-ketligini uzatish uchun DL DLE ma’lumotlar belgilari ishlatilishi kerak.

14.23 -jadval

To‘liq dupleks rejimida ishlatiladigan belgilar