A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

5.12-rasm. Axborotni abonentdan abonentga о‘tish yо‘li.

• 
  Aloqa о‘tkazish vaqtini boshqarish bosqichi (Session, seans darajasi) aloqa о‘tkazish vaqtini boshqaradi (ya’ni aloqani о‘rnatadi, tasdiqlaydi va tamomlaydi). Bu bosqichda abonentlarni mantiqiy nomlarini tanish, ularga ega bо‘lish huquqini nazorat qilish vazifalari ham bajariladi.
  
• 
  Transport bosqichi (Transport) paketni xatosiz va yо‘qotmasdan, kerakli ketma-ketlikda yetkazib berishni amalga oshiradi. Shu yerda yana uzatilayotgan axborotlarni paketga joylash uchun bloklarga taqsimlanadi va qabul qilingan axborotni qayta tiklanadi.
  
• 
  Tarmoq bosqichi (Network, tarmoq darajasi) bu bosqich paketlarni manzillash, mantiqiy nomlarni jismoniy tarmoq manziliga о‘zgartirish, teskariga ham va shuningdek paketni kerakli abonentga jо‘natish yо‘nalishini tanlashga (agarda tarmoqda bir necha yо‘nalish mavjud bо‘lsa) javobgar.
  
• 
  Kanal bosqichi yoki uzatish yо‘lini boshqarish bosqichi (data link), bu bosqich standart kо‘rinishdagi paket tuzishga va boshlash hamda tamom bо‘lishni boshqarish maydonini paket tarkibiga joylashishiga javobgardir. Shu yerda yana tarmoqqa ega bо‘lishni uzatishdagi xatoliklar aniqlanadi va yana qabul qilish qurilmasiga xato uzatilgan paketlarni qaytadan uzatishni boshqarish amalga oshiriladi.
  
• 
  Jismoniy bosqich (Physical, jismoniy daraja) – bu modelni eng quyi bosqichi bо‘lib, uzatilayotgan axborotni signal kattaligiga kodlashtiradi, uzatish muhitiga qabul qilishni va teskari kodlashni amalga oshirishga javob beradi. Shu yerda yana ulanish moslamalariga, razyemlarga, elektr bо‘yicha moslashtirish va yerga ulanish hamda tо‘siqlardan himoya qilish va hokazolarga talablar aniqlanadi.
  

Modelni quyi ikki bosqichning (1 va 2) vazifasini odatda qurilmalar bajaradi (2 bosqich vazifasini bir qismini tarmoq adapterining dasturiy drayveri bajaradi). Aynan shu bosqichlarda tarmoq topologiyasi, uzatish tezligi, axborot almashishni boshqarish usuli va paket formati (о‘lchami) ya’ni tarmoq turiga tо‘g‘ri taaluqli kо‘rsatgichlar aniqlanadi (Ethernet, Token-Ring, FDDI). Yuqori bosqichlar tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri biror aniq qurilma bilan ishlamaydi, vaholanki 3,4 va 5 bosqichlar qurilma xususiyatlarini hisobga olishlari mumkin. 6 va 7 bosqichlar umuman qurilmalarga hech qanday aloqasi yо‘q. Tarmoq qurilmalaridan birini boshqa birorta qurilma bilan о‘zgartirilgan taqdirda ham ular buni hech vaqt sezmaydilar.
Kanal bosqichi (2-bosqich) ikki bosqich ostiga ajratiladi.

•