A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

Halqani taqsimlash asosidagi himoya ancha tejamkor, u tarmoqda parallel kanallarni yaratmaydi, agarda halqaning qaysidir qismi buzilgan bо‘lsa, axborotni orqaga qaytarib yuborishga urinadi. Tabiiyki, bu usul faqat SDH halqa topologiyalarida ishlaydi. Qayd qilib о‘tish kerakki, SDH halqa topologiyalari ulanishlarni himoyasining joriy etilish nuqtai nazaridan о‘zining tejamkorligi uchun juda ham taniqlidir.
Xatoliklarni tuzatish texnikasi (Forward Error Control, FEC) odatda SDH multipleksorlari 2,5 Gbit/s va undan yuqori tezlikda ishlatadi. Bu texnika о‘z-о‘zini tuzatuvchi kodlarga asoslangan, “uchib” axborot bitlarni о‘zgarishini tо‘g‘rilashga imkon beruvchi, yani ularni qayta uzatishga murojaat qilmay kodning ortiqcha qismidan foydalanish orqali. Bunday texnika xalallar yoki qabul qilish va uzatish qurilmalarida nosozliklar bо‘lgan taqdirda axborotlar uzatilishining samarali tezligini jiddiy oshirishi mumkin.
DWDM tarmoqlari. Zichlashtirilgan tо‘lqinli multipleksirlash (Dense Wave Division Multiplexing, DWDM – uplotnennoye volnovoye multipleksirovaniya) texnologiyasi yangi avlod optik magistrallarini yaratish uchun mо‘ljallangan, ular multigigabitli va terabitli tezliklarda ishlaydilar.
Unumdorlikni bundek revolyutsion sakrashi SDH ga qaraganda butunlay boshqacha multipleksirlash natijasida ta’minlanadi – shisha toladan axborot bir vaqtda kо‘p sonli yorug‘lik tо‘lqini sifatida uzatiladi-lyambd. Lyambda atamasi fizika uchun anana bо‘lib qolgan tо‘lqin uzunligini belgilanishi dan kelib chiqdi. DWDM tarmog‘i kanallarni kommutatsiyalash tamoyilida ishlaydi va bunda har bir yorug‘lik tо‘lqini alohida spektral kanal tariqasida alohida axborotlar oqimini uzatadi.
10.4-rasmda ikki tо‘lqinni va DWDM multipleksorlari orqali multipleksirlanadi. DWDM multipleksorlarining har biri “bо‘yalmagan” deb ataluvchi signalni qabul qiladi (bizning misolda – SDH multipleksorlaridan, lekin bu har qanday qurilma bо‘lishi mumkin, masalan, IP-marshrutizatori), yaʻni optik tarmoqlarda qabul qilingan tо‘lqin uzunliklardan birorta optik signal bо‘lishi mumkin: 850, 1300 yoki 1550 nm (esingizda bor, ular optik tolaning shaffoflik oynasining markaziga mos keladi).