A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova

masala.

Kompton effekti natijasida fotonning elektron bilan to‘qnashishi tufayli =90^oL ostida sochiladi. Sochilgan fotonning energiyasi =0.4 MeV. Sochilgunga qadar fotonning energiyasi topilsin.

Yechilishi:Fotonning boshlang‘ich energiyasini aniqlash uchun Kompton formulasidan foydalanamiz.

 ^      2

h m₀ c

sin ^{2 }

2

(1) - tenglamani quyidagicha o‘zgartiramiz: (1) ’ va  to‘lqin

uzunliklarni mos ravishda ’ va  energiyalarga o‘tkazamiz, ya`ni tenglamadan foydalanamiz; 2) Tenglamani o‘ng qismidagi surat va

maxrajini "S" ga ko‘paytiramiz. Natijada

hc _ hc _

^hc  2 sin ^2

(2)

0

1
m c ² 2




ko‘rinishga kelamiz. (2) tenglamani hc ga qisqartib kerakli energiyani topamiz.

0
_{ }  ^m c ² _

m c ²   ^  2 sin ^{2 } E

 ^E

0
 2 ^sin ^{2 }

(3)

0 ₂ 0 ₂

bu tenglamada Ee=m_oc²=0.51 MeV elektronning holatdagi energiyasi (3)- tenglamaga kattaliklarni qiymatlarini qo‘yib, Ye ni hisoblaymiz

E=1.85 MeV.

2. masala.

To‘lqin uzunligi =663 nm bo‘lgan monoxromatik yorug‘lik dastasi yassi ko‘zgu sirtiga normal holda tushmoqda. Energiya oqimi Ф=0.6 Vt. Sirtga ta`sir etuvchi bosim kuchi F va t=5 s davomida sirtga tushayotgan fotonlar soni topilsin.

Yechilishi: Sirtga ta`sir etuvchi bosim kuchi F=P, (1) bunda P-

yorug‘lik bosimi, S - sirt yuzasi. Yorug‘lik bosimi (2)

Р  ^Е (  1)

С

(2)

tenglama orqali aniqlanadi. (2) va (1) tenglamalardan (3)

F  ^ES (  1)

C

s-yorug‘likni vakuumdagi tezligi. Masala shartidan q1 ga teng va (3)

tenglamaga kattaliklarni son qiymatlarini qo‘yib F ni hisoblab topamiz. T

vaqtda sirtga tushayotgan fotonlar soni

_{N }   t



4. 
   formula yordamida
   

aniqlanadi. (4) tenglamada foton energiyasini to‘lqin uzunlik orqali

ifodalasak, quyidagi ko‘rinishga kelamiz

_{N } t  

FAC

(5)

4. 
   - tenglamadagi kattaliklarini qo‘yib, N ni hisoblaymiz.
   

2.