A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

Mavzuga oid topshiriqlar 
1.
Potensiallar farqi: 1) 200 V; 2) 100 kV bo‘lgan maydondan o‘tgan 
λ
-zarrachalarni De-Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
2.
Kinetik energiyasi W
к
=1 eV bo‘lgan elektronni De-Broyl to‘lqin 
uzunligi topilsin. 
3.
Rentgen nurini qisqa to‘lqin uzunligini 
λ
=0.2
⋅
10
-10
m. Antikatodga 
urilayotgan elektronlarning De-Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
4.
Elektronning tezligi
υ
=0.8 
м
/s. Elektronni De-Broyl to‘lqin 
uzunligi topilsin. 
5.
Elektronni De-Broyl to‘lqin uzunligi 
λ
=1.3 nm. Elektronni tezligini 
toping. 
6.
Elektronni De-Broyl to‘lqin uzunligi 1 nm dan 0.5 nm gacha 
kamaydi. Elektronni energiyasi qanchaga o‘zgardi. 
7.
Qo‘zg‘atilgan vodorod atomining energiyasi 0.85 eV. Shu 
orbitadagi elektronni De-Broyl to‘lqin uzunlii topilsin.
8.
Vodorod atomida ikkinchi Bor orbitasida turgan elektronning De-
Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. Orbitani radiusi 0.212 nm. 

---

241 
9.
Elektronning De-Broyl to‘lqin uzunligi 0.5 A ga teng. Elektroni 
qanday tezlashtiruvchi potensialni o‘tganligi topilsin. 
10.
Elektronning kinetik energiyasi W=0.51 MeV. Agarda 
elektroning kinetik energiyasi ikki marta ortsa De-Broyl to‘lqin uzunligi 
necha marta o‘zgaradi. 
11.
De-Broyl to‘lqin uzunligi kompton to‘lqin uzunligiga teng 
bo‘lsa. Elektronning kinetik energiyasi topilsin. 
12.
Bir xil tezlashtiruvchi potensial U=100 V dan o‘tgan elektron 
va protonning De-Broyl to‘lqin uzunliklari topilsin. 
13.
Elektron W=100 eV kinetik energiyaga ega. De-Broyl to‘lqin 
uzunligi ikki marta kamayishi uchun kerak bo‘lgan kinetik energiya 
miqdori topilsin. 
14.
Massasi m=1 g va tezligi
υ
=10 m/s bo‘lgan zarrachani De-
Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. Bu holda zarrachani to‘lqin xususiyatlarini 
e`tiborga olish kerakmi yoki yo‘qmi. 
15.
Elektronni kinetik energiyasi uning tinch holatdagi 
energiyasini ikkilanganligiga teng (W
к
=2m
о
с
2
). Shunday elektron uchun 
De-Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
16.
Katta tezlik bilan harakat qilayotgan elektronning De-Broyl 
to‘lqin uzunligi
λ
=1.21
⋅
10
-12
m bo‘lsa uning massasi topilsin. 
17.
Tezlashtirilgan elektronning De-Broyl to‘lqin uzunligi 
λ
=1.2
⋅
10
-10
m. Elektronni shunday tezlashtirish uchun zarur bo‘lgan 
potensiallar farqi va impulsi (harakat miqdori) topilsin. Elektron 
massasini tezlikka bog‘liqligi e`tiborga olinsin. 
18.
6000 m/s tezlik bilan harakat qilayotgan elektron bo‘ylama 
tezlashtiruvchi va kuchlanganligi 500 Vm bo‘lgan bir jinsli maydonga 
kirdi. Elektronning De-Broyl to‘lqin uzunligi 1 m ga teng bo‘lishi uchun 
elektron maydonda qancha masofaga boradi? 
19.
Elektron radiusi 0.5 sm bo‘lgan aylana bo‘ylab kuchlanganligi 
3.3
⋅
10
3
A/m bo‘lgan bir jinsli magnit maydonida aylanmoqda. Tezlikni 
o‘zgarishi bilan massa o‘zgarishini e`tiborga olmasdan elektronning De-
Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
20.
Kinetik energiyasi W=13.6eV (vodorod atomining ionlashish 
energiyasi) bo‘lgan elektronning De-Broyl to‘lqin uzunligi topilsin. 
Topilgan
λ
to‘lqin uzunligini vodorod atomining diametri bilan 
solishtiring. Elektronning vodorod atomidagi harakatida uni to‘lqin 
xususiyatlarini e`tiborga olish kerakmi, yo‘qmi? Vodorod atomining 
diametrini ikkilangan Bor radiusi deb olinsin. 

---

242 
21.
α
- zarrachalarning yadrodan sochilishi (Rezerford tajribalari) 
tekshirishda mo‘ljallagan masofani taxminan d
≈
0.1 nm. Bu tajribada 
α
- 
zarrachalarning to‘lqin xususiyatlari e`tiborga olinmagan.
α
- 
Zarrachalarning energiyasi W=7.7MeV bo‘lsa shu muloxaza to‘g‘ri 
bo‘ladimi?