A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar
1. Bosh daftar usulini jum al-orderdan farqi nimada?
2. Buxgalteriya hisobi registrlaridagi xato yozuvlar qanday usullar 
yordamida tuzatiladi?
3. Buxgalteriya hisobi shakllarini bir-biriga bog‘liqligi.
4. Buxgalteriya hisobining qanday shakllarini bilasiz?
5. Buxgalteriya hisobining qaysi shakli qulay?
6. Buxgalteriya hisobining qaysi shaklidan foydalanish kim tomonidan 
belgilanadi?
7. Buxgalteriya hisobining registrlari turlarini yuritish tartibi qanday?
8. Buxgalteriya registrlaridagi xatolar kim tomonidan tuzatiladi?
9. Hisob registrlarining qanday shakllarini bilasiz?
10. Hisob registrlarining vazifasi nimadan iborat?
138

---

7-BOB. PUL M ABLAG‘LARI VA VALYUTA
OPERATSIYALARI HISOBI
7.1. Pul mablagMari va valyuta operatsiyalari hisobining vazifalari
Kompaniya 
buxgalteriyasida 
barcha to ‘lov 
va hisob-kitob 
operatsiyalari amalga oshiriladi. X o‘jalik yurituvchi subyektlarda pul 
mablagMari hisobini to‘g ‘ri va aniq tashkil qilinishi hamda uni 
takomillashtirish 
bugungi 
kunning 
dolzarb 
vazifalaridan 
biri 
hisoblanadi. X o‘jalik yurituvchi subyektning buxgalteriyasi, odatda, 
barcha to ‘lov va hisob-kitob muomalalarini amalga oshiradi hamda 
ushbu muomalalarni qonunlarga muvofiq, o ‘z vaqtida va to‘g ‘ri 
rasmiylashtirish ustidan nazoratni amalga oshiradi.23
Barcha mulkchilik shaklidagi korxonalaming pul mablagMari, xoh 
u o ‘z mablagM boMsin, oh qarzga olingan boMsin, kassada saqlanuvchi 
pul qoldiqlari va aylanmada foydalaniladigan tushumning bir qismidan 
tashqari, uning bankdagi hisob-kitob schyotida saqlanishi lozim. Bank 
korxonaning hisobvaraqlaridan pulni o ‘tkazish va berish to‘g ‘risidagi 
hamda bank qoidalari va bank bilan korxona o ‘rtasidagi shartnomada 
ko‘zda tutilgan boshqa muomalalarni o ‘tkazish haqidagi farmoyishlarini 
bajaradi.
Hisob-kitob muomalalarini bank orqali o ‘tkazish korxonalaming 
o ‘zlari belgilagan ish haqi fondlariga, xizmat safarlari va xo ‘jalik 
xarajatlari limitlariga rioya qilishlarini har tomonlama nazorat qilish, 
korxonaning davlat byudjeti bilan soliqlar, yigMmlar bo'yicha o‘z 
vaqtida 
hisob-kitob 
qilishini, 
mol 
yetkazib 
beruvchilaming 
hisobvaraqlari va toMov talabnomalariga o ‘z vaqtida haq toMashni 
kuzatib borish, korxonaga turli maqsadlar uchun, muayyan ta ’minot
23 Financial and managerial accounting. 12e. Carl S. W arren, Jam es M .Reeve, Jonathan E.D uchac. 2014. 62,63 p.
139

---

hisobidan ssudalar berish va mazkur ssudalaming belgilangan muddatda 
qaytarilishini kuzatish va hokazolar imkonini beradi.
Buxgalteriya hisobi oldida pul mablag‘lari, to‘lovlar, hisob- 
kitoblar va kreditlami hisobga olish borasida quyidagi