A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

11.12. Nomoddiy aktivlami qayta baholash
Nomoddiy aktivlami qayta baholash - nomoddiy aktivlaming 
balans (tiklash) qiymatini joriy bozor narxlari darajasiga moslash 
maqsadida ulami vaqti-vaqti bilan aniqlashtirishdir.
Korxona qayta baholashni agarda joriy qiymatni faol bozor 
m a’lumotlari asosida aniq belgilash mumkin bo ‘lgan shartlarda qayta 
baholash sanasidagi joriy qiymatni tasdiqlovchi hujjatlar asosida amalga 
oshirishi mumkin.
Qayta baholashni yetarlicha muntazamlik bilan amalga oshirish 
lozim, toki balans (tiklash) qiymati balans hisobotini tuzish sanasidagi 
bozor qiymatidan farq qilmasin.
Nomoddiy 
aktivni 
qayta baholash chog‘ida ushbu qayta 
baholanayotgan 
aktiv 
taalluqli 
b o ig a n
bir 
turdagi 
nomoddiy 
aktivlaming barcha guruhi qayta baholanishi kerak, bunday aktivlar 
uchun faol bozor mavjud bo‘lmagan holatlar bundan mustasno.
Qayta baholash natijasida nomoddiy aktivlar buxgalteriya hisobi 
va moliyaviy hisobotda joriy (tiklash) qiymati b o‘yicha aks ettiriladi.
Nomoddiy aktivning joriy qiymatini nomoddiy aktivning ushbu 
turi bo‘yicha faol bozor narxlari asosida belgilash mumkin.
Agar ilgari qayta baholangan nomoddiy aktivning joriy qiymatini 
faol bozor m a’lumotlari asosida boshqa belgilash mumkin bo‘lmasa, 
nomoddiy aktivning balans qiymati jamlangan amortizatsiya chegirilgan 
holda, faol bozor m a’lumotlari asosida uning oxirgi qayta baholangan
377

---

sanadagi tiklash qiymati bo‘lishi kerak.
Nomoddiy aktivlami qayta baholashda joriy qiymatni hujjatlar 
asosida tasdiqlash uchun korxonaning ixtiyoriga ko‘ra quyidagilardan 
foydalanilishi mumkin:
a) tayyorlovchi firmalar va ulaming rasmiy dilerlari hamda 
vakolatxonalaridan yozma shaklda olingan xuddi shunday nomoddiy 
aktivga doir narxlar to‘g ‘risidagi m a’lumotlar;
b) qayta baholashni o ‘tkazish sanasiga va nomoddiy aktivlami 
xarid qilish sanasiga Markaziy bank kurslarining nisbati sifatida 
aniqlanadigan hisob-kitob koeffitsiyentini qo ‘Hagan holda xarid qilish 
sanasiga 
EAVda 
nomoddiy 
aktivlarning 
qiymati 
to‘g‘risidagi 
m a’lumotlar (tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bo ‘lganda);
d) qayta baholashni o ‘tkazish davrida ommaviy axborot vositalari 
va maxsus adabiyotlar va shu kabilarda e ’lon qilingan narxlar darajasi 
to ‘g ‘risidagi m a’lumotlar;
e) tegishli nomoddiy aktivning qiymati to ‘g ‘risida baholovchining 
hisoboti.
Nomoddiy aktivlarning boshlang‘ich (tiklash) qiymatini qayta 
baholash chog‘ida ulam ing qayta baholash sanasidagi jamlangan 
amortizatsiyasi nomoddiy aktivlarning boshlang‘ich (tiklash) qiymatini 
o ‘zgartirishning tegishli indekslariga tuzatiladi hamda keyinchalik 
amortizatsiyani hisoblash qayta baholangan (tiklash) qiymatidan amalga 
oshiriladi. Qayta baholash indeksi nomoddiy aktivning joriy qiymatini 
uning boshlang'ich qiymatiga bo‘lish y o ‘li bilan aniqlanadi.
Qayta baholash natijasida nomoddiy aktivlarning qo‘shimcha 
baholangan summasi rezerv kapitali tarkibiga "Mulkni qayta baholash 
bo‘yicha tuzatishlar" schyotiga o ‘tkaziladi.
Qayta baholash 
natijasida nomoddiy 
aktivlar qiymatining 
kamayish summasi avvalgi hisobot davrlarida o ‘tkazilgan ushbu 
obyektning qo‘shimcha baholash summasi chegarasida "Mulkni qayta 
baholash bo‘yicha tuzatishlar" schyoti bo ‘yicha rezerv kapitalini 
kamaytirishga olib boriladi. Obyekt qiymatining kamayish summasining 
uning q o ‘shimcha baholash summasidan yuqorisi boshqa operatsion 
xarajatlarga kiritiladi.
378

---

Nomoddiy aktivlaming qayta baholash natijalari nomoddiy 
aktivlami qayta baholash amalga oshirilgan joriy davrda moliyaviy
hisobotda aks ettiriladi.
11.17-jadval