125
taktikasini ishlab chiqishning asosiy mezonlarini tizimlashtirishni hamda bozorni
o‘rganish va rivojlantirishning aniq choralarini belgilab beradi. Tijorat banklarida
marketingning joriy qilinishi bank faoliyati daromadliligi ortishi va tavakkalchiligi
kamayishiga ko‘maklashadi. Bank marketingi zaruriyati shundan iboratki, u kredit
tashkilotining butun faoliyati bozorda rivojlanayotgan jarayonlarga mosligini
saqlab turadigan mexanizm sifatida faoliyat yuritadi.
Bank sohasida marketingning xususiyati shundaki tijorat banklari faqatgina
omonatlarni jalb qilishdan manfaatdor bo‘lib qolmasdan, jalb qilingan mablag‘larni
turli korxonalar, tashkilotlar, kichik va o‘rta biznes korxonalarini,
shuningdek,
ayrim hududlar va xalq xo‘jaligi tarmoqlarini ijtimoiy – iqtisodiy rivojlantirishning
eng muhim vazifalarini hal etishga qaratilgan investisiya loyihalarini kreditlashdan
manfaatdordir.
Bu marketingni tijorat banklarining omonatchilari bilan o‘zaro aloqalari
sohasida ham, shuningdek, korxona, tashkilot, kichik va o‘rta biznes korxonalari
hamda dehqon xo‘jaligi ko‘rinishida ishlayotgan firmalarga ssuda berish shaklida
amalga oshirilayotgan kredit ajratish sohasida ham yalpi rivojlantirishni taqozo
etadi. Ammo ta’kidlash lozimki, marketingning maqsadi ikki sohada ham har xil.
Agar birinchi sohada marketing mijozlarni omonatchilar
sifatida jalb qilishga
yo‘naltirilgan bo‘lsa, ikkinchi sohada bank resurslarini undan yuqori samaradorlik
bilan foydalana oladigan korxona va tashkilotlarga yo‘naltirishga qaratilgan.
Bank marketingi bank mijozlarining ho‘jalik faoliyati turini, ularga qarashli
hamkor – sheriklarning jo‘g‘rofiya jihatdan joylashgan o‘rni, ularning moliyaviy
ahvoli va pul muomalasi tezligiga ta’sir etuvchi boshqa omillarni hisobga oluvchi
hisob-kitoblarning yangi shakli bilan bog‘liqdir.
Bank sohasida marketingni qo‘llash natijasida kredit resurslari bozorini
o‘rganish, mijozlarning moliyaviy imkoniyatlarini tahlil qilish, banklarga
omonatlarni jalb qilish imkoniyatlari va bank muassasalari faoliyati o‘zgarishini
ta’minlash mumkin. Marketing yangi mijozlarni jalb qilishga yordam beruvchi
shart-sharoitlarni ta’minlashga, mijozlarning ushbu bankka o‘z mablag‘larini
qo‘yishga qiziqtirish uchun bank xizmatlari turlarini kengaytirishga yo‘naltiriladi.
Bank xizmatlari bozorida tijorat banklarining marketing strategiyasi
bozorni o‘rganish va rivojlantirishning aniq choralarini belgilab beradi.
Tijorat
banklarida marketingning joriy qilinishi bank faoliyati daromadliligi ortishi va
tavakkalchiligi kamayishiga ko‘maklashadi. Bank marketingi zaruriyati shundan
iboratki, u kredit tashkilotining butun faoliyati bozorda rivojlanayotgan
jarayonlarga mosligini saqlab turadigan mexanizmdir.
Tijorat banklari faoliyatida marketingning asosiy maqsadi bo‘lib – bank
xizmatlari bozorida mavjud xizmatlarni iste’molchilariga yetib borishini
ta’minlashdan iboratdir. Ushbu marketing jarayoni tijorat banklari tomonidan
barcha mijozlarni xar tomonlama chuqur o‘rganish asosida ularning talablarini
aniqlash bilan boshlanib, aniqlangan talablarni to‘la qondira oladigan yangi xizmat
turlarini
yaratish, hamda ularni iste’molchilar tomonidan iste’mol qilinishi bilan
yakunlanadi. Tijorat banklari tomonidan yangi bank xizmatlarini amaliyotga joriy
qilinishi esa, ayrim xolatlarda juda oddiy omillarga masalan, mijozlar bilan bank
126
xodimlarining muloqat qilish masalalariga, ularning ish o‘rinlarini joylanishiga
hamda yangi xizmat turlarini bo‘lajak iste’molchilarga yetkazish uslublariga
bog‘liq bo‘ladi.
Ushbu omil esa tijorat banklari marketingini
ishlab chiqishda quyidagi
vazifalarni bajarishni talab etadi:
1. Mavjud va kelajakdagi bank xizmatlar bozorini belgilash;
2. Iste’molchilar talabini to‘laroq qondirish maqsadida bank xizmatlari
bozorida aniq yo‘nalishlarni aniqlash;
3. Mavjud va kelajakdagi bank xizmatlari bozorida yangi xizmatlar turlarini
joriy etish bo‘yicha qisqa va uzoq muddatli maqsadlarni belgilash;
4. Bank xizmatlari bozorida yangi bank xizmat turlarini amaliyotga kiritish va
u yuzasidan bank nazoratini olib borish bo‘yicha dasturni ishlab chiqish.
Bank o‘z kelajagi haqida aniq tasavvurga ega bo‘lishi kerak. Shu tufayli
marketing tadqiqotlari bankning tadbirkorlik faoliyati strategiyasi va dasturini
ishlab chiqishi lozim. Bank xizmatlarini dasturlashtirish, bozordagi harakatlari
strategiyasini aniqlash va amalga oshirishni, bank mahsulotlarining asosiy turlariga
bozor
talabini aniqlash, marketing kopsepsiyasini asosiy tamoyillarini tashkil
etadi. Bank bozorining o‘zgaruvchan shart-sharoitlarini hisobga olgan holda
bankning kelajakdagi faoliyati yo‘nalishlarini aniqlashga imkon beradigan
strategik rejalar ishlab chiqishi zarur. Raqobatchilarning ehtimolli hatti-
harakatlarini hisobga olgan holda narx-navo, sotuv va tovar siyosati sohasida
tadbirlarni ishlab chiqish bank faoliyatini boshqarish
marketing jihatidan
yondashuvning ancha avfzalligini aks ettiradi. Marketing dasturlari uzoq muddatli
strategiya siyosatini yuritish, katta iqtisodiy yo‘qotishlardan ehtiyot bo‘lish hamda
barqaror rivojlanish va muvaffaqiyatlarga erishishga imkon beradi.
Bank marketingi konsepsiyasi – bu bank xizmatlarini tashkil etish, uni
yo‘lga qo‘yish va iste’mol etishga ta’sir ko‘rsatuvchi xizmatlar va omillar turini
kengaytirish, bank mijozlari ehtiyojlarini to‘laroq qondirishni bildiruvchi dasturdir.
Bunda bank bank muassasasining hajmi va xususiyatlarini hisobga olish nazarda
tutiladi.
Marketing yondoshuvi banklarga birinchi navbatda mijozlarning real
ehtiyojlarini mo‘ljal qilishga qaratilgan. Shuning uchun
bozor sharoitida har bir
bank xodimi moliyaviy mahsulotlarining sotuvchisiga aylanadi. Har bir mijoz bilan
muloqat jarayonida bank xodimi mijoz muhtoj bo‘lgan bank xizmatini aniqlashi,
unga har bir bitimning qulayligi va zarurligini tushuntirib berishi kerak. Bank ilgari
o‘z mijozlariga an’anaviy bank mahsulotlari majmuini taklif etgan bo‘lsa,
endilikda u mijozlarning muayyan guruhlariga, ya’ni kichik va o‘rta biznes, tijorat
firmalari, yirik va o‘rta korxonalar, hukumat va kichik mahalliy hokimiyat
idoralari, hamda keng aholi qatlamlariga mo‘ljallangan yangi bank xizmat turlarini
muntazam ishlab chiqishga majburdir. Bank faoliyatining asosiy baxolash mezoni -
mijozlar ehtiyoji bo‘lib qolmoqda. Shuning uchun bankning maqsadi bu uzoq vaqt
davomida mijozlar doirasini saqlab qolish va kengaytirish, korxonalar va
tashkilotlarga xizmat ko‘rsatishdan iboratdir. Bank mijozning real ehtiyojlarini
qondirishga
intilishi, u haqiqatdan ham muhtoj bo‘lgan xizmatni taqdim qilishi
127
zarur.
Bank marketingining asosiy maqsadlaridan biri yangi mijozlarni jalb qilish
va bank xizmatlaridan foydalanayotgan mijozlarni saqlab qolishdan iboratdir.
Bozor munosabatlari sharoitida raqobat kuchaygan sari mijozlar bilan ishlash
usullarini takomillashtirish va resurslarni to‘ldirish imkoniyatlari vujudga keladi va
mijozlarni jalb etish va tanlash amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: