А. А. Ашрабов, 10. В. Зайцев

79

---

л
Г 
2
¿ 4
в - в
А
1
а
з
/
4.12- раем. Тулцинсимон даворчаси фанердан елимдаб тайёрлаыган ёгоч тусин
Т у л ^ и нс и м о н фа н е р д е в о р ч а л и
ё л и м л а б т а й ё р л а н а д и г а н
ё г о ч т у с и н л а р . Б у н д а й т у с и н ла р к у ш т а в р шаклли б у л а д и , т о н ­
ча лари т у г ри т у р т б у р ч а к ёгоч б р ус л а р д а н цилинади. Т о к ч а л а рд а
с у в таъс ирига чидамли ту лк инс имон фанер д е в о р ч а ишланган 
б у л а д и ( 4 . 1 2 - р а е м ) . Белбогларни я х л и т ке симли к;илиб ишлаш 
т авс ия этилади. З а р у р б у л г а н д о л л а р д а эса бирикиш жойлари 
м а х с у с фреза билан т а йё рланган тишеимон тирнок билак т у л д и -
рилади. Ту л к и н с и мо н фанер д е в ор ча ла р тусин б ел бо г л а ри д а очн- 
либ к о лг ан п аз ла р г а е лимла б т е к ис ла на д и . Оралиги б д а н 9 м 
гача б у л г а н бир ни шабли ва ик ки нишабли т у с ин ла р бир к а в а т -
ли кишлоц х у ж а л и к , баъз ан эса санбат' биноларида н а г р у з к а к у -
т а р у в ч и сифатида ишла т ила ди.
Ф е р м а л а р . Ф е р м а л а р тусин типидаги паррон ясси ё гоч кон* 
с г р у к ц я я л а р г а кира ди Ула р т у г р и т у р т б у р ч а к ва к у ш т а в р к е ­
симли т у с и н ла р д а н т у т а ш д е в о р ч а л а р у р н и г а п а н ж а р а ишланиши 
б (лан фар к; цилади.. Фермаларнинг э л е ме н т л а ри д а т у г у н н а г р у з -
к а л а р таъсир этиши оцибатида фзцат буй л а м а ( с иц у в ч и ва чу- 
з у в ч и ) к у чл а ни ш л а р пайдо б у л ад и . Нормал к у чл а нн шл а р с т е р ­
ж е н ь у з у н л и г и бу йл аб дам, кесим буйича дам т е к и с тацеимла- 
нади. Шу н инг у ч у н материалнинг н а г р у з к а к у т а р иш х у с у с и я т и д а н
анча т у л а фойдаланилади. Фе р м ал а р билан т у т а ш т усин ла р; а 
Караганда, бирму нча
ка тта оралицларни ёпс а бу л ад и. Ёгоч ф е р ­
ма ла р бир ораликли килиб лой и д а л ан а д и .
Бинолар ё п м ал ар иг а 
я ш л а т и л а ди г а н фермалар, факат ё г о чд а н я с а л а д и г а и б ул са , чу- 
з ил ишг а бардош бера олмайди. Шунинг у ч у н ме т а лл ёгоч фе р ­
м ал ар ишлатиш м а ц е а д г а мувофик. Бу н д а й фе р ма л ар да сикила- 
д иган ва э г и ла ди г ан э л ем е нт ла р ё г о чд а н ( х о д а л а р , б ру с л ар ва 
т а х т а л а р д а н е л имла н га и па к ет ла рд а н ) . я с а л а д и , ч у з и л а д и г а н э л е ­
ментлар эса п у л а г да н та йё рл ана ди. Ф ер ма л ар ни н г элемепгларини- 
б ириктиришда тирнок уйиб урнатиш, н а г е л ь кок иш, е ли м ла б
м а д к а м л а ш у с у л л а р и ¡-¡штатилади.
80

---

Б ру с ла рд а н к ш ла нг а н м е т а л л - ё г с ч фермалар у с т к и бел бог и 
конт урига нараб икки нишабли, бир нишабли, у ч б у р ч а к ва к у п -
б у р ч а к ш ак лл и з^амда па ра лле л белбогли бу л ад и. Остки белбог-
да содир б ул ад и г ан зурициш у н ч а л и к к а тта б у л м а г а н д а п а р а л ­
лел белбогларии сифатли ёрочдан я ш л а са х а м б у л ад и . П а н ж а р а -
лар белборларга фермалар э ле ме н т л а ри га наг елла р билан ыах;- 
к а м л а н а д и г а н п у л а т ёки ё гоч ус т к у й. ма лз р р у п а р а тирнок ва 
т ирак ла р ё р д а м и д а бириктирилади.
Ф е р ма л ар ни н г орали^дари, о д а т д а 9 д а н 3 0 м г а ч а булиши 
м умкин. Днсобий б ала нд лик ( белборлар у к л а р и орасида ги масо- 
(¡:а) нинг ферма оралиги га нисбати у ч б у р ч а к шаклли фермалар-
да 1/5, устки белбори полигонал ва эгри чизикли ф е р м а л а р д а
эса 1/7 дан к а м б у л ма с ли ги к е р а к .
Полигонал ( к у п б у р ч а к ша к лли) фермалар к а д а ми б - м гача 
бу лга н 12 — 24 м ли о ра л ик л ар га ишлатилади. Устки белбог кон- 
тури доирага ички чизилган к у п б у р ч а к т а р зи д а килина ди. Бу 
ко нт ур босим эгри чизирига як ин б у л а д и . l i l y сабабли п а н ж а ра
э ле м е н т л а р и д а пайдо б у л а д и г а н з ур ик ишла р у н ч а к а тт а булма й-
ди, б у эса панжараларни у с т к и ва остки белборларга м а ^ к а м л а ш • 
ни
1
осоилаштиради.
Лойи^аси В. А. К у ч е р е н к о номидаг и Курилиш к о ис т р у кц и я -
лар-и ма р ка з ий илмий т ек ши р иш института ( Ц НИ И С К ) д а ишлаб 
чицилган ф е р ма д а ( 4 . 1 3 - раем) у с тк и белбогнинг б ру с л ари 2 ора-
\?L