A 17, sigma bo`glar-19, pi bog`lar-2ta

 
D
)
 
9
 
Yechimi: 
Bu masalada aytilayaptiki nitrat kislota ortiqcha ekan demak demak kalsiy gidroksidni hamma 
gidroksid anionlari kislotadagi vodorod bilan to`lliq almashinib o`rta tuz va suvni xosil qiladi. Bu 
reaksiya bosiqchli amalga oshadi yaniq uyidagi ikki bosqichda 
I-Bosqich 
 
II-Bosqich 
 
Ana endi xosil bo`lgan tuzimiz aniq bo`ldi yani 
𝑪𝒂(𝑵𝑶
𝟑
)
𝟐
xosil bo`lar ekan. Ushbu tuzni boshqacharoq 
ko`rinishda yozib olsak atomlar sonini xisoblashimiz oson bo`ladi yani mana bunday ko`rinishda yozib 
olamiz
𝑪𝒂𝑵
𝟐
𝑶
𝟔
 
demak atomlar soni 9 ta ekan javob: 
D)
.
5. Suyultirilgan fosfat kislota qaysi moddalar bilan almashinish reaksiyasiga kirisha oladi ?
𝑎)𝐵𝑎(𝑂𝐻)
2
; 𝑏)𝑁𝑎
2
𝑂; 𝑐)𝐾𝐶𝑙; 𝑑)𝑁𝐻
3
A
)
 a, b 
B
)
 a, c 
C
)
 b, c 
D
)
 b, d 
 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
5 
Yechimi: 
Bu yerda javob a,b bo`ladi sababi fosfat kislota bilan faqat bariy gidroksid va natriy oksid almashinish 
reaksiyasiga kirisha oladi. Keling barcha berilgan moddalarni fosfat kislotaga tasir ettirib ko`ramiz va 
reaksiya tenglamasini yozib olamiz.
𝐻
3
𝑃𝑂
4
+ 𝐵𝑎(𝑂𝐻)
2
→ 𝐵𝑎
3
(𝑃𝑂
4
) + 𝐻
2
𝑂
bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi deyiladi aslida bu reaksiyada reagentlarning mol nisbatiga qarab 
xar xil maxsulot xosil bo`lishi kuzatilgan. Lekin bir narsani unutmasligimiz kerakki bu moddalar 
o`zaro almashinish reaksiyasiga kirisha oladi demak buni javob varianti sifatida qabul qilamiz.
𝐻
3
𝑃𝑂
4
+ 𝑁𝑎
2
𝑂 → 𝑁𝑎
3
𝑃𝑂
4
+ 𝐻
2
𝑂
Bu reaksiyani ham xuddi tepadgi brinchi reaksiyamiz singari qaytmas reaksiya sodir bo`ladi. Shunday 
ekan suv xosil bo`ladi bu esa kam dissotsialanuvchi modda xosil bo`lgaligi uchun bu reaksiya xam 
oxirigacha borayapti va bu reaksiya ko`rinib turibdiku almashinish reaksiyasi xisoblanadi.
𝐻
3
𝑃𝑂
4
+ 𝐾𝐶𝑙 ↔ 𝐾
3
𝑃𝑂
4
+ 𝐻𝐶𝑙
X
KCl bilan fosfat kislotani tasirlashuvida malda reaksiya sodir bo`lmaydi xuddiki qaytar reaskiyaga 
o`xshagan jarayon sodir bo`ladi yani bnda dastlabki moddalar reaksiya maxsulotlarini xosil qilsa, 
reaksiya maxsulotlari ham katta tezlikda boshlang`ich moddalarni xosil qiladi. Ko`rinishidan bu 
reaksiyani almashinish reaksiyasiga o`xshatsishimiz mumkin lekin reaksiya sodir bo`lmaydi yani 
eritmada ionlarga ajralib barcha moddalar faqat ionlargina mavjud bo`ladi. Demak bu javobni qabul 
qilmaymiz. 
𝐻
3
𝑃𝑂
4
+ 𝑁𝐻
3
→ (𝑁𝐻
4
)
3
𝑃𝑂
4
X
Yuqoridagi reaksiyada birikish reaksiyasi xisoblanadi demak bu javob xato. Demak bu savolni javobi a 
va b.
6. 
X
moddaning 
NaOH
bilan tasirlashuvi natijasi 
. . . = 𝑁𝐻
3
+ 𝐻
2
𝑂 + 𝑁𝑎𝐼
ko`rinishga ega. 
X
ning molar 
massasini
(𝑔𝑟/𝑚𝑜𝑙)
hisoblang va uning formulasini aniqlang.