|
Demak to`g`ri javob:
𝑩) 𝟒𝟒, 𝟖
ekan
81.
𝐶𝑂
va
𝐻𝑒
dan iborat
(𝑀𝑟 = 14 𝑔/𝑚𝑜𝑙) 4 𝑔
aralashmaning 4
𝑎𝑡𝑚
, 404
𝐾
dagi hajmini
(𝑙𝑖𝑡𝑟)
hisoblang.
(𝑅 = 0,06 𝑎𝑡𝑚 − 𝑙/𝑚𝑜𝑙 − 𝐾)
A) 4,73
B) 3,73
C) 2,73
D) 1,73
Yechimi:
Ushbu misolni yechimi bitta formula orqali kelib chiqadi yani mendeleyev klapeyron tenglamasi
orqali hajimni keltirib chiqaramiz keling hajimni keltirib chiqarish formulasini yozib olsak,
𝑃𝑉 =
𝑚
𝑀𝑟
𝑅𝑇 𝑏𝑢𝑛𝑑𝑎𝑛 𝑉 =
𝑚∙𝑅∙𝑇
𝑀𝑟∙𝑃
mana hajimni topish formulasiga ham keltirib oldik
𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
50
Endi masala shartidagi berilgan parametirlarni aniqlab olsak
(
Gazlarning o`rtacha molekulyar massasi
𝑀𝑟 = 14
, Gazlar aralashmasining massasi
𝑚 = 4𝑔
, Bosim
𝑃 = 4 𝑎𝑡𝑚
, Temperatura
𝑇 = 404 ,
Universal gaz doimiysi yani
(𝑏𝑜𝑠𝑖𝑚 𝑎𝑡𝑚 𝑏𝑜`𝑙𝑔𝑎𝑛𝑑𝑎)
𝑅 = 0,06)
manashu berilgan malumotlardan
foydalanib hajimni topib olamiz.
𝑉 =
𝑚 ∙ 𝑅 ∙ 𝑇
𝑀𝑟 ∙ 𝑃
=
4 ∙ 0,06 ∙ 404
14 ∙ 4
= 1,73 𝑏𝑜`𝑙𝑠𝑎,
Demak to`g`ri javob:
𝑫) 𝟏, 𝟕𝟑
ekan
82.
III
valentli metall sulfatining 1000 ta molekulasi massasi 5,7
·10
-19
g
bo‘lsa,
noma’lum metallni
toping.
(N
A
= 6
·
10
23
mol
-1
)
A) Cr
B) Ti
C) Al
D) Fe
Yechimi:
Ushbu misolni yechimi quyidagicha topiladi,
(𝑀𝑒
2
(𝑆𝑂
4
)
3
) 1000 𝑡𝑎 𝑚𝑜𝑙𝑒𝑘𝑢𝑙𝑎𝑠𝑖 _____________ 5,7 ∙ 10
−19
𝑔 𝑏𝑜`𝑙𝑠𝑎
(𝑀𝑒
2
(𝑆𝑂
4
)
3
) 1 𝑡𝑎 𝑚𝑜𝑙𝑒𝑘𝑢𝑙𝑎𝑠𝑖
_____________
?
______________________________________________________________________________
? = 5,7 ∙ 10
−22
𝑔
bo`ladi
Endi ushbu absalyut massadan foydalanib nisbiy massani topamiz buning uchun quyidagi formuladan
foydalanamiz,
𝑀𝑟 =
𝑚
1,66∙10
−24
𝑔
;
5,7∙10
−19
𝑔
1,66∙10
−24
𝑔
= 343
𝑔𝑟
𝑚𝑜𝑙
demak
𝑀𝑟(𝑀𝑒
2
(𝑆𝑂
4
)
3
) = 343
𝟐𝒙 + 𝟐𝟖𝟖 = 𝟑𝟒𝟑
𝟐𝒙 = 𝟑𝟒𝟑 = 𝟐𝟖𝟖
𝟐𝒙 = 𝟓𝟓
𝒙 = 𝟐𝟕, 𝟓
bo`lsa,
Demak to`g`ri javob:
𝑪) 𝑨𝒍
ekan
𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
51
83.
Ma’lum sharoitda
17,92 litr
N
2
va 4,48 litr
H
2
E
dan tashkil topgan gazlar aralashmasining geliyga
nisbatan zichligi 12,1 ga teng bo‘lsa,
H
2
E
ning fomulasini toping.
A) H
2
S
B) H
2
See
C) H
2
O
D) H
2
Te
Yechimi:
Ushbu misolni yechish uchun avval geliyga nisbatan zichligi 12,1 bo`lgan qiymatning
Mr
ni topib
olamiz yani
12,1(𝑀𝑟
(𝑜`𝑟𝑡)
· 4(𝐻𝑒)
=48,4 ekan. Endi har bir hajmni molga aylantirib olamiz,
𝑛 =
𝑉
1
22,4
=
17,92
22,4
= 0,8 𝑚𝑜𝑙
;
𝑛 =
𝑉
1
22,4
=
4,48
22,4
= 0,2 𝑚𝑜𝑙
Endi nomalum elementni quyidagi formula bo`yicha ishlab topsak maqsadga muvofiq bo`ladi.
𝑀𝑟 =
𝑛
1
∙ 𝑀𝑟
1
+ 𝑛
2
∙ 𝑀𝑟
2
𝑛
1
+ 𝑛
2
=
0,8 ∙ 28 + 0,2𝑥
0,8 + 0,2
= 48,4
48,4 = 22,4 + 0,2𝑥
48,4 − 22,4 = 0,2𝑥
26 = 0,2𝑥
𝑥 = 130
(
H
2
E
)𝑀𝑟130 − 2𝑀𝑟(𝐻) = 128 (𝐸)
bo`lsa,
Demak to`g`ri javob:
𝑫) 𝑯
𝟐
𝑻𝒆
ekan
84. 0,015
𝑚𝑜𝑙 𝑁𝑎
2
𝐶𝑂
3
∙ 𝑛𝐻
2
𝑂
kristallogidrati tarkibida
1,53 ∙ 𝑁
𝐴
dona proton mavjud
bo‘lsa, n ning
qiymatini toping.
A) 8
B) 5
C) 7
D )6
Yechimi:
Ushbu misolni yechi uchun uchun quyidagi proportsiyalardan foydalanamiz,
(
𝑁𝑎
2
𝐶𝑂
3
∙ 𝑛𝐻
2
𝑂
)
0,03 𝑚𝑜𝑙𝑖𝑑𝑎
_____________ 3,06 ∙ 𝑁
𝐴
𝑝 𝑏𝑜`𝑙𝑠𝑎
(
𝑁𝑎
2
𝐶𝑂
3
∙ 𝑛𝐻
2
𝑂
)
1 𝑚𝑜𝑙𝑖𝑑𝑎 𝑒𝑠𝑎
_____________
?
______________________________________________________________________________
? = 102
bo`ladi yani bu kristallogidratdagi jami protonlar yig`indisi hisoblanadi endi
Na
2
CO
3
protonlar sonini
hisoblab topib olamiz va umumiy protonlar sonidan ayrib tashlasak suv molekulalarining protonlar
soni qoladi,
𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
52
𝑁𝑎
2
𝐶𝑂
3
𝑑𝑎𝑔𝑖 𝑝𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛𝑙𝑎𝑟
(2𝑁𝑎)𝑝
=
22 = (11 ∙ 2)
(𝐶)𝑝
=
6 = (1 ∙ 6)
(3𝑂)𝑝
=
24 = (3 ∙ 8)
⟹ 22 + 6 + 24 = 52𝑝
Demak
Na
2
CO
3
ning protonlar soni 52
𝑝
ekan. Bizda jami prononlar soni 102 ta edi endi shundan
ayramiz 52 ni va shunda suvning umumiy protonlar soni kelib chiqadi
102 − 52 = 50𝑝(𝐻
2
𝑂)
ekan.
Endi suv molekulalar sonini topish uchun suvning umumiy protonlar sonini uning bitta
molekulasidagi protonlar soniga bo`lsak suv molekulalari soni kelib chiqadi,
(
H
2
O
)𝑝 = 10
𝑛 =
50
10
= 5
bo`lsa,
Demak to`g`ri javob:
𝑩) 𝟓
ekan
85.
HF
va ozondan iborat gazlar aralashinasidagi moddalar mos ravishda 2,408
·
10
23
va 1,44
·
N
A
dona
neytronga ega
bo‘lsa, gazlar aralashmasining molar
massasini
(𝑔/𝑚𝑜𝑙)
hisoblang.
A) 41,9
B) 28,8
C) 36,8
D) 39,4
Yechimi:
Ushbu misolni yechish uchun dastlab ikkila moddaning neytronlar sonini topib olishimiz kerak
bo`ladi, neytronlar quyidagi formuladan topiladi
(𝑛 = 𝐴𝑟/𝑀𝑟 − 𝑝)
yani:
(𝐻𝐹)20 − 10 = 10𝑛 ; (𝑂
3
)48 − 24 = 24𝑛
. Endi moddalarning neyton miqdorini aniqlab olamiz
𝑛 =
𝑁
𝑁
𝐴
=
(𝐻𝐹)2,04∙10
23
6,02∙10
23
= 0,4 𝑛𝑒𝑦𝑡𝑟𝑜𝑛 𝑚𝑖𝑞𝑑𝑜𝑟𝑖(𝐻𝐹); 𝑂
3
𝑒𝑠𝑎 1,44 𝑔𝑎 𝑡𝑒𝑛𝑔
, bo`lsa ushbu ma`lum. Endi
moddalarning berilgan neytron miqdoridan foydalanib har bir moddaning tegishlicha modda
miqdorini proportsiya yordamida aniqlab olamiz,
(
𝐻𝐹
)
10 𝑚𝑜𝑙 𝑛𝑒𝑦𝑡𝑟𝑜𝑛𝑖
_____________ 1 𝑚𝑜𝑙 𝑏𝑜`𝑙𝑠𝑎
(
𝐻𝐹
)
0,4 𝑚𝑜𝑙𝑖𝑑𝑎 𝑒𝑠𝑎
_____________
?
______________________________________________________________________________
? = 0,04
mol
HF
ekan
(
𝑂
3
)
24 𝑚𝑜𝑙 𝑛𝑒𝑦𝑡𝑟𝑜𝑛𝑖
_____________
1 𝑚𝑜𝑙 𝑏𝑜`𝑙𝑠𝑎
(
𝑂
3
)
1,44 𝑚𝑜𝑙𝑖𝑑𝑎 𝑒𝑠𝑎
_____________
?
______________________________________________________________________________
? = 0,06
mol
HF
ekan
Endi bu gazlar aralashmasini o`rta molyar massasini topamiz,
𝑀𝑟 =
𝑛
1
∙𝑀𝑟
1
+𝑛
2
∙𝑀𝑟
2
𝑛
1
+𝑛
2
=
0,4∙20+0,6∙48
0,4+0,5
= 36,8 𝑔𝑟/𝑚𝑜𝑙
bo`lsa,
Demak to`g`ri javob:
𝑪) 𝟑𝟔, 𝟖
ekan
𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
53
86.
273 °C da
22,4 litr berk idishdagi
CO
va
CH
4
aralashmasining bosimi 4
atm
ga teng. Aralashmada
14
g is gazi bo‘lsa, metanning mol ulushini toping.
(𝑅 = 0,082 𝑎𝑡𝑚 ∙ 𝑙/𝑚𝑜𝑙 ∙ 𝐾)
A) 0,75
B) 0,4
C) 0,5
D) 0,2
Yechimi:
Ushbu misolni yechish uchun mendeleyev klapeyron tenglamasidan foydalanib avval gazlar
aralashmasini molini yani miqdorini topib olishimiz kerak keling ishni shundan boshlasak,
𝑛 =
𝑃𝑉
𝑅𝑇
=
4 ∙ 22,4
0,082 ∙ 546
= 2 𝑚𝑜𝑙 𝑒𝑘𝑎𝑛
Endi masala shartida berilgan is gazining molini topamiz,
𝑛 =
14
28
= 0,5 𝑚𝑜𝑙 𝑒𝑘𝑎𝑛
Demak aralashmamiz 2 mol bo`lsa uning 0,5 moli
CO
, qolgan 1,5 moli esa
CH
4
ekan. Shu miqdorlardan
foydalanib metanning mol ulushuni aniqlaymiz,
𝜔 =
𝑛
1
𝑛
1
+ 𝑛
2
;
1,5
2
= 0,75 𝑏𝑜`𝑙𝑠𝑎,
Demak to`g`ri javob:
𝑨) 𝟎, 𝟕𝟓
ekan
87. Havo
(𝜑(𝑂
2
) = 0,2)
va kislorod
1: 3
hajmiy nisbatda aralashtirildi. Olingan aralashmada
2,24
𝑙(𝑛. 𝑠ℎ. )
azot m
olekulalari mavjud bo‘lsa, kislorod
miqdorini
(𝑔)
hisoblang.
A) 8
B) 12,8
C) 9,6
D) 12
Yechimi:
Ushbu misoln
i
yechish uchun aralshmadagi tarkibiy
qismlarni miqdorlarini quyidagi sxema ko`rinishini
tasavvur qilishimiz kerak bo`ladi.
𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
54
Demak to`g`ri javob:
𝑩) 𝟏𝟐, 𝟖
ekan
88.
16 g noma’lum gazning
-
23 °C va 2 atm
dagi hajmi 4,1 litr. Noma’lum gazlarni
aniqlang.
1)
Ar
, 2)
CO
3)
PH
3
4)
C
3
H
4
; 5)
N
2
; 6)
H
2
S
[
𝑅 = 0,082 𝑎𝑡𝑚 ∙ 𝑙/𝑚𝑜𝑙 ∙ 𝐾]
.
A) 1, 3
B) 1, 4
C) 2, 5
D) 3, 6
Yechimi:
Ushbu misoln
i
yechish uchun mendeleyev klapeyron tenglamasidan foydalanamiz va berilgan fizik
kattaliklardan foydalanib molar massani topamiz,
𝑀𝑟 =
𝑚 ∙ 𝑅 ∙ 𝑇
𝑉 ∙ 𝑃
=
16 ∙ 0,082 ∙ 250
4,1 ∙ 2
= 40𝑔𝑟/𝑚𝑜𝑙
𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
55
Nomalum gazning molar massasi 40 gr/mol bo`lishi kerak ekan, endi yuqoridagi berilgan gazlardan
qaysi birlarining molar massalarini aniqlab chiqsak savolning javobi kelib chiqadi.
1)
Ar = 40
; 2)
CO = 28;
3)
PH
3
= 34;
4)
C
3
H
4
= 40; 5)
N
2
= 28; 6)
H
2
S
= 34 bo`lsa,
Demak to`g`ri javob:
𝑩) 𝟏, 𝟒
ekan
Davriy qonun va davriy sistema. Atom tuzilishi
1. Ishqoriy metall karbonati molekulasi
tarkibida 140 ta elektron bo‘lsa, metallni
aniqlang.
A) Na
B) Cs
C) K
D) Rb
Yechimi:
Ushbu savolni yechimini topish uchun birinchi nomalum metall karbonatining umuiy formulasini
yozib olishimiz kerak bo`ladi va shu formula asosida tenglama tuzim nomalum elementni tartib
raqami topilib nomalum metllni aniqlab olamiz,
Tartib raqami 55 bo`lgan element bu
Cs
bo`lsa,
Demak to`g`ri javob:
𝑩) 𝑪𝒔
ekan
2.
E
+2
zarrachasi [
Ne
] 3
s
2
3
p
2
elektron
konfiguratsiyaga ega bo‘lgan element
davriy sistemaning qaysi
guruhi va davrida joylashgan ?
Do'stlaringiz bilan baham: |
