9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
441
kirlik, qora kunlari bo’lg’an keying “xon zamonlari”dan belguladim,”- deydi 
adib. 
Abdulla Qodiriy bu asarida nafaqat ikki inson sevgi taqdirini, balki xilma-
xil insoniy taqdirlar, ijtimoiy-siyosiy, maʼnaviy-axloqiy, oilaviy-ishqiy 
muammolarni qalamga oladi. Biroq ular orasida yurt taqdiri, mustaqilligi 
masalasi alohida e’tiborga olinadi. 
Qodiriyning barcha asarlarida o’zbek xalqi hayoti, dardlari va 
kechinmalari mohirona tarzda bayon etilgan. Bu asarlar asrlar oshsada 
eskirmaydi. Hozirgi kunda kitobxonlar qalbidan o‘chmas iz qoldirgan asarlar 
desak, mubolag‘a bo‘lmaydi.
Arxaizm (yunoncha: archaios – qadimgi, ko‘xna) – eskirib, iste’moldan 
chiqib qolgan so‘z yoki ibora. Leksik (arkon, mirzo va hokazo), fonetik (ersa, 
birlan, emdi va hokazo), morfologik (bilur, turur, bo‘lgay, burung‘i va hokazo), 
shuningdek frazeologik, semantikalar bo‘ladi.
A. Qodiriy o‘z asarlarida xususan, Arxaizm so‘z va iboralarda moxirona 
foydalangan. Masalan, “O’tkan kunlar” romanida “Moziyg’a qaytib ish ko’rish 
xayrlik”, “xon zamonlari”, “lashkarboshi”,”
 
bek”, “O‘lturing-o‘lturing, 
mehmon”, “Yurgan daryo, o‘lturgan bo‘ryo emish”, “poshsho”, “Shamayi”, 
“Oshg‘a savzi bosildi”, “qozi”, “hukmdor”. 
“O’tkan kunlar” asarida ifodalangan Arxaizm iboralardan Otabek va usta 
Alim ismli kishi bilan munosabati etiborga molik.
Ularning o’zaro munosabatiga e’tibor qarataylik: 
Usta Alim oshxonag‘a borib osh qilish harakatiga tushkan edi. Otabekning 
to‘satdan ketish harakatiga tushib qolg‘anini ko‘rib: 
- Bek, shuncha o‘lturganning qatorida yanayarim soatka tahammul qilsangiz, 
oshni yeb yo‘lg‘a tushasiz. Mana men, savzini ham bosdim, - dedi. 
Otabek qaytib o‘lturmadi va havlining o‘rtasidan turib uzr aytdi: 
- Rahmat, usta, men bu kun oshig‘ich yurib, ertalab jo‘nab ketgan yuklarning 
ketidan yetib olmasam bo‘lmaydir. 

---