9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
381
O’zbekistonning ichki suvlariga daryolar, ko’llar, yerosti suvlari kiradi, 
ular faqat iqlimga emas, balki tabiatning boshqa elementlariga ham 
bog’liq. O’zbekistonda ichki suvlar quyidagicha joylashgan: 18 mingga yaqin 
daryo, daryocha, soy bo’lib, uning 10 mingi Amudaryo havzasida, 5 mingi 
Sirdaryo havzasida, qolganlari o’sha ikki havza orasidagi hududlarda 
joylashgan. Respublikamiz hududida 525 ta ko’l bolib, ularning aksariyati 
kichik. O’zbekiston ichki suvlari orasida insoniyat hayoti va xo’jalik faoliyati 
uchun eng muhimi daryolardir. 
Respublikamiz daryolari berk havzaga kiradi va ular hudud bo’yicha notekis 
taqsimlangan. Daryolar, asosan, tog`lardan boshlanadi, tekislikka chiqqach, 
sug’orishga sarflanib, yerga shimilib, bug’lanib, suvi kamayib qoladi, ayrimlari 
cho’llarda tugaydi. Faqat Amudaryo bilan Sirdaryo Orol dengiziga borib 
quyiladi. Lekin so’nggi yillarda Amudaryo bilan Sirdaryo suvining sug’orishga 
juda ko’plab sarflanishi sababli ular Orolga juda kam suv keltirmoqda.
O’zbekiston daryo tarmoqlarining zichligi hudud bo’yicha bir xil emas. Tekislik 
qismida daryolar juda siyrak bo’lib, har kv.km maydonga daryoning 20 m 
uzunlikdagi qismi to‘g‘ri keladi. Aksincha, tog’ va adirlarda daryolar tarmog’i 
zich. Bunga asosiy sabab, tog’larda tekislikdagiga nisbatan yog’inlar ko‘p 
tushadi. harorat pastligidan mumkin bo’lgan bug‘lanish va shimilish kam 
bo’ladi. Natijada yog’inning ko’p qismi daryo oqimiga aylanadi.
Bulardan tashqari yer osti suvlari ham mavjud bo’lib, respublikamizda 
yerosti suvlarining tarqalishi joyning geologik tuzilishi, relyefi, iqlim 
xususiyatlari va daryolarga bog’liq. Yerosti suvlari — grunt (sizot suvlari), 
artezian (qatlamlar orasidagi) suvlaridan va mineral suvlardan iborat. Artezian 
suvlari ko’pincha toza va chuchuk bo`ladi. Grunt suvlari yer betiga yaqin 
joylashgan paytda ular buloq bo’lib oqib chiqadi yoki quduq qazib olinadi. 
Grunt suvlari yog’inlar, daryo, ariq, ko’l, suv omborlarining suvi yerga 
sizilishidan hosil bo’ladi. 

---