9-синф янгиси 1-mavzu organik olamning turli tumanligi

2-mavzu
Hujayra haqidagi ta’limot
7-Mavzu
1-Hayvon va O’simlik hujayrasining farqini belgilang ? 1_hujayra qobig’I qalin 2-hayvon hujayrasi yupqa 3-O’simlikda vakuola bo’ladi 4-Hayvon hujayrasida vakuola bo’lmaydi
2-Soda hayvonlarning tashqi muxitga harakat orqali javob berishi nima deyialdi ? taksis
9-Mavzu
1.1665-yil Robert Guk o’simlikning qaysi qismidan preparat tayyorlab mikroskop yordamida kuzatdi-po’stlog’idagi po’kak
2.Eritrositlarni kim o’rgangan-1680-yil Levenguk
3.Uzoq vaqt davomida hujayraning asosiy qismi….hisoblangan-tashqi qobig’I
4.Hujayar yadrosini kim kashf etgan-1831-yil R.Broun
5.Hujayra ichidagi suyuqlikni protoplazma deb atadi-1839-yil Purkinye
6.Qaysi olimlar hujayra nazariyasining asosini yaratdi – 1838-39-yil M.Shleyden va T.Shvann
7.R.Virxov nimani isbotlandi
-hujayrasiz hayot yo’qligini,hujayraning tarkibiy qismi yadro,hujayra faqat hujayradan ko’payishi
8.Nima tufayli barcha organizmlar bir xil morfologik asosga ega ekanligi isbotlandi-hujayra nazariyasi
9.Hujayra biologiyasini qaysi olimlar o’rgangan-Zufarov,Hamidov
10-Mavzu
10 Yorug’lik mikroskopning asosiy qismi ….; eng muhim qismi- obyektiv, okulyar ; obyektiv
11. Yorug’lik mikroskopi tasvirni qanchagacha kattalashtiradi -10-2000
12.Dastlabki mikroskoplar necha marta kattalashtirgan-
-10-40
13. Mikroskop ko’rish kuchining chegarasi qancha?
-200-300mμ
14.Mikroskopning eng muhim tomoni nimada -ko’rish kuchi
15.Elektron mikroskop necha marta kattalashtiradi -200000
16.Yorug’lik mikroskopi necha marta kattalashtiradi-10-2000
17……takomillashishi natijasida uch o’lchamli tasvirlar ya’ni strukturalarning fazoviy tasvirlarini olishga muvaffaq bo’lindi-elektron mikroskop
18.Sitokimyoviy usulda hujayra qanday o’rganiladi
-kimyoviy moddalar aniqlanadi va bo’yoqlar ishlatiladi va hujayradagi oqsil,nuklein kislota,yog’,uglevodlar o’rganiladi
19.Sentrofugalash usulida qanday o’rganiladi
-organ va to’qimalar maydalab, bir xil massa hosil bo’lguncha .organoidlar ayrim ayrim holda ajratib olinadi
20. Bakteriya DNK si qayerda joylashgan?-Sitoplazmada
11-Mavzu
31.Yumaloq hujayralarni toping-tuxum,yog’
32.yulduzsimon hujayrani toping-biriktiruvchi to’qima
33.O’simtasimon hujayrani toping-nerv hujayralari
34.Amyobasimon hujayralar qaysilar-leykositlar,ayrim biriktiruvchi to’qima
35.Qaysi hujayralarni oddiy ko’z bilan ko’rish mumkin
-tarvuz va qush tuxuni
36.Tuyaqush tuxumining og’irligi qancha-100gr-1,5kg yoki 1409gr
37.Eritrositlarning og’irligi qanchaga teng?- 10^-9 g
38.Faqat ma’lum bir turdagi hujayralarda mavjud organoidlarni belgilang-miofibrilla,kiprikcha
39.Bular sitoplazmaning ba’zan yadroning doimiy bo’lmagan tuzilishi bo’lib hayot faoliyati jarayonida goh paydo bo’lib goh yo’qolib turadi-kiritmalar
43.Hujayra qanday tuzilishga asoslangan – membranali.Bunga ko’ra ikki qavat lipid va ularning ichki va tashqi tomonida oqsil molekulalari har xil chuqurlikda joylashgan
44.Tirik hujayraning yuza qismi to’xtovsiz harakatda,ya’ni—
-unda qavariq va botiqliklar paydo bo’ladi va to’lqinsimon tebranma harakat yuzaga keladi u orqali makromolekulalar ko’chib turadi
45.Sitopl;azmatik membrana orqali ionlar kichik molekulali moddalar qanday o’tadi-poralar orqali va to’g’ridan to’g’ri
46. Yarim o’tkazuvchanlik nima?
- hujayra membranasining tanlab o’tkazish xususiyati
47.Hujayra membranasida botiq joy paydo bo’lib u hujayralararo suyuqlikni qamrab olsa……, qattiq moddani qamrab olsa….. deyiladi-pinositoz;fagositoz
48.Sitoplazmatik membrana ko’p hujayrali organism to’qimasida hujayralar orasidagi aloqani ta’minlaydi.Buni qanday amalga oshiradi-burma va o’simtalar hosil qilish va hujayralararo bo’shliqni to’ldiruvchi zich biriktiruvchi moddalar ajratish
50……murakkab membranalar tizimidan iborat bo’lib barcha eukariot hujayralar sitoplazmasini qamrab oladi-endoplazmatik to’r

12-va 13-Mavzular

51.Ular ayniqsa moddalar almashinuvi jadal boradigan hujayralarda yaxshi rivojlangan.-endoplazmatik to’r
52. Endoplazmatik to’rning hajmi hujayra umumiy hajmining necha foizini egallaydi?- 30%dan 50%gacha
53. Qaysi organoid hujayraning umumiy ichki aylanma tizimi hisoblanadi- endoplazmatik to’r
54.Silliq endoplazmatik to’rning vazifasi – lipidlar va uglevodlar sintezi
55.U ayniqsa yog’lar sintezida(yog’ bezlarida),glikogen sintezida(jigar hujayralari),zaxira modda to’planadigan hujayra(o’simlik urug’ida) yaxshi rivojlangan-silliq endoplazmatik to’r
56.Donador endoplazmatik to’rning vazifasi – oqsil sintezi va uni tashish
57…..hujayraning umumiy ichki aylanma tizimi bo’lib uning kanallari orqali moddalar tashiladi – endoplazmatik to’r
58…..endoplazmatik to’rning zichlangan membrana qopchalari ustida dona-dona bo’lib joylashgan bo’ladi -ribosoma
59.Ikki katta va kichik bo’lakdan iborat yassi tanachalar—ribosoma
60.Ribosomaning diametri qancha?- 15,0-25,0nm
61.Ularda teng miqdorda oqsil va nuklein kislota mavjud-ribosoma
62.Ribosoma RNKsi…….yordamida hosil bo’ladi-yadrodagi DNK
63.Sitoplazmada ribosomalar qanday joylashadi
-erkin va endoplazmatik to’r tashqi yuzasida va yadro membranasida
64.Golji apparati nimadan tashkil topgan
1)silliq membran 2)zichqopchalar 3)sisternalar 4)vakuolalar
5)kichik pufakcha-1.2.3.4.5
65.Qaysi organoidda organic birikmalar o’zgarishlarga uchraydi va ajralishga tayyor shira sifatida o’ralib kerakli joyga uzatiladi yoki hujayraning hayot faoliyati uchun sarflanadi – golji apparatida
66.Lizosomalar qayerda hosil bo’ladi-golji apparatida va endoplazmatik to’rda
67.Lizosomaning diametri qancha?-0,4mkm
68. Qaysi organoidning shakli uncha katta bo’lmagan yassi tanachalardan iborat- lizosoma
69.Uning ichki qismi ozuqani parchalovchi frmentlar bilan to’lgan – lizosoma
70.Bir va ko’p hujayrali organizmlarning barcha eukariot hujayralarida mavjud - mitoxondriya
71.Mitoxondriyaning kattaligi qancha?- 0,2dan 15-20 mkm
72 Mitoxondriyaning ipsimon shaklining uzunligi qancha?- 15-20mkm
73.Ular sintez jarayonlari jadal boradigan(jigar)hujayralarda yaxshi rivojlangan-mitoxondriya
74. Uchadigan qushlarda uchmaydigan qushlarga nisbatan qayerida mitoxondriyalar soni ko’p?- ko’krak mushaklarida
75 Mitoxondriyaning shaklini aniqlang- yumaloq va yassi silindrsimon,ipsimon
76 Mitoxondriyaning tashqi va ichki membranasi qanday tuzilgan-.silliq ; krista
77…..membranasida juda ko’p fermentlar joylashgan – kristal
78.Mitoxondriyaning asosiy vazifasi – ATF sintezlash
79.Ularda DNK borligi tufayli ikkiga bo’linib ko’payadi-mitoxondriya xloroplast
80.ikkita silindr shaklidagi kichik tanacha bir-biriga nisbatan to’g’ri burchak hosil qilib joylashadi-sentriola
81.To’qqiz boylamdan iborat sentriola devorining har biri nechta mikronaychani o’z ichiga oladi-3
82.Sitoplazmaning o’zidan o’zi ko’payadigan organoidi qaysi-.sentriola
83.Ularning ko’payishi oqsil kichik bo’laklarining o’zini o’zi yig’ish jarayonida amalga oshadi-.sentriola
84.Qaysi organoiddan bo’linish bilan urug’larning o’sishi boshlanadi?-Sentriola
85.……….hujayra ichki tizimlarining harakati va butun hujayraning joyini o’zgarishini ta’minlaydi?-Sitoplazmaning tayanch elementlari.
110
nima hosil qiladi va nima to’planadi?-kraxmal, oqsil va moy
112.. Anorganik moddalardan birlamchi uglevodlarni hosil qilishda ishtirok etadi- plastidalar
113 …. Kraxmal , oqsil , moy zahira holda to’planadi- leykoplast
114Rangsiz plastidalar qayerda ko’p uchraydi-ildiz,tugunak,urug’
115.Qaysi organoid bir biriga aylanib turadi - plastida
116.Plastida tarkibi – DNK va RNK mavjud
117 Vakuola shirasi hosil qiladigan osmotic bosim nimani vujudga keltiradi-turgor va suv o’;tishini ta’minlaydi taranglikni ta’minlaydi
118.Vakuola nimaning hisobiga hosil

14-Mavzu

.Hujayra yadrosidagi genlar qanday vazifani bajaradi – genetic axborotni saqlaydi ko’paytiradi hujayrada moddalar almashinuvini boshqaradi
87………yadro tuzilishidagi oraliqlarni to’ldiruvchi gelsimon massadan iborat-yadro shirasi
88.Yadro membranasi qanday tuzilgan – qo’sh qavat ; tashqi sitoplazma bilan tutashgan yadro membranasida ribosoma bor,ichki tomon silliq
89.Yadro shirasi tarkibida qanday moddalar uchraydi-oqsil,yadrodan sitoplazmaga chiqarilgan mahsulotlar fermentlar ukleotid,aminokislotalar
90.Yadro va sitoplazma o’rrtasida moddalar necha xil almashinadi – 2xil yo’l, 1)yadro qobig’idagi teshikchalar orqali va 2)yadro qobig’ining botib kirgan qismini ajratish
91.Yadroninng tarkibi – yadro shirasi,xromati va bir yoki bir necha yadrocha
92. Xromatin nimadan iborat?- DNK va oqsil
93.Genetik axborotni nasldan naslga o’tkazishni xromosomaning qaysi qismlari bajaradi-yoyilgan
94.Xromatin nima – yadroning shaklan yadrodan farq qiluvchi bazi bo’yoqlar yordamida bo’yaladigan donador va to’rsimon shakli
95.Xromosomaning spirallashgan va zichlashgan qismi - xromatin
96.xromosomaning qaysi qismi genetic nuqtai nazarda faolsiz - spirallashgan
97.Xromosomaning shakli nimaga bog’liq-birlamchi belbog’ga yoki sentromeraga
98.Xromosomani ikki yelkaga bo’ladi - sentromera
99.Somatik hujayradagi xromosomalar jinsiy hujayradagi xromosomalardan miqdor jihatdan qanday farq qiladi –somatic hujayrada ikki barobar ko’p bo’ladi
100Suvarak, qalampir va zog’ora baliqda xromosomalarning diploid sonini aniqlang-
-48, 48, 104
101.Kariotip nima?- somatik hujayraning xromosomalar to’plamining miqdoriy va sifatiy belgilari yig’indisi
102.Kariotipda xromosomalar soni qanday bo’ladi -juft
103.Gomologik xromosoma nima – bir xil shakl o’lcham va iplarga ega bo’lgan xromosomalar
104.Diploid to’plam qanday belgilanadi – 2n
105.Somatik hujayradagi xromosomalar qanday bo’ladi – har bir xromosoma o’z juftiga ega diploid deyiladi
106.Nima uchun gametalarda xromosoma to’plami toq (gaploid) bo’ladi – jinsiy hujayralarga juft gomologik xromosomolardan faqat bittasi o’tadi
107.Hujayra yadrosiga xos bo’lgan 3-xususiyat – yadrocha mavjudligi
108.U xromosomaning rRNK hosil qilishga javob beruvchi qismi atrofida vujudga keladi-yadrocha
109.Yadrocha nimadan iborat – 1)shakllanish darajasidagi ribosomalar 2)r-RNK to’plami
15-Mavzu
1-Prakaroitga tegish xususiyatlarni belgilang ?1-bakteriya va ko’k yashil suv o’tlar kiradi 2-yadro’ bo’lmaydi 3-gazli vakuola bo’ladi 4-Organoidlardan faqat ribasoma uchraydi qolgani uchramaydi
2-Eukaroitga tegishli malumotlarni kitobdan to’liq yodlang ?
3.O’simlik xujayrasi qobig’I ? Seluloza
4,Hayvon hujayrasi qobig’I ? glikakalikis
5,Hayvon hujayrasi qanday bo’linadi ? Sitoplazmatik membrananing o’rtasida botiqlik paydo bo’ladi
6,O’simlik xujayrasida ? To’siq paydo bo’ladi

16-Mavzu

119.Xlorella qaysi organizm bilan simbioz yashaydi?- tufelka
120.Simbioz gipotezasiga ko’ra eukaroit hujayralar qanday hosil bo’lgan – bir biri bilan simbiont yashovchi har xil tipga mansub ko’p hujayralardan
121.Simbioz gipotezasiga ko’ra qaysi organoidlar mustaqil kelib chiqishga ega va prokaroit hujayra sifatida paydo bo’lgan – mitoxondriya va xloroplast
122. Simbioz gipotezasiga ko’ra mitoxondriya nimadan kelib chiqqan – aerob prokariotlardan
123. Simbioz gipotezasiga ko’ra yadro qanday paydo bo’lgan – xo’jayin hujayra DNK si bilan bog’liq
124.Simbioz gipotezasiga ko’ra endoplazmatik to’r va golji apparati nimadan paydo bo’lgan-yadro membranalaridan
125.lizosoma va vakuola nimadan paydo bo’lgan-golji apparatidan va endoplazmatik to’;rdan
126.Qaysi gipoteza bilan mitoxondriya xloroplastda DNK RNK mavjudligi,ularning bo’linishi prokariotlarga o’xshashligini isbotlasa bo’ladi-simbioz
127.Invaginasiya gipotezasiga ko’ra eukariot hujayra qanday paydo bo’lgan – hujayraning bazi organellalari hujayraning tashqi membranasiga botib kirishi natijasida
128.Qaysi gipoteza eukariot hujayra ko’p emas balki bitta hujayradan kelib chiqqan deb tushuntiradi - invaginasiya
129.Qaysi gipotezaga ko’ra eukariot hujayra genomning ayrim elementlarini to’planishi tufayli paydo bo’lgan – ko’p genomli taxmin
130.bu gipotezaning asosida qandaydir prokariot hujayra bo’lib uning genomlari pufakchalarga aylanib hosil bo’lgan qismi malum funksiyani bajarishga moslashgan – ko’p genomli taxmin
131.Qaysi gipoteza bilan mitoxondriya xloroplast yadroning qosh membranalarining kelib chiqishini oson tushuntirish mumkin
-invaginasiya
132.Yadro va sitoplazmaning plastic jarayonlarining o’xshashligini qaysi taxmin isbotladi-ko’p genomli taxmin
133.Qaysi taxmin haqiqatga yaqin – ko’p genomli taxmin
134.Plazmoliz nima – hujayra ichidagi suvning tashqariga chiqib hujayra pardasining burishishi(tuzli eritmada)
135.Deplazmoliz – hujayra toza suvga botirilsa tarang holiga kelishi