9-sinf Informatika va axborot texnologiyalari fanidan didaktik va elektron materiallar tayyorlash

9-sinf Informatika va axborot texnologiyalari fanidan didaktik va elektron materiallar tayyorlash

Reja: 1. Zamonaviy o‘quv-didaktik vositalardan ta'lim jarayonida samarali foydalanish imkoniyatlari. 2. O‘quv-didaktik materiallar, multimedialardan samarali foydalanish orqali ta'lim sifatini oshirish. 3. Elektron darsliklarning asosiy xossalari va kategoriyalari. 4. Elektron darsliklarga qo‘yiladigan talablar.
9-sinf Informatika va axborot texnologiyalari fanidan didaktik va elektron materiallar tayyorlash
Mazkur yo‘nalishda tadqiqot olib borayotgan respublikamiz olimlaridan N.A.Muslimovning ta'kidlashicha, elektron darsliklar qo‘yidagi talablarga javob berishi zarur:
• o‘quv dasturi va o‘quv-metodik ishlarni nashr etishda qo‘yiluvchi talablarga javob bera olishi (u fakultet ilmiy-metodik kengashi tomonidan tasdiqlanadi). Darslik muayyan soha yo‘nalishi bo‘yicha birinchi bor taqdim etilayotgan yoki avval nashr etilgan metodik qo‘llanmaning elektron versiyasi sifatida tayyorlanganligi va mazmunan umumiy, maxcyc fakyltativ meyorlarga taaluqliligi;
• ma'lum o‘quv kursi (yoki uning bir qismi)ning mazmunini ochib berish hamda o‘quv metodik maqsadlarga erishishga imkon bera oladigan darajada hajmga egaligi;
o‘quv-metodik maqsadlarga erishishga yordam beruvchi ko‘rgazmali elementlar (kompyuterning multimedia imkoniyatlaridan maksimal darajada foydalanish imkoniyati)ga egaligi;
• materialning monitor ekranidan ish va tarmoq bo‘ylab joylashtirish xususiyatini inobatga olgan holda ishlab chiqilganligi;
• matnda gipermurojaatlarning mavjudligi bilan birga, zarur hollarda WEB manbalari va boshqa axborot resurslarining ko‘rcatilganligi;
• materialni o‘zlashtirish darajasining ta'lim oluvchi tomonidan mustaqil baholanishiga imkon beruvchi nazorat savollarining mavjudligi;
• ko‘plab tillarda ishlash, shuningdek, imkoniyati cheklangan talabalar uchun maxsus sharoitlarning yaratilganligi.
Elektron kitob quyidagi talablar: ta'lim oluvchi va ta'lim beruvchilarning muloqot doirasini kengaytirish, o‘quvchining ma'lum bir mavzu ustida ishlagan vaqti, uni o‘zlashtirish uchun sarflangan vaqti, o‘zlashtirish darajasini nazorat qilish, o‘quvni boshlashdagi o‘quvchining bilim darajasi va kurs tugagandagi bilim darajasini nazorat qilish imkoniyatini berishi zarur. Bularning barchasi elektron kitobga qo‘yiladigan birlamchi talablardir.
Zamonaviy o‘quv-didaktik vositalar asosida o‘qitish, o‘quvchilarning bilim olish imkoniyatlarini oshirish, ularning mustaqil ishlash qobiliyatlari va amaliy ko‘nikmalarini o‘rganish darajalarini rivojlantirishda ijobiy samara beradi.
Ta'lim jarayonida eng ko‘p qo‘llanilayotgan elektron darsliklar bir nechta tashkiliy komponentni o‘zida joriy etishi zarur. Elektron darslikni ta'lim tizimiga tadbiq etish uchun u o‘zining interfeysiga ega bo‘lishi zarur. Elektron darslik yoki o‘quv qo‘llanmasi o‘ziga xos ko‘rinishdagi tashqi ko‘rinish – “interfeysga” ega bo‘ladi. O‘z navbatida interfeysga qo‘yiladigan asosiy talab uning intuitivligi hisoblanadi. Interfeysning boshqaruv elementlari foydalanuvchi uchun qulay bo‘lishi, uni matn yoki zarur mazmun bilan ishlashdan chalg‘itmasligi, kitobni saxifalash uchun qo‘llaniladigan boshqaruv elementlari esa uning xar bir saxifasida bo‘lishi zarur.
Hozirgi elektron darsliklar quyidagi asosiy elementlardan tarkib topgan:
1. Matnlar. Elektron darslikning asosiy qismini o‘quv ma'lumotlari, topshiriqlar, testlar, izohlar, lug‘atlar, amaliy mashqlar, ko‘rsatmali materiallar tashkil etadi.
2. Tasviriy materiallar. Elektron darslikdagi ob'ektlar, jarayonlar, xodisalarni tasvirlovchi sxemalarni turli rangdagi monitor ekranida tasvirlash mumkin. Ma'lumki, ko‘rgazmali axborotni matnli axborotga nisbatan qabul qilish yuqoriroq bo‘ladi. Grafik ob'ekt ko‘rinishdagi obrazlar inson xotirasida yahlit qabulqkilinadi va ko‘p vaqtda saqlanadi.
3. Tovushli kuzatish. Elektron o‘quv nashrning ajralmas qismi hisoblanadi. Ob'ektlar bilan jarayonlar kechishi va xodisalar matnli, shovqinli-signalli, musiqali tarzda tovushli kuzatuv bilan tasvirlanishi mumkin.
O‘quvchining bir vaqtning o‘zida axborotni tez o‘zlashtirishiga ijobiy ta'sir etadi.
4. Animatsiya va videolavhalar. Ob'ektlar, jarayonlar va hodisalarning animatsiyali yoki videolahalar ko‘rinishida berilishi o‘quv materilini tez vaqtda o‘zlashtirish va xotiraga saqlash imkonini beradi.
Hozirgi elektron darsliklar quyidagi asosiy elementlardan tarkib topgan:
1. Matnlar. Elektron darslikning asosiy qismini o‘quv ma'lumotlari, topshiriqlar, testlar, izohlar, lug‘atlar, amaliy mashqlar, ko‘rsatmali materiallar tashkil etadi.
2. Tasviriy materiallar. Elektron darslikdagi ob'ektlar, jarayonlar, xodisalarni tasvirlovchi sxemalarni turli rangdagi monitor ekranida tasvirlash mumkin. Ma'lumki, ko‘rgazmali axborotni matnli axborotga nisbatan qabul qilish yuqoriroq bo‘ladi. Grafik ob'ekt ko‘rinishdagi obrazlar inson xotirasida yahlit qabulqkilinadi va ko‘p vaqtda saqlanadi.
3. Tovushli kuzatish. Elektron o‘quv nashrning ajralmas qismi hisoblanadi. Ob'ektlar bilan jarayonlar kechishi va xodisalar matnli, shovqinli-signalli, musiqali tarzda tovushli kuzatuv bilan tasvirlanishi mumkin.
O‘quvchining bir vaqtning o‘zida axborotni tez o‘zlashtirishiga ijobiy ta'sir etadi.
4. Animatsiya va videolavhalar. Ob'ektlar, jarayonlar va hodisalarning animatsiyali yoki videolahalar ko‘rinishida berilishi o‘quv materilini tez vaqtda o‘zlashtirish va xotiraga saqlash imkonini beradi.
Elektron darslikdan foydalanishda o’qitishning tizimliligi va ketmaketligi talablari o’rganiladigan maxsus fan sohasida bilimlar va ko’nikmalarning ma’lum tizimining talabalar tomonidan o’zlashtirilishi ketma-ketligini ta’minlanishini bildiradi. Bilim, ko’nikma va mahorat ta’lim tizimida mantiqiy tartibda
shakllanishi va hayotda qo’llanilishda o’z o’rnini topishi zarur. Buning uchun
quyidagilar zarur:
— o’quv materialini tizimlashtirilgan va strukturlashtirilgan holda tavsiya qilish;
— o’quv materialining har bir bo’limida shakllanadigan bilim, ko’nikma va mahoratlarning rivojlanishini ham inobatga olish:
-— o’rganilayotgan o’quv materialining fanlararo bog’liqligini ta’minlash;
—- o’quv materiali va ta’lim beruvchi ta’sirlarining uzatilish ketma-ketligini chuqur o’ylab ko’rish;
— bilim berish jarayonini o’qitish mantiqi bilan aniqlanadigan ketma-ketlikda qurish;
Amaliy dastur uchun grafik qobiqlarni yaratish, uni avtmatik ishga tushirish
uchun Autoplay Media Studio barcha kerakli fayllarni o’zi yaratadi.
Foydalanuvchilar zimmasiga esa faqat qattiq disk va kompakt diklarni yozish
uchun tayyor loyihalarni shakllantirish vazifasi qoladi.
2008-yilning 12-martida Indigo Rose Corparition kompaniyasi Autoplay
Media Studio 7.1.1007.0 versiyasini istemolga chiqardi. Dastur foydalanuvchilarga
obyektlarni o’zaro bog’lashni amalga oshirishga yordam beradigan yuzlab
vositalarni taqdim eta oladi. Autoplay Media Studio dasturi muhitida Visual
Basic, Visual C++, Java, Macromedia Flash kabi qator tizimlarda yaratilgan
hujjatlarni ham bemalol qayta ishlash mumkin.
Dastur yordamida animatsiyalanuvchi menyuni, kataloglar daraxtini,
ma’lumotlar bazasini va shunga o’xshash obyektlarni nafaqat tez yaratish, balki
ularni boshqarish ham mumkin.
Avtomatik ishga tushuvchi oynalarni o’zining kutubxonasidagi “niqob”lardan
foydalangan holda ixtiyoriy shaklda (formada) yaratish mumkin. Bunday “niqob”
sifatida .jpg, .bmp va .png formatdagi foydalanilsa ham bo’ladi.
Qolaversa ma’lumotlarni uchun tayyorlagan holda uni dasturning o’zidan
turib, CD yoki DVDga yoza olishi Autoplay Media Studio dasturi naqadar keng
imkoniyatlarga ega ekanligini ko’rsatadi.
AutoPlay Media Studio 7.0 ning yangi versiyasi quyidagi imkoniyatlarga
ega holda iste’molga chiqarilgan.
1. Avtomatik ishga  tushuvchi xususiy menyu, interfaol taqdimotlar,
multimedia-ilovalar, sanoqli daqiqalarda dasturiy ta’minotlarni yaratish;
2. Loyihaga  turli-tuman fotografiya, musiqa, video, animatsiya, matn va
boshqalarni biriktira olish xususiyati;
3. Web-ilova yaratishga mo’ljallangan mukammallashgan instrumentlar;
4. XML, SQL va shifrlash mexanizmlari bilan ishlay olishi;
5. RTF-formatli hujjatlar bilan ishlay olishi;
6. Slayd-shou bilan ishlash imkoniyati;
7. Matn rangini o„zgartirish uchun RadioButton obyektining mavjudligi;
8. Bosmaga chiqarishning kengaytirilgan funksiyasi;
9. Obyektlarni formatlash imkoniyati;
6 10. Kalit so’zlar yordamida qidiruv tizimining mavjudligi;
11. CD, DVD kabi kompakt disklarga yozish imkoniyati va hokazo.
AutoPlay Media Studio ishga tushirilgach, avvalo loyiha bilan bog’liq bir
nechta buyruqlarni oz ichiga oluvchi muloqot oynasi yuzaga keladi.
Birinchi
VaraqdaSozlamalar derazaTugma Xususiyatlari : 
Tugma 1 Bo'limdaOb'ekt daladaMatn matnni kiritingTashrif buyurmoq .
Tugmani bosingShrift va muloqot oynasida bo'limdagi ro'yxatdan tanlangShrift shriftGruziya , BobdaUslub tanlashqalin kursiv , BobdaHajmi hajmini tanlang18 , BobdaTa'sirlar katakchani belgilangYumshatilgan , BobdaStsenariy ro'yxatidan tanlangKirillcha ... Ustiga bosingOK .
http://fayllar.org