kodlanadigan aminokislotalar sonidan ancha
ko',
lekin ma'lum
bo'ldiki,
20 Xa
aminokislotadan
1
8 tasi bittadan ortiq
2, 3 , 4 va 6
kodon bilan kodlana oladi.
Genetik
kod
barcha
tirik
organizmlar
uchun
universal
hisobla
nadi.
Demak,
u
mikroorganizmlardan
odamgacha
bir xildir.Oqsil sintezi. Oqsil biosintezi transkripsiya va translya
tsiya
bosqichlaridan
morat.
Tanskripsiya
bosqichi yadroda
amal ga
oshadi.
Bunda DNK
molekulasining bir zanjiri qismiga
kom
plementar i-RNK sintezlanadi. Informatsion ribonuklein
kislotasi
tripletlarida oqsil tuzilishi
haqia
axborot yozilgan bo'ladi.
Translyatsiya jarayoni ribosomalarda kechadi. Oqsilning bir lamchi strukturasi to'g'risidagi i-
RNK
da
nukleotidlar ketma-ket ligi ko'rinishida yozilgan axborotni aminokislotalar ketnna-
ketligi ko'rinishida namoyon bo'lishiga translyatsiya deyiladi. Riboso
mada
translyatsiya
boradigan qismining kattaligi ikkita tripletga
Xo'g'ri
keladi. Ribosoma i-RNK bo'ylab surilib borayotgan vaqtda ribosomaning funksional
markazida hamisha ikkita triplet bo'ladi.
Ribosoma i-RNK bo'ylab tripletdan tripletga o'tib turadi, lekin bir
tekis o'tnnasdan, balki to'xtab-to'xtab, "qadamlab"
o'Xadi.
Bitta trip let translyatsiyasini
tugatgandan keyin,
u
qo'shni tripletga sakrab o'tadi va biroz to'xtaydi.
Agar
ribosamada i-RNK tripletiga t-RNK ning tripleti komple mentar bo'lsa aminokislotalar oqsil
zanjiriga peptid bog'i hosil
qilib birikadi. Ribosoma ternninator tripletga o'tganida oqsil sintezi
to'xtaydi. Informatsion
RNK
ham ribosomalardan ajraladi.Transkripsiya va translyatsiya
jarayonida bir oqsilga to'g'ri ke ladi
gan
DNKning kichik bir qismi
gen
deb ataladi. O'rtacha oqsil
molekulasini tuzish uchun ko'plab nukleotid zarur bolib,
u
bit ta
gen
hisoblanadi. Mana shu
genni
boshqaruvchi qismlar tufayli
genning uzunligi faqat aminokislotalarni kodlash uchun zarur nuk leotidlar sonidan ortiqroq
bo'di.
Hujayrada kechadigan jarayonlar
jda
aniq boshqarilishi tu fayli hujayrada molekulalar faqat
kerakli vaqtda va
miqdorda sin
tezlanadi.
Bu
jarayondagi
har qanday
xato
oqsil
sintezining
bu
zilishiga sabab bo'ladi. Oqibatda irsiy kasalliklar kelib chiqadi,
sintezlanayotgan oqsilning polipeptid zanjiriga bitta aminokislota
o'rniga boshqasi kirib qolsa, yaroqsiz boshqa oqsil molekulasi
paydo bo'ladi,
u
kerakli oqsil vazifasini bajara olmaydi.
3)
(Beterazigotali 3chi va 4chi
qon
guruhli ayol
bn
erkak turmushidan tug'iladigan farzandlani
topish uchun belgilash kiritib olamiz
3chi-/B/0
4chi-/A/B
Do'stlaringiz bilan baham: