9-mavzu: Trikotaj mashinlarini tashkil etuvchi mеxanizmlar

Atlas trikotaj.

Atlas tandalab o‘rilgan shunday trikotajki, uning xamma µalqalari ikki tomonlama protyajka qilingan. Xar bir tanda ipi xalqa xosil qilgandan so‘ng keyingi xalqani qo‘shni ignada xosil qiladi. YAssi mashinada atlas o‘rilishli trikotaj olish ancha qiyin, shuning uchun atlas xalqa qatorlari triko µalqa qatorlari bilan navbatlashadi (12-rasm). Mana shunday aralash o‘rilishli trikotaj odatda atlas deb yuritiladi. Atlas o‘rilishli trikotajlar xam ochiq xalqali va yopiq xalqali bo‘lishi mumkin.

Atlasning eng qalin joyi ikki ip kesishgan joyi bo‘lganligi uchun uning qalinligi taxminan ikki yakka ipning yo‘g‘onligi, ya’ni M=2¢ ga teng bo‘ladi.

2. 
   Naqshli o‘rilishlarga oid umumiy ma’lumotlar.
   

Naqshli o‘rilishlar deb, asosi bosh yoki xosila o‘rilishlaridan iborat va tarkibiga qo‘shimcha elementlar (ochiq xalqa, qo‘shimcha iplar) kirishish natijasida olingan trikotaj o‘rilishlariga aytiladi.
Naqshli o‘rilishlarga yupqa pardali mato (ajur), filey (to‘r orqali naqsh xosil qilish), ananas, tukli (duxobasimon plyush), pressli, jakkardli, arqoqli, kiperli, futerli, siniq chiziqli, noteks o‘rilish va x.k.
Naqshli trikotaj matolarining tuzilishi, xususiyatlari, ishlab chiqarish jarayonining murakkabliligi bilan tavsiflanadi.
Keyingi yillarda naqshli o‘rilish bilan ishlab chiqariladigan trikotaj matolari tarkibida tukli (plyush) matolari aloxida o‘ziga xosligi bilan ajralib turmoqda.
Tukli trikotaj matolariga tukli trikotaj qoplama, futerli, arqoqli, qayta shakllangan va aralash, ya’ni qoplama futerli, qoplama arqoqli, futer arqoqli va xakazolar kiradi.
Xosilali trikoga uch ignali triko yoki sukno va sharme nomi bilan ataladigan to‘rt ignali trikolar kiradi.
Sukno – bo‘ylamasiga to‘qilgan bir qavatli to‘qima bo‘lib, bitta ipdan navbatma – navbat xosil qilingan xalqalari ikki xalqa ustunchalarida bitta ustuncha oralab joylashadi. Sukno to‘qimasi triko singari ochiq va yopiq xalqali bo‘lishi mumkin. Sukno to‘qimasi trikoga qaraganda kam echiluvchan bo‘ladi, chunki echilishiga yondosh ignalarda boshqa iplardan xosil qilingan xalqalar qarshilik ko‘rsatadi.Sukno chetlaridan boshlab buraladi, bunda qatorlari bo‘ylab old tomoniga, ustunchalari bo‘ylab esa orqa tomonga buraladi.
Sharme (ko‘p ignali triko). Sharme suknodan protyajkalarining uzunligi bilan farq qiladi. Bunday to‘qima tanda ipini ikki ignaga navbatma – navbat, sukno to‘qimasini olishdagidek bitta igna oralab emas, balki ikki va undan ko‘p ignalar oralab qo‘yish yo‘li bilan olinadi. Bunda xalqalar ustunchalarini tutashtiruvchi protyajkalar uzunligi oshadi.