9-mavzu. Kolloid sistemalarning elektrokinetik xossalari

bir-biriga nisbatan sirg’anish 
tekisligi 
deyiladi.
Dzeta-potensial qo‘sh elektr qavatning muhim xarakteristikasi hisoblanadi: u dispersion 
muhit va dispersion fazalarning nisbiy ko‘chish tezliklarini aniqlaydi,
elektrokinetik hodisaning 
intensivligini aniqlaydi, zolning barqarorligini ta‘minlaydi. 
Dzeta-potensialining kattaligi esa sirtga yopishgan anionlar sonidan adsorbsion qavat 
tarkibiga kiruvchi kationlar sonini olib tashlaganda qoladigan kationlar soni bilan anionlar 
orasidagi potensiallar ayirmasini ko‘rsatadi. 
Dzeta potensial: 

Termodinamik potensial θ0 kattaligi qo‘sh elektr qavatda potensial kamayishining 
xarakterini; 

Katta faza yaqinida suyuqlikning harakatlanish xarakterini (u asosan muhitning 
qovushqoqligiga bog‘liq) aniqlaydi. 

Dzeta-potensial qancha katta bo‘lsa, termodinamik potensial (φ
0
) ham shuncha katta 
bo‘ladi. 

Dzeta-potensial qancha katta bo‘lsa qalinlik (δ) ham shuncha katta bo‘ladi va shuncha 
ko‘p qarama-qarshi zaryadli ionlar diffuzion qavatda bo‘ladi. 
Dzeta-potensial qiymatiga ta‘sir etuvchi omillar: 

Indifferent elektrolitning qo‘shilishi; 

Noindifferent elektrolitning qo‘shilishi; 

Muhitning pH qiymati va boshqa omillar; 

Zol konsentratsiyasi; 

Dispersion muhit 
Suyuqlik qattiq zarrachaga nisbatan yoki zarracha suyuqlikka nisbatan harakat qilganida 
qo‘sh elektr qavatning adsorbsion va diffuzion qavatlari chegarasida hosil bo‘ladigan potensial 
elektrokinetik potensial yoki dzeta potensial deyiladi. 

---

Kolloid eritmaga tashqaridan elektr toki yuborilganda kolloid zarrachalar ma‘lum zaryadga 
ega bo‘lganligi uchun ular biror elektrodga tomon harakatlanadi. 
Kolloid zarrachalarning tashqi elektr maydon ta‘sirida harakat qilish hodisasi elektroforez 
deyiladi.