9-mavzu: ilmiy uslub va uning uslubiy xususiyatlari reja

Esda tuting.
Ixtisoslikka oid matn tuzishda quyidagilarga e’tiborni qaratish lozim:
- matnning qaysi nutq uslubida yozilishi kerakligini oldindan bilish;
- ixtisoslikka oid so‘z va shartli belgilarni to‘g‘ri tanlay olish va o‘rinli joylashtirish;
- so‘z va atamalarni imlo me’yorlariga rioya qilgan holda yozish;
- kasbdoshlarga unchalik tanish bo‘lmagan yoki faol qo‘llanmaydigan atama, shartli belgi yoki qisqartmalarga qavs ichida izoh berish;
- ixtisoslikka oid atamalarni boshqa tillardan o‘zlashtirish, so‘z yasashda milliy tilning tabiatini nazarda tutish;
- kasb-hunar so‘zlari va atamalarini o‘rinsiz takrorlanishiga yo‘l qo‘ymaslik, ularning ta’sirchanligini oshirish maqsadida leksik, morfologik va sintaktik sinonimiya imkoniyatlaridan o‘rinli foydalanish va boshqalar.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ilmiy uslub tabiat va jamiyatdagi barcha narsalar, hodisalar haqida aniq, asoslangan, izchil ma’lumotlar berishda qo‘llanadi. Ilmiy uslubda biror narsa yoki hodisa mohiyatini ta’riflar, tahlil qilish, dalillar bilan isbotlash va asosli natijalarni bayon qilish muhim hisoblanadi. Bu uslubda maxsus atamalar ko‘p ishlatiladi. Ilmiy uslubda adabiy normaga qat’iy rioya etilib majhul va murakkab qurilishli gaplardan keng foydalaniladi.

!!! Tanlagan kasbingiz, mutaxassisligingizga oid biror matnni (darslik yoki jurnaldan) tanlab oling. Uni ixchamlashtiring va qisqa tarkibiy qismlarga ajratib, har biriga alohida sarlavha qo‘ying.


Muhokama uchun savollar:
2.1. Ilmiy uslubga xos terminlarga misollar keltiring.
2.2. Ilmiy uslubda obrazli nomlar qanday vazifani bajaradi?
2.3. Terminlarni qayta-qayta takrorlayverish qanday naijaga olib keladi?
2.4. Obrazli nomlar qaysi uslubga xos?
2.5. Obrazli nomlarga misollar keltiring.
Asosiy xulosalar va ularni mustahkamlash:
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ilmiy uslub tabiat va jamiyatdagi barcha narsalar, hodisalar haqida aniq, asoslangan, izchil ma’lumotlar berishda qo‘llanadi. Ilmiy uslubda biror narsa yoki hodisa mohiyatini ta’riflar, tahlil qilish, dalillar bilan isbotlash va asosli natijalarni bayon qilish muhim hisoblanadi. Bu uslubda maxsus atamalar ko‘p ishlatiladi. Ilmiy uslubda adabiy normaga qat’iy rioya etilib majhul va murakkab qurilishli gaplardan keng foydalaniladi.