9-мавзу: хотира ва унинг асосий механизмлари

Ихтиёрий эсда қолдириш-идрок материалини мақсадга муфиқ, унинг муҳимлигини англанган ҳолда, иродавий ва асабий куч сарфлаб эсда қолдиришдаи иборат хотира жараёни.

• Ихтиёрий эсда қолдириш-идрок материалини мақсадга муфиқ, унинг муҳимлигини англанган ҳолда, иродавий ва асабий куч сарфлаб эсда қолдиришдаи иборат хотира жараёни.
• Ихтиёрсиз эсда қолдириш-идрок килинган нарса ва ҳодисаларни, уларнинг айрим белгилари ва хусусиятларини, улар ҳақидаги фикр ҳамда тушунчаларни олдиндан аниқ мақсад қўймаган ҳолда эсда қолдиришдан иборат хотира жараёни.
• Механик (грек, онгга йўналтирилмаган) хотира-муайян материални унинг мазмуни, моҳияти, ички мантиқий боғланишларига тушунмаган ҳолда, фақат муҳим бўлмаган ташқи белгиларига асосланиб эсда қолдириш, мустаҳкамлаш ва эсга туширишдан иборат хотира тури.
• Қиска муддатли хотира-бир марта, шунингдек, қисқа вақт оралиғида идрок қилиш ҳамда шу кездаёқ қайта тиклашдан иборат бўлиб, қисқа муддатли эсда олиб қолиш билан тавсифланади. Ахборотнинг сақланиши 30 секундгача бўлиши мумкин.
• Узоқ муддатли хотира- кўп марталаб такрорлаш ва қайта тиклашлар орқали узоқ вақт, муддат эсда олиб қолишга мўлжалланган хотира тури.
• Оператив хотира. Инсон томонидан бевосита амалга оширилаётган фаол, тезкор ҳаракатлар, усуллар учун хизмат қилувчи жараённи англатувчи мнемик ҳолат оператив хотира деб аталади.

Феноменал (гр.phainomenal-ноёб) хотира-идрок қилинган нарса ва ҳодисаларни, уларнинг боғланиш муиосабатларини фавқулодда тез ҳамда аниқ эсда қолдириш ва эсга туширишга қаратилган нодир қобилият.

• Феноменал (гр.phainomenal-ноёб) хотира-идрок қилинган нарса ва ҳодисаларни, уларнинг боғланиш муиосабатларини фавқулодда тез ҳамда аниқ эсда қолдириш ва эсга туширишга қаратилган нодир қобилият.
• Инсон хотирасининг қонуниятлариии ўрганиш психология фанининг марказий масалаларидан бири бўлиб ҳисобланади. Маълумки, инсоннинг ҳар қандай кечинмаси, ҳатто хатти-ҳаракатлари узоқ муддат онгда сақланиб, маълум бир шароитда қайта намоён бўлувчи излар қолдиради. Шунинг учун хотира деганда, инсонга табиат, жамият, коинот тўғрисида маълумот, хабар, ахборот ва таассурот тўплаш имконини берадиган ҳамда илгариги тажриба изларининг эсда олиб қолиниши, эсда сақланиши, қайта эсга туширилиши, эслаши, таниши тушунилади.