9-Mavzu: Globallashuv va global muammolarning falsafiy jihatlari Reja

Globallik mezonlari. Fan va falsafada global muammolarni yanada aniqroq tavsiflash uchun yuqorida zikr etilgan «geografik» mezondan tashqari bu muammolarni boshqa tomondan – ularning sifati, va muhim xususiyatlar nuqtai nazaridan tavsiflovchi qo’shimcha mezonlar qo’llaniladi.

Birinchidan, global muammolar o’z mohiyatiga ko’ra nafaqat ayrim kishilarning manfaatlariga, balki butun insoniyat taqdiriga daxldordir.

Ikkinchidan, ularni bartaraf etish uchun butun sayyora aholisi hyech bo’lmasa aksariyat qismining kuch-g’ayratini birlashtirish va ular bahamjihat, izchil ish ko’rishi talab etiladi.

Uchinchidan, bu muammolar dunyo rivojlanishining obyektiv omili hisoblanadi va biron-bir mamlakat ularni e’tiborga olmasligi mumkin emas.

To’rtinchidan, global muammolarning yechilmagani kelajakda butun insoniyat va uning yashash muhiti uchun jiddiy, balki tuzatib bo’lmaydigan oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Qayd etilgan mezonlardan tashqari ba’zan global muammolarning boshqa bir qator xususiyatlari ham ko’rsatiladi. Xususiy, mahalliy va mintaqaviy muammolardan farqli o’laroq, global muammolar nisbatan turg’unroqdir. Ular globallikning yuqorida sanab o’tilgan barcha mezonlariga mos kelishdan oldin zimdan va uzoq shakllanadi, yechilishiga qarab esa (nazariy jihatdan) quyiroq darajaga tushib, dunyo miqyosida o’z ahamiyatini yo’qotishi mumkin. Ammo tendensiyalarni teskari yo’nalishda o’zgartirish kamida butun jahon hamjamiyatining izchil harakatlarini talab etuvchi o’ta og’ir ish bo’lib, hali bunga erishilganicha yo’q. Global muammolar mavjudligining nisbatan qisqa tarixiga nafaqat ularning quyiroq darajaga tushishi, balki susayish hollari ham ma’lum emasligining sababi ana shundadir.

Global muammolarning boshqa bir muhim xususiyati – ularning barchasi bir-biriga shu darajada bog’liqki, ulardan birini yechish hyech bo’lmasa unga boshqa muammolarning ta’sirini hisobga olishni nazarda tutadi.