9-мавзу: Глобал коррупция ижтимоий маданий инқироз оқибати Мавзу режаси

Коррупция тушунчасининг таърифи. Бугунги кунда мамлакатимизда жаҳон ҳамжамияти билан биргаликда коррупсияга қарши курашиш муаммосига жуда катта эътибор бэрилмоқда. Чунки, коррупсия ҳар қандай жамиятнинг барқарор ривожланишига тўсқинлик қилган ҳолда, халқ манфаатларини кўзлаб амалга ошиилаётган ислоҳотларнинг бориши ўзининг салбий таъсирини ўтказмоқда. Хўш,шундай экан коррупсия нима,унинг генезиси,эволюцияси,хуллас,у салбий ҳодиса сифатида тарихий макон ва замоннинг қайси кесишган нуқталарида пайдо бўлган дэган саволлар туғилади?
Бу саволга Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг коррупсия билан халқаро кураш ҳужжатида: ”Коррупция – бу давлат ҳокимиятининг ўз манфаатлари йўлида суиистеъмол қилишидир²....,хусусан: 1) давлат мулкини юқори лавозимдаги амалдор шахслар томонидан ўзлаштириш,ўғирлаш; 2) ўзининг манфаатлари йўлида ўз лавозимини суиистеъмол қилиш; 3) шахсий манфаатдорлик ва жамият олдидаги бурчининг ўртасидаги тўқнашув”³,– дэган жавоблар бэрилган. Шунингдэк, Транспаренцй Интернатионал, Жаҳон банки ва бошқа ташкилотлар томонидан бэрилган таърифларда:” Коррупсия – ишониб топширилган ҳокимиятни шахсий манфаатлар йўлида суистеъмол қилишдир”⁴, – дэган таъриф бэрилган. Шунингдэк, Ўзбэкистон Республикасининг 2017 йил 3 январъ, ЎРҚ-419-сонли “Коррупсияга қарши курашиш тўғрисида” қонунида: “Коррупция — шахснинг ўз мансаб ёки хизмат мавқеидан шахсий манфаатларини ёхуд ўзга шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки номоддий наф олиш мақсадида қонунга хилоф равишда фойдаланиши, худди шунингдек бундай нафни қонунга хилоф равишда тақдим этиш”,– дэган таъриф бэрилган. Бу дэган сўз коррупсия бу пул, қимматбаҳо буюмлар кўринишида имтиёзлар олиш учун мансаб ваколатларини суиистеъмол қилиш, пора бэриш, пора олиш, ўз ваколатларини суиистеъмол қилиш, тижорат пора олиш ёки бошқа шахснинг ўз расмий мавқеидан жамият ва давлатнинг қонуний манфаатларига хилоф равишда ноқонуний фойдаланишидир. Мулкий хусусиятга эга бўлган бошқа мулк ёки хизматлар, ўзи учун ёки учинчи шахслар учун бошқа мулкий ҳуқуқлар ёки бошқа шахслар томонидан ушбу шахсга ушбу имтиёзларни ноқонуний равишда бэриш; шунингдэк, ушбу ҳаракатларни юридик шахс номидан ёки унинг манфаатлари учун амалга ошириш, дэмакдир.