9-mavzu: global jarayonlar va barqaror taraqqiyot reja: 1

Globallik mezonlari
. Fan va falsafada global muammolarni yanada aniqroq tavsiflash uchun 
yuqorida zikr etilgan «geografik» mezondan tashqari bu muammolarni boshqa tomondan – ularning sifati, 
va muhim xususiyatlari nuqtai nazaridan tavsiflovchi qo„shimcha mezonlar qo„llaniladi.
Birinchidan
, 
global muammolar o‘z mohiyatiga ko‘ra nafaqat ayrim kishilarning manfaatlariga, 
balki butun insoniyat taqdiriga daxldordir
.
Ikkinchidan,
ularni bartaraf etish uchun butun sayyora aholisi hech bo‘lmasa aksariyat qismining 
kuch-g‘ayratini birlashtirish va ular bahamjihat, izchil ish ko‘rishi talab etiladi. 
Uchinchidan
, 
bu muammolar dunyo rivojlanishining ob’ektiv omili hisoblanadi va biron-bir 
mamlakat ularni e’tiborga olmasligi mumkin emas
.
To‘rtinchidan
, 
global muammolarning echilmagani kelajakda butun insoniyat va uning yashash 
muhiti uchun jiddiy, balki tuzatib bo‘lmaydigan oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Global muammolarning tasnifi
. Global muammolarning keltirilgan mezonlari va o„ziga xos 
xususiyatlari asosan mazkur sohadagi aksariyat tadqiqotchilarning qarashlarini aks ettiradi va global 
muammolarni boshqa barcha muammolardan farqlab, aniq aytish imkonini beradi. Bunda u yoki bu 
muammoning keskinlik va muhimlik darajasini belgilash, uning boshqa muammolar bilan o„zaro nisbatini 
aniqlash uchun odatda turli tasniflashlar amalga oshiriladi, ular alohida guruhlarga ajratiladi.
Tasniflash birdan-bir maqsad hisoblanmaydi, balki hozirgi davrning o„ta keskin ziddiyatlarini 
kompleks o„rganishning muhim elementi sifatida amal qiladi va mazkur muammolarni ularning o„zaro 
aloqasi va bir-birini taqozo etishi nuqtai nazaridan o„rganish imkonini beradi. U muhim aloqalarni 
farqlash, ustuvorliklarni va ob‟ektiv mavjud global muammolarning keskinlaShuv darajasini aniqlash 
imkonini beradi. Bundan tashqari, tasniflash global muammolarning tizimli o„zaro aloqasini yanada 
teranroq tushunishga ko„maklashadi va amaliy qarorlar qabul qilish ketma-ketligini belgilashga yordam 
beradi.