9-Mavzu: Aktiv ikki qutblik haqida teorema va uni murakkab elektr zanjirlarni hisoblashda qo‘llash. Ekvivalent generator usuli



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/3
Sana31.03.2022
Hajmi0,74 Mb.
#521793
  1   2   3
Bog'liq
9-Mavzu



9-Mavzu:
 
Aktiv ikki qutblik haqida teorema va uni murakkab 
elektr zanjirlarni hisoblashda qo‘llash.
Ekvivalent generator usuli 
 
Reja 
1.
Ekvivalent generator usuli 
2.
Asosiy topologik tushunchalar va ularni elektr zanjirlarnihisoblashda qo‘llash
 
Elektr zanjirlar nazariyasida ikki qutblik tushunchasi keng qo‘llaniladi. Har 
qanday elektr sxemada fikran biror shoxobchani ajratib olib sxemaning qolgan 
elementlarini tartibli ravishda to‘rtburchak ichiga joylashtirish mumkin. 
To‘rtburchak ichiga olingan sxema ajratilgan shoxobchaga nisbatan ekvivalent ikki 
qutblik deb ataladi. Demak, ikki qutblik — bu elektr zanjir sxemasining umumiy 
nomi bo‘lib, u o‘zining ikki qismalari (qutblari) bilan ajratilgan shaxobchaga 
ulanadi. Agar ikki qutblikda EYK yoki tok manbai bo‘lsa, u holda bunday ikki 
qutblik aktiv ikki qutblik deb ataladi va to'rtburchak ichiga A harfi yoziladi (1.42-
rasm, a). Agar ikki qutblikda EYK yoki tok manbalari bo‘lmasa yoki ular o‘zaro 
kompensatsiyalangan bo‘Isa, u holda bunday ikki qutblik passiv ikki qutblik deb 
ataladi va to‘rtburchak ichiga P harfi yoziladi. Ajratilgan shoxobchaga nisbatan ikki 
qutblikli elektr zanjimi hisob lashda ikki qutblikni ekvivalent generator bilan 
almashtirib, uning EYKi ajratilgan shoxobchaning qismalaridagi salt rejimdagi 
kuchlanishga, ichki qarshiligi esa ikki qutblikning kirish qarshiligiga teng qilib 
olinadi. Masalan, berilgan zanjiming ab shoxobchasidagi tok aniqlanishi kerak 
bo‘lsin (1.42-rasm, a). Buning uchun zanjiming qolgan qismini fikran to‘rtburchak 
ichiga olib hamda sxemadagi EYK va qarshiliklarni 
 
ekvivalent parametrlar bilan almashtiramiz. Agar ab shoxobchaga ikkita qiymati bir 
xil va o‘zaro teskari yo‘nalgan £, va E2 EYK manbalarini ulasak, u holda shu 
shoxobchadan o‘tayotgan tok qiymati o'zgarmaydi (1.42-rasm, b). Superpozitsiya 
prinsipiga asosan shoxobcha tokini ikkita / ’ va I" toklar yig‘indisidan iborat deb 
qaraymiz. Tok I' EYK Ex manbai orqali o‘tadi. Shu sababdan I' va / ” toklami 
aniqlashda 1.42-rasm d va 1.43-rasm a dan foydalanamiz. Passiv ikki qutblik 
sxemasida barcha EYK manbalari olib tashlanadi, ammo bu manbalar ichki 
qarshiliklari sxemada qoldiriladi. EYK £, kuchlanish Uub ga teskari yo‘nalgan. 
Zanjiming EYK manbai bo‘lgan shoxobchasi uchun Om qonuniga asosan: 
 
Endi E{ EYK qiymatini o'zgartirib tok Г ifodasini nolga tenglab olamiz. Zanjir ab 
shoxobchasida tokni nolga tenglash, shu shoxobchani uzish bilan ekvivalent. Passiv 


ikki qutblikning bunday rejimi salt ish rejimi deyiladi. Salt ish rejimida ab 
qismalardagi kuchlanishni Ughsld) deb belgilaymiz. Agar Ex EYKni Uabsish ga 
teng qilib olsak, unda /' = 0 bo‘ladi. Umumiy tok 1=1+1", bizda esa/’=0 , shuning 
uchun/= I". Tok /" sxemaga asosan (1.43-rasm, d) quyidagicha aniqlanadi: 
 
Bu ifodada Rkjr ikki qutblikning ab qismalariga nisbatan kirish qarshiligidir. (1.20) 
tenglamaga 1.43-rasm, v dagi ekvivalent sxema mos keladi. Bunday EYK li ikki 
qutblikni E= Uabsbh va qarshiligi Rkjr ga teng bo‘lgan 
 
ekvivalent generator bilan almashtirish mumkin. Shuning uchun bu usul ekvivalent 
generator usuli deb ataladi. Ba’zi adabiyotlarda bu usul aktiv ikki qutblik yoki salt 
ish va qisqa tutashish usuli deb ham nomlangan. Bu usulda tokni aniqlash quyidagi 
ketma-ketlikda bajariladi: a) elektr zanjir sxemasidan ab shoxobchasini fikran uzib, 
uning ab qismalaridagi kuchlanish aniqlanadi; b) ab qismalariga nisbatan ichki EYK 
manbalari qisqa tutashtirilgan holda kirish qarshiligi Rtir hisoblanadi; d) 
shoxobchadan o‘tayotgan tok quyidagi formula yordamida topiladi: 

Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish