9 ma’ruza. Rezbali birikmalarni standartlashtirish

Shaklning ish balandligi (h) - rezba o’qiga til yo’nalishda tashqi va ichki tomon shakllarini tutashish balandligi.
Buralish uzunligi (L) - o’q yo’nalishida tashqi va ichki rezbalarning o’zaro
qoplanish uzunligi.
Metrik rezbaning shakli uchburchak va cho’qqisining burchagi 60о ga teng (ГОСТ 9150-81)
Bu rezba mashina detallarini standart
detallar (bolt, vint, shpilka, gayka)
uchun
yordamida mahkamlash
mo’ljallangan.
ГОСТ 8724-81 bo’yicha metrik rezbalar diametri
1 mm dan 68 mm gacha yirik va mayda qadamli,
diametri 68 mm dan katta rezbalar faqat mayda qadamli
Bunda birorta diametr uchun mayda qadam bir nechta bo’lishi mumkin, yirik qadam faqat bitta bo’ladi. Masalan 10 mm li rezba uchun yirik qadam 1,5 mm ga teng bo’lsa, mayda qadam 1,25; 1; 0,75; 0,5 mm ga teng bo’ladi.
3. Rezbalarning aniqlik darajalari
Rezbali birikmalar uchun joizlik va o’tqazishlarni hosil qilish asosiy omili bu o’rta diametr chunki rezbali birikmalar faqat rezba shaklini yon tomonlari bilan birikadi
Rezbani tashqi va ichki diametrlar uchun joizliklar rezbani qisilmasligini
ta’minlashini hisobga olib belgilanadi.
D2 =d2 – gayka va boltning o’rta diametr
d – nominal diametr, botning tashqi diametri
D1 – ichki diametr
Standartda metrik rezba uchun 9-ta aniqlik darajasi belgilangan (2 –10). Ularning joizlik maydonlari shartli ravishda uchta aniqlik sinflarga ajratilgan:
aniq sinfi (2-5 aniqlik darajalari), o’rta sinfi (6-7 aniqlik darajalari), dag’al sinfi (8-10 aniqlik darajalari).
Hamma diametrlar uchun asosiy deb 6-aniqlik darajasidagi joizlik qabul qilqingan. Qolgan aniqlik darajalari uchun joizliklar quyidagi koeffitsiyentlarga ko’paytirilib aniqlanadi.

Aniqlik darajasi	2	3	4	5	6	7	8	9	10
	0,37	0,49	0,63	0,80	1,0	1,25	1,60	2,0	2,5

Rezbali birikmalarda o’rta sinfdagi 6 –chi aniqlik darajali tirqishli
o’tqazishlar eng ko’p ishlatiladi.
Foydalanish talablariga bog’liq holda rezbali birikmalarning qo’zg’alanuvchanlik darajasiga qarab standart bo’yicha tirqishli, oraliq va tarang o’tqazishlar hosil qiluvchi joizlik maydonlari belgilangan