9-лаборатория иши. Сатҳ ўлчаш асбоби билан тажриба ўтказиш ва компьютерда виртуал сатҳ ўлчаш асбобини ўрганиш ва тажриба ўтказиш (2 соат). Ishdan maqsad

Elektr satx o’lchagichlar

Satxni o’lchashda eng ko’p tarqalgan elektr usullardan sig’imli satx o’lchagichlar hisoblanadi. Bundan tashqari elektr o’tkazuvchan muxitlar uchun omik usullar ham qo’llaniladi.

Sig’imli satx o’lchagichlarda nazorat qilinayotgan muxitning dielektrik xususiyatidan, omik satx o’lchagichlarda esa nazorat qilinayotgan muxitning elektr o’tkazish xususiyatidan foydalaniladi.

Sig’imli satx o’lchagich. Silindrik (I) va prizmatik (II) sig’imli satx o’lchagichlar mavjud. Sig’imli satx o’lchagichning sig’imi uning ikki uchastkasi sig’imlari yig’indisiga teng bo’ladi (rasm 6.5). Datchikning cho’kib turgan qismidagi

Rasm 6.5. Sig’imli satx o’lchagichning ish printsipi

muxit dielektrik o’tkazuvchanligi E_j va cho’kmagan qismi dielektrik o’tkazuvchanligi E_sr (xavo uchun birga teng) deb belgilasak, unda:

Silindrik sig’imli satx o’lchagich o’zgartirgichi sig’imi

Tekis yuzali sig’imli satx o’lchagich o’zgartirgichi sig’imi

ya’ni, C=f(h). Elektr sig’imini odatda rezonans sxemalar yordamida (satx signalizatorlarida) va ko’prik sxemalar (satx o’lchagichlarida) yordamida o’lchanadi.