9. kuchlanish isrofi, quvvat va elektr tarmoqdagi energiya

17-Jadval. Bir yilda foydalanilgan yuklama maxsimumlarining soatlar soni va o’rta og’irlik quvvat koeffitsienti

№	Korxonaning ishlash rejimi, yuklama ko’rinishi	Тм, soat	Cos φ
1	Yoritilganlik yuklamasi	1500-2000	0,9-1
2	Yagona korhonasi	1800-2500	0,6-0,8
3	Ikki shiftli korhona	3500-4500	0,7-0,85
4	Uch shiftli korhona	5000-7000	0,8-0,9

Sarf vaqtini aniqlash uchun grafik

12.rasm.

1. 
   Masala yechilishi namunalari
   

1-Masala. Havo EUL-35кВning АС markali o'tkazgichining kuchlanish isrofini aniqlang, firma podstansiya transformatorining quvvati 2,5MVA. Liniya uzunligi– 30 км, transformatorning zagruzka darajasi– 0,8, liniya iqtisodiy tok zichligiga qarab tanlangan 1,1 A/mm², yuklama quvvat koeffitsienti– 0,9
Yechilishi
1.Liniyadan o’tayotgan tokni aniqlaymiz.

2.HEUL o’tkazgich kesimining hisobiy kattaliklarini aniqlaymiz.

Hisobiy ko’ndalang kesimi bo’yicha yo’riqnomadan po’lat alyuminiyli
АS-35markali o’tkazgichini tanlaymiz, ko’ndalang kesimi35 мм².
3.HEULning aktiv va reaktiv qarshiliklarini hisoblaymiz, 14-jadval yo’riqnomasidan Ro va Xo solishtirma qarshiliklarini olamiz.

4. Aktiv va reaktiv yuklama quvvatlarini aniqlaymiz.

5.Nominaliga ko’ra, kuchlanishning isrofini voltlarda va % larda hisoblaymiz.


Б) Sinf va mustaqil yechish uchun masalalar.
1-Masala. Trubadan o’tayotgan 55 kVt quvvatli asinxron dvigatelni taminlaydigan (cosφ=0,87; η=0,9) alyuminiy simning kesim yuzasini tanlang, , agar liniya uzunligi 40 m bo’lsa, ruxsat etilgan kuchlanish isrofi 5% va dastlabki liniyadagi kuchlanish 400V bolsa.
2-Masalla. Cosφ=0,8 da 6000 kVt liniya oxirida yuklanish bilan 20 km uzunlikdagi EUL-35 uzunlikdagi kuchlanish yo’qotilishini aniqlang. EULdagi simning markasi AC-120.
3-Masala. ААБ 3x35 kabel yerga yotqiziladi va 1,4 A/_{ }bo’lgan iqtisodiy tok zichligiga mos keladigan yuklanishni ta’minlaydi. Liniya boshidagi kuchlanish
6 kV, cosφ=0,8 bo’lsa. Kuchlanish yo’qolishi 5% dan oshmasligi uchun ruxsat etilgan maksimal kabel uzunligini aniqlang.
4-Masala. Havo elektr uzatish liniyasi AC-95 simdan ishlab chiqarilgan va 10 kV kuchlanishga ega. Kuchlanish yo’qolishi 10% dan oshmasligi kerak bo’lgan uzunligini aniqlang,( liniyaning yuklanishi 1,1 A/_{ } iqtisodiy tok zichligiga asoslangan).
5-Masala. TM-100/10 transformatorida kuchlanish isrofini aniqlang, yuklanish cosφ=0,85 bilan ta’minlangan va 8,5% yuklangan.
6-Masala. TM-63/6 transformatorning yuklanish darajasini aniqlang, agar u kuchlanishning yo’qolish 4% va yuklamaning quvvat koeffitsienti cosφ=0,9ga teng bolsa.
7-Masala. TM-40/10 transformatorida kuchlanish isrofin aniqlang, agar liniya uzunligi 5 km , yuklanishdagi quvvat koeffitsienti cosφ=0,7 , transformator yukllanishi 0,8 va liniya AC-25 simdan tayyorlangan bolsa.
8-Masala.AC-25 simi yordamida 10 kV kuchlanishli EULning aktiv quvvatni aniqlang, agar uzunligi 6 km bo’lsa va quvvati 630 kVA quvvat koeffitsienti cosφ=0,93.
9-Masala. Ikkita smena bo’yicha ishlaydigan sanoat korxonasining elektr ta’minot quvvati va transformatorlarida yillik yo’qotishlarni aniqlang .Agar tarmoq quyidagi ko’rinishga ega bo’lsa: podstansiya ikkita transformatordan iborat bo’lib TM-6300/35, o’rtacha quvvat koeffitsienti cosφ=0,7 bilan 75% ga yuklangan bo’lib; transformatorlarni AC-35li ikkita 18 km lik EULlari taminlasa.
10-Masala.O’tgan masalaning shakllariga ko’ra, agar ta’rif 52 kVt/soat bo’lsa, elektr energiyasining yo’qotish yillik narxini aniqlash kerak. Qiymatning kamayishi va ularning narxi quvvatning o’rtacha koeffitsienti 0.93 ga teng bo’lgan taqdirda.
11-Masala.РБ-630/10 reaktorda talab qilingan o’rtacha tok 550 A ni tashkil etadi, reaktori yiliga 5400 soat ishlatiladi. Reaktorda kuchlanish, quvvat va aktiv energiyani yo’qolishini aniqlang.