9-amaliy mashg‘ulot mavzu: atmosferani avtotransportlardan ifloslanishini aniqlash. Darsning maqsadi

Ishni bajarish tartibi:
1. Talabalar e’tibori shu avtoyо‘lning bir qismida 1 soat davomida о‘tgan yuk mashinalari, yengil mashinalar, avtobuslar sonini aniqlashga qaratiladi.
2. Talabalar 1-jadvaldan foydalanib 1 soat mobaynida turli transportlardan chiqqan gazlarni hisoblaydi.
3. Har bir transport va kimyoviy birikmalarning turi alohida hisoblanadi.
4. 1 soat davomida о‘tgan transportlar qancha miqdor kimyoviy birikmalar chiqarganligi hisoblab topiladi. Masalan: agar 1 soatda 300 ta avtotransport о‘tgan bо‘lsa, shundan 10 ta yuk mashinasi (umumiy kimyoviy birikmalar miqdori 30 g), 250 ta yengil mashina (1000 g) va 40 ta avtobuslar (500 g) bо‘lsa, umumiy birikmalar miqdori 1530 g bо‘ladi.
1-jadval
Bir kecha-kunduzda 1 ta transportdan atmosferaga chiqadigan zaharli moddalar miqdori (gr)

Kimyoviy birikmalar	Yuk mashinasi	Yengil mashina	Avtobus (dizel)
CO CO2 C SO2 Pb (qо‘rg‘oshin)	502,2 70,4 19,3 4,5 0,2	225,8 43,8 - - 0,27	227,9 17,7 3 0,7 0,08

Izoh. Transport dizel yoqilg‘isida ishlaydiganlari 1 soat ishlaganda 1000 ta inson bir kecha-kunduzda yutadigan kislorodni sarflaydi.
Topshiriqlar
1-topshiriq. 1 soat davomida kо‘chadan о‘tgan 10 ta yuk mashinasi qancha miqdorda CO (is gazi) gazini chiqarishini hisoblab toping. Masalan, 1 ta yuk mashinasi bir kecha-kunduzda 502,2 g CO chiqarsa, 1 soatda 502,2 : 24=20,9 g CO chiqaradi. 10 ta yuk mashinasidan chiqqan gaz miqdori 209 g CO ni tashkil etadi.