9-amaliy mashg’ulot dvigatel krivoship-shatun va gaz taqsimlash mexanizmlarining diagnostika qiluvchi jihozlarning tuzilishi va ishlash prinspini o’rganish

---

9-AMALIY MASHG’ULOT 

Dvigatel krivoship-shatun va gaz taqsimlash 

mexanizmlarining diagnostika qiluvchi jihozlarning 

tuzilishi va ishlash prinspini o’rganish. 

 

Mashg‘ulotdan  maqsad

.  Dvigatel  krivoship-shatun 

va  gaz  taqsimlash  mexanizmlarining  diagnostika  qiluvchi 

jihozlarning tuzilishi va ishlash prinspini o’rganish. 

        

Kerakli  jihoz  va  ashyolar

.  Dvigatel  krivoship-

shatun 

va 

gaz 

taqsimlash 

mexanizmlarining 

diagnostikalash  jihozlari  xaqidagi  plakatlar.  Мultimediya 

vositalari. 

Gazlarning  karterga  o’tishi  silindr-porshen  guruhi  (TSPG) 

detallarini  yeyilishiga  bog’liq  bo’lib,  ish  jarayonida  ko’payib  boradi. 

Gazning  hajmi,  tashxislash  jihozi  yordamida,  yuklanish  va  eng  katta 

burovchi momentda aniqlanadi. U gaz schetchigi yordamida aniqlanib, 

moy  o’lchash  tayoqchasi  o’rniga  ulanadi  va  ma’lum  vaqt  ichida 

karterga o’tgan gaz miqdori aniqlanadi. 

Dvigatellarning 

turiga 

qarab 

silindrlardagi 

kompressiya 

kompressometr yoki kompressograf (9.1-rasm) yordamida aniqlanadi. 

Siqish  takti  oxiridagi  bosimni  yoki  kompressiyani  dvigatel 

70



80



S gacha qizdirilgach aniqlanadi. Kompressometrning rezinkali 

konussimon  kallagi  o’t  oldirish  shami  teshigiga  o’rnatilib,  starter 

yordamida  tirsakli  val  aylantiriladi  va  jihozning  ko’rsatkichi 

hisoblanadi.  Dizel  dvigatellaridagi  kompressor  80



S  haroratda 

450



550  ayl



min  tezlikda,  salt  yurishda  har  bir  silindr  uchun 

aniqlanadi.  Bu  holatda  kompressometr  tekshirilayotgan  silindrning 

forsunkasi o’niga qo’yiladi. 

Kompressiya  karbyuratorli  dvigatellar  uchun  0,44



0,78 

MPa ni, dizel dvigatellari uchun kami bilan 2 MPa ni tashkil qiladi (bu 

ko’rsatkich me’yordan 30



40 % dan kam bo’lmasligi kerak). 

 

BEST-04UR 

modelidagi 

universal 

kompressometr  bo’lib,  u  forsunkali  va 

falsh-  forsunkali  adapterlar  yordamida 

o’t  oldirish  shamlari  va  forsunkalar 

o’rnidan  4,0  MPa  gacha  silindrlardagi 

---

bosimni o’lchashga mo’ljallangan. 

9.1-rasm. 

BEST-04UR 

modelidagi kompressometr va uning 

texnik tasniflari 

Kiritish  taktidagi  havo  siyrakligi  havo  to’ldirish  tezligiga, 

kompressiyaga,  havo  tozalagich  qarsxiligiga,  klapanlarning  egarida 

to’liq  o’tirmasligiga  va  ish  jarayonini  notekis  borishiga  bog’liq 

bo’ladi.  Shuning  uchun  havoning  siyrakligi  va  uning  doimiyligi 

dvigatelni  texnik  holatini  xarakterlaydi.  Havoning  siyrakligi 

vakuummetr yordamida, kiritish kollektori orqali aniqlanadi. Dvigatel 

mexanizmlari  holatini  aniqlash,  ta’minot  va  o’t  oldirish  tizimlari 

sozlangandan so’ng bajariladi. 

Dvigatelning  soz  holida,  uni  starter  bilan  aylantirganda 

ko’rsatgich  0.5-0.57  MPa  ni  hamda  salt  yurishda  0,64-0,745  MPa  ni 

tashkil etishi va bu ko’rsatgich o’zgarmay turishi kerak. 

Siqilgan havoning silindrdan chiqib ketishi bo’yicha: bu vaqtda 

porshen  yuqori  yoki  pastki  o’lik  nuqtada  bo’lib,  klapanlar  berkilgan 

holatda  bo’ladi,  diagnostikalash  natijasida  porshen  halqalarining 

eyilganligini,  ularning  egiluvchanligini  yo’qolganligi,  singan  yoki 

qurum  bosib  qolganligini,  stilindirning  eyilganligini,  klapanlar  va 

porshenlar zichligi buzilganligini aniqlash mumkin. Dvigatel holati K- 

69M pribori yordamida, svecha yoki forsunka o’rnidan  stilindirga 

yuborilgan  havoning  sarfini  monometr  yordamida  aniqlash  yo’li 

bilan amalga oshiriladi. 

Shovqin va tebranishlar bo’yicha: mexanizmlarning ishlashi 

jarayonida  tebranish  va  shovqin  hosil  bo’ladi.  Bu  shovqinlar 

chastotasi, balandligi va fazasi maxsus asbob yordamida aniqlanadi va 

etalon ko’rsatkich bilan solishtirib texnik, holat aniqlanadi. 

Kartyerdagi  moyning  ko’rsatkichlari  bo’yicha:  dvigatel 

detallarining  edirilishi,  havo  va  moy  filtrining  ishlash  sifati,  sovitish 

tizimining  zichligi  hamda  moyning  yaroqli  yoki  yaroqsizligi 

aniqlanadi.  Buning  uchun  vaqti-vaqti  bilan  kartyerdagi  moydan 

namuna  olib  turish,  uning  qovushqoqligini,  tarkibidagi  suv,  kremniy 

va  edirilgan  mahsulotlar  miqdorini  aniqlab  turish  kerak.  Moy  tarkibi 

kompyuterlashtirilgan “Spektral tahlil” qurilmalarida tekshiriladi. 

Moydagi  metall  mahsulotlari  miqdori  bilan  birikmalarning 

texnik  holati  aniqlanadi.  Kremniy  miqdorining  oshishi  havo 

tozalagichlarning  nosozligini,  suvning  paydo  bo’lishi  sovitish 

tizimining 

nosozligini, 

qovushqoqlikning 

kamayishi 

moyning  

---

yaroqsiz holga kelib qolganligini ko’rsatadi.