9-6 mts 20 guruh talabasi shamsiyeva Nargizaning O‘zbekistonning yangi tarixi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi 3-4 мавзу. Ўзбекистон Республикасидаги ижтимоий

9-6 MTS 20 GURUH TALABASI
Shamsiyeva Nargizaning
O‘zbekistonning yangi tarixi
fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

3-4 мавзу. Ўзбекистон Республикасидаги ижтимоий-
иқтисодий ўзгаришлар (4-соат).
Режа:
1.Мустақиллик йилларида Ўзбекистондаги маънавий ва маданий тараққиёт.
2.Ўзбекистон Республикасида таълим соҳасида амалга оширилган ислоҳотлар.


Ўзбекистон Республикасидаги ижтимоий ўзгаришлар. Мустақиллик арафасида ижтимоий-иқтисодий ва демографик вазият. ХХ асрда 70 йилдан кўпроқ вақт ҳукмрон бўлган, дунё харитасида “Совет Социалистик Республикалар Иттифоқи” деган ном билан катта ҳудудни эгаллаган, маъмурий-буйруқбозлик тизимига асосланган йирик мамлакатдаги тўғри бўлмаган, самарасиз ижтимоий-иқтисодий сиёсат 1980-йилларнинг охирига келиб барча иттифоқдош республикалар қаторида Ўзбекистон аҳолисининг ҳам яшаш шароитларини оғирлаштириб, уни кўплаб муаммолар исканжасига солиб қўйди. Бу муаммоларнинг барчаси 1980-йилларнинг охири, 1990-йилларнинг бошларида Ўзбекистонда ижтимоий кескинликнинг кучайишига сабаб бўлди. Хусусан, республикада демографик вазият мураккаблашди. Бироқ, аҳолининг бундай ўсиши узоқ йиллар давомида саноат ва иқтисодиётнинг бошқа тармоқларида иш жойларини кўпайтириш ҳамда аҳолининг ҳаёт таъминоти учун зарур шарт-шароитларни яратиш билан мустаҳкамлаб борилмади. Бу эса одамлар турмуш шароитининг оғирлашуви, ишсизлар сонининг кўпайиши, ижтимоий меҳнат унумдорлиги ва аҳоли даромадларининг камайиши, пировард натижада халқ фаровонлигининг пасайишига олиб келди. Республикадаги ижтимоий аҳвол, одамларнинг ижтимоий таъминоти ва уларни ижтимоий ҳимоя қилиш қониқарсиз даражада эди. Aйниқса, қишлоқ аҳолисининг тоза ичимлик суви ва табиий газ билан таъминланиши атиги 5 фоизни, ичимлик суви билан таъминланиши салкам 50 фоизни, табиий газ билан таъминланиши 17 фоизни ташкил етар эди. Aҳолини уй-жой, соғлиқни сақлаш, маданият, маиший хизмат обектлари, мактаблар, болалар боғчалари ва ҳоказолар билан таъминлаш ишларида силжишлар сезилмади. Ваҳоланки, аҳолининг кўпчилик қисми қишлоқ жойларида истиқомат қилар эди.
Бу даврда аҳолининг ўртача йиллик ўсиш суръати 2,8 фоизни ташкил қилган. 1991-йилга келиб мамлакатда аҳоли сони 20,7 миллион кишидан ортиб, 1990-йилга нисбатан 386,0 минг кишига ўсган. Бу эса Ўзбекистонда аҳолининг ўсиш суръатлари Иттифоқ суръатларига қараганда уч баробардан зиёд юқори бўлганини кўрсатади.
Юқорида қайд этилган ҳолатлар Ўзбекистон аҳолиси даромадлари ва турмуш даражасининг кескин пасайишига олиб келди. 2018-йил 1-январ ҳолатига кўра Ўзбекистон аҳолиси 32,65 миллион кишини ташкил қилади. Бу кўрсаткич 2017-йилга нисбатан 1,7 % га ўсган. Жумладан, шаҳар аҳолиси сони жами аҳолининг 50,6 % ини, қишлоқ аҳолиси 49,4 % ни ташкил қилади. Aҳолиси сони 3 миллион кишидан ошган ҳудудлар сони 4 та бўлиб, улар Самарқанд, Фарғона, Қашқадарё ва Aндижон вилоятлари ҳисобланади. Ўзбекистонда Ўрта Осиёдаги жами аҳолининг 1/3 қисмидан кўпроғи яшайди.
Ижтимоий инфратузилма тармоқлари – соғлиқни сақлаш, халқ таълими, мактабгача болалар муассасалари жуда оғир аҳволда бўлиб, мактаб ва касалхоналарнинг 60 фоизи нобоп биноларда жойлаштирилган. Бу эса ўша даврда инсоннинг ҳар томонлама уйғун камол топиши, унинг шахс сифатида маънавий ривожланиши у ёқда турсин, кўпинча яшаш учун керак бўлган энг оддий нарсалар ҳам етишмаганини кўрсатади.
Aҳолини ижтимоий ҳимоялаш чора-тадбирлари тизимидаги энг асосий йўналиш – бу нархлар еркинлаштирилиши ва пулнинг қадрсизланиш даражаси ортиб бориши муносабати билан даромадларнинг энг кам ва ўртача даражасини мунтазам ошириб бориши ҳисобланади.
Ижтимоий сиёсат консепсиясининг шаклланиши. Aҳолининг ижтимоий ҳимоясини таъминлаш давлат сиёсатининг бош йўналиши ҳисобланади. Ислом Каримов томонидан ишлаб чиқилган беш тамойилнинг муҳим қисми аҳолини ижтимоий ҳимоялаш еканлиги ҳам шу билан боғлиқдир. Ўзбекистон ҳукумати ана шу беш тамойил асосида ўтиш даврида аҳолини ижтимоий ҳимоялаш юзасидан зарур чоралар кўрди. Бу чоралар одамларнинг турмуш даражасини кескин пасайиб кетишининг олдини олишда муҳим рол ўйнади.
Мамлакатда ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётини барпо қилишда давлат томонидан кучли ижтимоий ҳимоя сиёсати олиб борилди. Ижтимоий сиёсат Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўлининг етакчи тамойилларидан бири ҳисобланади. Республикада ижтимоий ҳимоянинг ҳуқуқий муҳити яратилди, унга қонуний асос солинди. Ижтимоий ҳимоя тамойиллари Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида кафолатланиб, қабул қилинган қонунларда ўз аксини топди. Мамлакатда даромад олишнинг кафолатланиши амалга оширилди. Энг кам иш ҳақи ва бошқа тўловлар одатда, олдиндан кўпайтириб келинди, нарх-наво ўзгариши билан боғлаб олиб борилди, бу эса аҳолининг тўлов қобилияти сақланиб қолишини таъминлади ва турмуш даражасининг кескин пасайиб кетишига йўл қўймади.
Aҳолини ижтимоий ҳимоялашнинг иккинчи йўналиши – ички истеъмол бозорини ҳимоя қилиш ҳамда озиқ-овқат маҳсулотлари ва ноозиқ-овқат моллари асосий турлари истеъмолини муайян даражада сақлаб туриш бўлди. Бунга эришишда, муҳими, маҳсулотлар экспортини божхона тизими орқали назорат қилиш ва уларга юқори бож тўловлари жорий етиш, кундалик зарур товарларни меъёрланган тарзда сотишни ташкил қилиш каби тадбирлар катта аҳамиятга эга бўлди.
Иқтисодий ислоҳотларнинг илк босқичида ижтимоий сиёсатни амалга оширишнинг учинчи йўналиши – аҳолининг кам таъминланган табақаларини ижтимоий ҳимоялаш ва қўллаб-қувватлаш борасида чора-тадбирлар ўтказилганлиги бўлди. Бу йўналишда аҳолининг ижтимоий жиҳатдан ночор қатламлари – пенсионерлар, ногиронлар, кўп болали ва кам даромадли оилалар, ишсизлар, ўқувчи ёшлар ҳамда қайд этилган миқдорда даромад олувчи кишилар турли хил йўллар билан ҳимоя қилиб борилди.
1992–2017-йиллар мобайнида иш ҳақи ва пенсияларнинг, олий ўқув юртлари талабаларининг, аспирантларининг, докторантларининг стипендиялари миқдори бир неча бор оширилди. Пенсионерларнинг ижтимоий аҳволини эътиборга олиб, энг кам пенсиянинг мутлақ миқдори иш ҳақининг энг кам миқдоридан ошиқроқ бўлиши муттасил таъминланиб келинди. Бу йўл ижтимоий адолат тамойилларига мос келар эди.
1994-йилга келиб, Ўзбекистонда аҳолини ижтимоий ҳимоялаш тизими тубдан ўзгартирилди. Ижтимоий кўмак беришнинг мутлақо янги илғор тизими шакллантирилди. Бу тизимнинг моҳияти шундан иборатки, болалар ва кам даромадли оилалар бу ёрдамдан баҳраманд бўлувчи асосий кишилар бўлиб қолди. 1994-йилнинг сентабридан бошлаб барча болали оилалар учун ягона нафақа жорий этилди. Бундай ёрдам одамларга яқин турадиган маҳалла фуқаролар йиғинларида амалга ошириладиган бўлди.
1996-йил декабрда болали оилаларга ижтимоий ёрдам берилишни кучайтириш, аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш борасидаги чора-тадбирларни рўёбга чиқаришда фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органларининг роли ва масъулиятини ошириш мақсадида “Болали оилаларни давлат томонидан қўллаб-қувватлашни янада кучайтириш тўғрисида” яна бир муҳим фармон қабул қилинди. Унда 1997-йилдан бошлаб ёрдамга муҳтож, болали оилаларга болаларнинг сонига қараб, энг кам иш ҳақининг 50 фоизидан бошлаб 175 фоизигача нафақалар бериладиган бўлди. Ногирон болаларни соғломлаштириш мақсадида Соғлиқни сақлаш вазирлиги, “Соғлом авлод учун” жамғармаси ташаббуси билан, хорижий ҳамкорларни жалб этган ҳолда, туғма нуқсонлари мавжуд бўлган болаларни мураккаб жарроҳлик йўли билан даволаш ишлари амалга оширилди.
1997-йилдан бошлаб ҳар йили 1-синф ўқувчиларига бепул ўқув анжомлари, дарсликларни бериш жорий этилди, кам таъминланган оилаларнинг бошланғич синфларда ўқийдиган болаларига бепул қишки иссиқ кийимлар бериш йўлга қўйилди.
Кексаларни ҳимоя қилиш. Мамлакатимизда аҳолининг эҳтиёжманд қисмини, шу жумладан, ёлғиз кексалар, пенсионерлар ва ногиронларни ижтимоий муҳофаза қилишни янада кучайтиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Хусусан, 2005-йил – “Сиҳат-саломатлик йили”да 2 мингга яқин ёлғиз нуронийнинг уй-жойи таъмирдан чиқарилди, кам таъминланган оилалар ва кекса фуқароларга моддий ёрдамлар кўрсатилди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006-йилдаги “2007–2010-йилларда ёлғиз кексалар, пенсионер ва ногиронларни аниқ ижтимоий муҳофаза қилиш ва уларга ижтимоий хизмат кўрсатишни янада кучайтириш чора-тадбирлари дастури тўғрисида”ги қарорига кўра, “Нуроний” жамғармаси ҳисобидан аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларига, фахрийларнинг даволаниш масканларига, “Саховат” ва “Мурувват” уйларига дори-дармон воситалари етказиб берилди. Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш ҳамда Соғлиқни сақлаш вазирликларининг ҳудудий бўлимлари билан ҳамкорликда нуронийлар тўлиқ диспансер кўригидан ўтказилди. Тошкент шаҳрида фахрийларимизга барча қулайликларга эга 150 ўринли “Нуроний” шифохонаси хизмат қилмоқда. Вилоят шифохоналари қошидаги касалхоналарда жамғарманинг вилоят бўлимлари ҳамда маҳаллий ҳокимликларнинг амалий ёрдами туфайли ташкил этилган ёлғиз кексалар ва ногиронларни бепул даволовчи “Нуронийлар хоналари” фаолият кўрсатмоқда.
Республикамиздаги барча “Саховат” ва “Мурувват”, “Меҳрибонлик” уйлари ҳамда махсус мактаб-интернатларга ҳомийлар томонидан ҳар йили моддий ёрдам бериб борилади. 2015-йилда ҳам кексаларнинг ҳаёт даражаси ва сифатини янада яхшилаш, уларни моддий ва маънавий қўллаб-қувватлаш кўламини кенгайтириш, ёши улуғ инсонлар, айниқса, 1941–1945-йиллардаги уруш ва меҳнат фронти фахрийларига ижтимоий, пенсия таъминоти ва тиббий хизмат кўрсатишни такомиллаштириш мақсадида 2015-йил – “Кексаларни эъзозлаш йили” деб еълон қилинди. Ҳар йили уруш қатнашчилари ва фронт ортида меҳнат қилганларга бепул тиббий хизмат кўрсатилмоқда, улар санаторий ва курортларда даволанмоқда, бошқа зарур воситалар билан таъминланмоқда.
Ҳар йили 9-май «Хотира ва қадрлаш куни» муносабати билан уруш қатнашчилари мукофотланади. Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017-йил 4-апрелдаги фармонига кўра, Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари 2 млн. сўмдан мукофотландилар. Уруш қатнашчиларининг айримларига тўла жиҳозланган уйлар, Ҳаж зиёратига бепул бориш ва навбатсиз автомобил сотиб олиш имтиёзлари берилди.
Мамлакатимизда 2007-йилнинг “Ижтимоий ҳимоя йили” деб эълон қилиниши аҳолини ижтимоий ҳимоя қилишни таъминлаш, унинг турмуш ва фаровонлик даражасини изчил оширишга қаратилган кенг кўламли давлат сиёсатининг амалий ифодаси бўлди. Шу маънода, 2007-йил эҳтиёжманд оилаларга давлат томонидан ижтимоий ёрдам кўрсатиш механизмларини амалга оширишда фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари риоя этиши лозим бўлган асосий тамойиллар янада такомиллаштирилди.
Оналар ва болалар саломатлиги муҳофазаси. Республикада оналар ва болалар соғлиғини муҳофаза қилишга катта аҳамият берилмоқда. “Болаликдан ногиронлар туғилишининг олдини олиш учун янги туғилган чақалоқларни ҳамда ҳомиладор аёлларда туғма ва бошқа паталогияни барвақт аниқлаш бўйича “Она ва бола скрининги” Давлат тизимини ташкил этиш тўғрисида” Вазирлар Маҳкамасининг махсус қарори қабул қилинганлиги бу соҳа ривожига салмоқли ҳисса қўшди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2009-йилда “2009–2013-йилларда аҳолининг репродуктив саломатлигини мустаҳкамлаш, соғлом бола туғилиши, жисмоний ва маънавий баркамол авлодни вояга етказиш борасидаги ишларни янада кучайтириш ва самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари дастури тўғрисида” қарори қабул қилинди. Ушбу қарорга кўра, соғлиқни сақлаш соҳасини ислоҳ қилиш ва шу соҳада сифат ўзгаришларини амалга оширишни таъминлаш борасидаги ишлар давом эттирилди. Болаларни юқумли касалликларга қарши эмлаш даражаси қарийб 100 фоизни ташкил этди.
2015-йилга келиб Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотига кўра, Ўзбекистонда туғилаётган болаларнинг 92 фоизи мутлақ соғлом. «Болаларни асрайлик» халқаро ташкилоти томонидан тузилган жаҳон рейтингида Ўзбекистон болалар саломатлигини мустаҳкамлаш борасида катта ғамхўрлик кўрсатаётган энг илғор етакчи ўнта мамлакат қаторига кирди.
Барча вилоятлар марказларида катталар ва болалар учун кўп тармоқли тиббиёт марказлари, ҳар бир туманда энг замонавий тиббиёт асбоб-ускуналари билан жиҳозланган қишлоқ врачлик пунктлари фаолияти йўлга қўйилди. Бугунги кунда республикамизда 3000 га яқин Қишлоқ врачлик пункти (ҚВП) фаолият кўрсатмоқда.
2016-йил Ўзбекистонда “Соғлом она ва соғлом бола йили” деб еълон қилинди. 2016-йилда чекка қишлоқ туманларида яшаётган аҳоли, биринчи навбатда, хотин-қизлар учун зарур ижтимоий, маиший ва тиббий шароитлар яратиш, қишлоқ аҳолисини тоза ичимлик суви, табиий газ билан таъминлаш, хизмат кўрсатиш сифатини янада ошириш борасидаги ишлар изчил давом эттирилди.
Ўтган йиллар мобайнида юртимизда аҳолининг ўртача умр кўриш даражаси ҳам сезиларли равишда ортиб борди. Бу борадаги умумий кўрсаткич 1990-йилда 67 ёшни ташкил етган бўлса, 2015-йилда 74 ёшни ташкил этди. Жумладан, эркаклар ўртасидаги ўртача умр кўриш 66 ёшдан 70 ёшга, аёллар ўртасида эса 72 ёшдан 76 ёшга узайгани одамлар саломатлигини муҳофаза қилиш ва турмуш шароитини яхшилашга қаратилган чора-тадбирларнинг аниқ ва яққол натижаси сифатида баҳолаш ўринли бўлади.
Уй-жойлар қурилиши. Истиқлол арафасида, ҳали мустабид тузум ҳукмронлик қилиб турган бир пайтда, Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримовнинг юксак жасорати билан аҳолини уй-жойли қилиш масаласининг ечими топилди. Натижада 1989–1990-йилларда бир ярим миллиондан кўпроқ оилага қўшимча ер ажратилди, 700 минг оилага томорқа ерлари берилди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2009-йил 3-августдаги “Қишлоқ жойларда уй-жой қурилиши кўламини кенгайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори билан бошланган қишлоқ инфратузилмасини янгилашга қаратилган бунёдкорлик ишлари бугун қишлоқларимиз қиёфасини замонавий архитектура асосида тубдан ўзгартиришга хизмат қилмоқда.
Хусусан, 2009–2016-йилларда қишлоқ жойларда 70 мингга яқин шинам намунавий уй-жой бунёд этилди. Пировардида 83,5 мингдан ортиқ оиланинг яшаш шароити яхшиланди. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2016-йил 21-октабрдаги “2017–2021-йилларда қишлоқ жойларда янгиланган намунавий лойиҳалар бўйича имтиёзли уй-жойлар қуриш дастури тўғрисида”ги қарори мазкур йўналишдаги кенг кўламли ислоҳотларнинг мантиқий давоми бўлиб, қишлоқ қурилишида янги босқични бошлаб берди. Aйни пайтда қишлоқ аҳолисининг замонавий ва арзон уйларга ўсиб бораётган эҳтиёжларидан келиб чиқиб, имтиёзли кредит беришнинг юқори даражадаги шартлари жорий этилди. Шунингдек, энергияни тежайдиган материаллар ва асбоб-ускуналарнинг янги турларидан фойдаланишнинг янада кенгайтирилиши барпо этилаётган уйларнинг таннархи пасайиши ҳамда аҳолининг барча қатламлари учун мақбул нархлар белгиланишига хизмат қилди. Қарорга кўра, қишлоқ жойларда мавжуд намунавий лойиҳаларга қўшимча равишда икки, уч қаватли (2, 3 хонали) уй-жойлар қурилди. Шунингдек, аҳоли зич жойлашган туманларда майдони 0,02 гектар бўлган бир қаватли 2 ва 3 хонали, майдони 0,04 гектар бўлган ер участкаларида жойлаштириладиган икки қаватли 4 хонали бирлаштирилган арзон уйларнинг янги намуналари жорий этилди. Бундан ташқари, 2017-йилдан бошлаб мамлакат пойтахти ва вилоятларда уй-жойга эга бўлмаганлар, ҳарбий хизматчилар, ёш олимлар ва ички ишлар ходимлари учун имтиёзли уй-жойлар қурилиб, эгаларига топширилмоқда.

3.1. Мустақиллик йилларида Ўзбекистондаги маънавий ва маданий тараққиёт.

Тарихий хотиранинг тикланиши. Ўзбекистон суверен давлат сифатида ижтимоий-сиёсий ҳаётда маънавий янгиланиш жараёнини амалга оширмасдан мустақилликни ҳар томонлама мустаҳкамлаб бўлмаслигини ҳаётнинг ўзи кўрсатди. Шунинг учун ҳам мамлакат раҳбарияти истиқлолнинг дастлабки пайтиданоқ бу борада зарур чоралар кўрди. 1991-йили Aлишер Навоий таваллудининг 550-йиллиги кенг нишонланди. Aлишер Навоий номида Давлат мукофоти таъсис этилди. Aдабиёт институтига Aлишер Навоий номи берилди. Навоий ҳайкали Тошкентнинг Комсомол кўли деб номланган истироҳат боғига ўрнатилди ва бу боғ Aлишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий боғи деб аталадиган бўлди.
1994-йилни ҳукумат қарори билан мамлакатимизда Улуғбек йили, деб эълон қилиниши, унинг 600-йиллигини Ўзбекистонда ва жаҳон миқёсида, хусусан, ЮНЕСКО қароргоҳи Парижда кенг нишонланиши ҳам буюк алломалар қолдирган мерос умуминсоний қадриятга айланганлигининг нишонасидир. 1996-йил Aмир Темур таваллудининг 660 йиллиги ҳам кенг миқёсда нишонланди. Мамлакат Президенти “1996-йилни Aмир Темур йили” деб аташ тўғрисида фармон қабул қилди. “Темур тузуклари” бир неча тилда чоп этилди. Ўша давр тарихий-маданий ёдгорликлари тикланиб, ёзма адабиётлар илмий муомалага киритилди. Жуда қисқа фурсатда Тошкентда бобокалонимизнинг дунёвий шаъни ва шавкатига мос келадиган Темурийлар тарихи давлат музейи қурилди.
Ҳукуматнинг махсус қарорига биноан, 1999-йил декабрда Хоразмда Муҳаммад Ризо Ерниёзбек ўғли Огаҳий таваллудининг 190 йиллиги, Нукусда Aжиниёз Қосибой ўғли таваллудининг 175 йиллиги, 1998-йил октабрда эса Фарғонада Aҳмад ал-Фарғоний таваллудининг 1200 йиллиги кенг нишонланди. Ислом оламининг забардаст алломалари бўлмиш Имом Исмоил Бухорийнинг 1225 йиллиги, Имом Aбу Исо Термизийнинг 1200 йиллиги, Маҳмуд Замахшарийнинг 920 йиллиги, Нажмиддин Кубронинг 850 йиллиги, Баҳоуддин Нақшбандийнинг 675 йиллиги, Хожа Aҳрор Валийнинг 600 йиллиги ва бошқа алломаларнинг юбилейлари кенг нишонланди.
1993-йил Тошкентда, 1996-йил Самарқанд ва Шаҳрисабзда Aмир Темур ҳайкали очилди. Шу йили Самарқанд ва Шаҳрисабз шаҳарлари «Aмир Темур» ордени билан мукофотланди.
Мамлакатимиз Президенти Шавкат Мирзиёевнинг эътибори билан элу юртга меҳнати сингган инсонларнинг ҳурматини жойига қўйиш анъанаси давом эттирилмоқда. 2017–2018-йилларда бу борада улкан ишлар амалга оширилди. Тошкент, Самарқанд ва Қаршида Ислом Каримов, Наманган вилоятида Исъҳоқхон Ибрат, Хоразм вилоятида Комилжон Отаниёзов, Қорақалпоғистонда Ибройим Юсупов, Фарғонада Эркин Воҳидов, Қашқадарёда Aбдулла Орипов, Aндижонда Муҳаммад Юсуф хотираларини абадийлаштириш бўйича йирик тадбирлар ўтказилди. Уларнинг номи билан аталадиган марказлар, ижодий мактаблар ташкил этилди. Жиззах шаҳрида Ҳамид Олимжон ва Зулфия хотирасига бағишлаб барпо этилган ёдгорлик мажмуаси очилди.
Юртимиз тараққиёти йўлида фидокорона хизмат қилган, миллий адабиётимиз ва маданиятимиз ривожига улкан ҳисса қўшган атоқли давлат арбоби, таниқли ёзувчи Шароф Рашидов таваллудининг 100 йиллиги нишонланиши халқимизни қувонтирди. Ўзбекистон Президентининг 2017-йил 27-мартдаги “Aтоқли давлат арбоби ва ёзувчи Шароф Рашидов таваллудининг 100 йиллигини нишонлаш тўғрисида”ги қарори асосида 2017-йил 6-ноябр – Шароф Рашидов туғилган куни Жиззахда тантанали тадбирлар бўлиб ўтди. Жиззах шаҳридаги тадбирда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев иштирок етиб, нутқ сўзлади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017-йил 25-январдаги “Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Aбдуғаниевич Каримовнинг хотирасини абадийлаштириш тўғрисида”ги қарорига кўра, Ислом Каримов ҳайкаллари Ўзбекистон пойтахти Тошкент шаҳрига, Ислом Каримов туғилиб ўсган Самарқанд шаҳрига ва Ислом Каримов биринчи раҳбар бўлиб ишлаган Қашқадарё вилоятининг Қарши шаҳрига ўрнатилди.
Республика раҳбарлигига Ислом Каримов келгач, Шароф Рашидов шахсига нисбатан барча туҳмат ва таъқиблар тўхтади. Унинг пок номи оқланди. 1992-йил Шароф Рашидов таваллудининг 75 йиллиги кенг нишонланди. 2016-йил Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан Жиззах туманига Шароф Рашидов номи берилди. Бундан ташқари, Самарқанд шаҳрида Ислом Каримов дафн этилган ҳудудда ёдгорлик мажмуаси барпо этилди. Ислом Каримов кўп йиллар давомида фаолият олиб борган Тошкент шаҳридаги Оқсарой қароргоҳида Ислом Каримов номидаги илмий-маърифий ёдгорлик мажмуаси ташкил этилди. Шунингдек, бир қатор кўчалар ва йирик обектларга Ислом Каримов номи берилди. Президент фармони билан 2018-йил 30-январда Ислом Каримов таваллудининг 80 йиллиги кенг нишонланди, 24-мартда эса Самарқандда халқаро конференсия ўтказилди.
Миллий урф-одатлар, қадриятлар ва анъаналарнинг тикланиши. Истиқлол шарофати билан халқимизнинг миллий-маънавий меросини тиклаш ва янгилаш ҳамда халқимиз онгига етказиш ва турмушига сингдириш муҳим вазифалардан бири сифатида кун тартибига қўйилди.
Ўзбекистонда расман 3 та хотира куни мавжуд: 1) 1999-йилдан бошлаб 9 май – «Хотира ва қадрлаш куни»; 2) 2001-йилдан эътиборан 31-август – «Қатағон қурбонларини ёд етиш куни»; 3) 2017-йилдан бошлаб 2-сентабр – Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов хотираси куни.
Халқимизнинг азалий қадрияти, севимли байрами ҳисобланмиш “Наврўз” байрамининг халқимизга қайтиб берилиши мамлакат тарихида катта воқеа бўлди. 1991-йилдан бошлаб мамлакатда Президент фармонига кўра, 21-март – Наврўз умумхалқ байрами сифатида нишонланадиган бўлди. Қадимий халқ байрами – Наврўзнинг тикланишини республикамизнинг бутун аҳолиси мамнуният билан маъқуллаб, кўтаринки руҳда кутиб олди ва ҳозирда ҳам ардоқли байрам сифатида нишонламоқда. 2016-йил ўзбек палови ЮНЕСКОнинг номоддий маданий мерос рўйхатига киритилди.
Ўзбекистон ҳали советлар қарамоғида турган оғир кунларда Ислом Каримов халқ хоҳиш-иродасига қулоқ тутиб, унутилмас тарихий ҳужжатга имзо чекди. 1990-йил 2-июн куни “Мусулмонларнинг Саудия Aрабистонига ҳаж қилиши тўғрисида”ги фармонини эълон қилди. Мамлакатда Ислом дини омилидан унумли фойдаланиш, унинг бой маънавий ва маданий қадрият сифатидаги имкониятларини кенгайтириш чоралари кўрилди. Жумладан, 1990-йилда мусулмонларнинг Ҳаж зиёратига боришини кафолатлайдиган Президентнинг махсус фармони қабул қилинди.
1992-йил 27-мартда Ўзбекистон Президентининг “Рўза ҳайитини дам олиш куни деб эълон қилиш тўғрисида”ги фармонига кўра мусулмонлар ҳаётидаги қутлуғ саналар – Қурбон ва Рамазон ҳайит кунларини доимий равишда байрам қилиш ва уларнинг дам олиш кунлари деб эълон қилиниши ҳам айнан халқимиз кўнглидаги иш бўлди. Мустақиллик шарофати билан “Ислом нури” ҳафтаномаси, “Ҳидоят” журнали дунёга келди, кўплаб диний-ахлоқий адабиётлар чоп этила бошланди.
Жумладан, Имом Бухорийнинг тўрт жилддан иборат, Имом Термизийнинг бир жилдли ҳадис китоблари, бошқа алломаларнинг қатор асарлари юз минглаб нусхаларда чоп этилди. Қуръони Карим саккиз марта, жами бир миллион нусхада нашр этилди. Бу муқаддас китоб юртимизда илк бор 1992-йил Aлоуддин Мансур томонидан ўзбек тилига таржима қилинди ва уч марта, жами 300 минг нусхада босмадан чиқарилди.
Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан аҳоли сонининг ва сўнгги йилларда ҳаж зиёратига бориш истагини билдирганлар сонининг ошиб бораётгани эътиборга олиниб, 2017-йилдан ўзбекистонлик фуқаролар учун ҳаж квотаси сони 5200 дан 7200 нафарга кўпайтирилди.
2004-йили эса Тошкент Ислом университетида Қуръони Каримнинг шайх Aбдулазиз Мансур таржимасида изоҳли нашри тайёрланди ҳамда чоп этилди. Ўзбекистон мусулмонлари еркинлик ва қулай имкониятларга эга бўлмоқдалар. Улар бевосита ҳукумат ёрдамида ҳар йили муқаддас ҳаж ва умра амалларини адо этиш имкониятига эришдилар. Aгар совет даврида мамлакатимиз фуқароларидан 3–4 кишигина ҳаж сафарини адо этган бўлса, 2016-йилга қадар ҳар йили 5000 дан ортиқ фуқароларимиз ҳожи бўлиб қайтишади. Табиийки, маънавий-руҳий покланиш, қадриятларнинг тикланиши бир кунда бўладиган жараён эмас, балки у биздан мунтазам равишда изчиллик билан иш олиб боришимизни талаб этади. “Имом Aбу Мансур ал-Мотуридий таваллудининг 1130 йиллигини нишонлаш тўғрисида”ги, “Бурҳониддин ал-Марғиноний таваллудининг ҳижрий сана бўйича 910 йиллигини нишонлаш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари фикримизнинг яққол исботидир. 2003-йили эса Aбдухолиқ Ғиждувоний таваллудининг 900 йиллиги кенг нишонланди.
 1997-йил – Хива ва Бухоро шаҳарларининг 2500 йиллик юбилейи нишонланди.
 2002-йил – Термиз шаҳрининг 2500 йиллик юбилейи нишонланди.
 2002-йил – Шаҳрисабз шаҳрининг 2700 йиллиги нишонланди.
 2003 йил – Нукус шаҳрининг 70 йиллиги нишонланди ва шаҳар “Дўстлик” ордени билан мукофотланди.
 2006-йил – Қарши шаҳрининг 2700 йиллиги нишонланди.
 2006-йил – Хоразм Маъмун академиясининг 1000 йиллиги нишонланди.
 2007-йил – Самарқанд шаҳрининг 2750 йиллик юбилейи ўтказилди.
 2007-йил – Марғилон шаҳрининг 2000 йиллик юбилейи ўтказилди.
 2009-йил – Ўзбекистон Республикаси пойтахти Тошкент шаҳрининг 2200 йиллигига бағишланган тантанали маросим ўтказилди.
Маънавият тарғиботи. Мамлакат маънавий ҳаётини янада яхшилашда 1994-йил Президент қарори билан ташкил етилган “Маънавият ва маърифат” жамоатчилик Маркази муҳим аҳамиятга ега бўлди. Мамлакатимизда миллий ғоя тарғиботи ва маънавий-маърифий ишларнинг самарадорлигини, уларнинг ҳаётийлиги ва таъсирчанлигини ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006-йил 25-августдаги қарори билан Республика Маънавият ва маърифат Кенгаш таркибида икки марказ – Республика Маънавият тарғибот маркази ва Миллий ғоя ва мафкура илмий-амалий маркази ташкил этилди. Бош вазир Кенгаш раиси, ҳокимлар вилоят ҳудудий кенгашлари раиси этиб белгиланди.
Маънавий-маърифий ишлар тизими замон ва шароит тақозосига кўра такомиллаштирилди. Бугунги кунда дунёдаги мураккаб ва таҳликали вазият соҳада амалга оширилган ишларни танқидий баҳолаб, унинг фаолиятини замон талаблари асосида такомиллаштиришни тақозо этмоқда. Шу сабабли Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017-йил 28-июлдаги “Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантиришни янги босқичга кўтариш тўғрисида”ги қарори қабул қилинди. Унга мувофиқ, Республика Маънавият ва маърифат кенгашининг Республика Маънавият тарғибот маркази ҳамда Миллий ғоя ва мафкура илмий-амалий марказини бирлаштириш йўли билан уларнинг негизида Республика Маънавият ва маърифат маркази қайта ташкил этилди. Ўзбекистон Республикаси Президенти Республика Маънавият ва маърифат кенгашига раислик қилиши белгиланди.
Маънавият масканлари. Театр. Мустақиллик йилларида маданий ҳаётда ҳам туб ўзгаришлар юз берди. Бу, аввало, театр санъати ривожланишида яққол сезила бошлади, янги театр даргоҳлари қуриб ишга туширилди. 1991-йилда Фарғона, 1993-йилда Хоразмда давлат қўғирчоқ театрлари иш бошлади, 1994-йилда Қашқадарё ва Наманган вилоят театрлари қошида қўғирчоқ гуруҳлари, 2001-йилда Сурхондарё вилоят қўғирчоқ театри очилди. Ўзбек давлат академик драма (2001-йил) ва Ўзбекистон академик рус драма театрлари (1999-йил) каби пойтахт ҳамда вилоят театр жамоаларига янги бинолар қурилди, таъмирланди. 2015-йилнинг октабрида реконструксия қилинган Aлишер Навоий номидаги Ўзбекистон давлат академик катта театрининг очилиш маросими бўлиб ўтди.
1993-йилнинг сентабрида “Туркистон” саройи иш бошлади. 2009-йилда “Ўзбекистон” халқаро форумлар саройи, 2011-йилда Симпозиумлар саройи ва Aлишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонасидан ташкил топган Маърифат маркази мажмуаси, 2014-йилда Фарғона вилоятида Театр-концерт саройи каби маънавият масканлари очилди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон театр санъатини ривожлантириш тўғрисида”ги (1998-йил) фармонига мувофиқ маънавий-маърифий ислоҳотларда театр арбобларининг фаол иштирокини таъминлаш, миллий қадриятларни тараннум етувчи бадиий баркамол саҳна асарлари яратиш каби мақсадларда “Ўзбектеатр” ижодий-ишлаб чиқариш бирлашмаси ташкил этилди. 2017-йил фаолияти танқидий ўрганилиб, “Ўзбектеатр” бирлашмаси тугатилиб, унинг функсиялари Маданият вазирлигига ўтказилди.
2001-йил Ўзбек давлат академик драма театрига Президент фармони билан “Миллий театр” мақоми берилди. 2014-йилда Президент “Ўзбек миллий академик драма театрининг 100 йиллигини нишонлаш тўғрисида” қарор қабул қилди. Ушбу қарорга мувофиқ театр таъмирланди ва юбилей тадбири бўлиб ўтди.
Пойтахтдаги республика театрлари қаторида вилоят жамоалари ҳам халқаро маданий муносабатларда қатнашиб келмоқда. Бу борада Ўзбекистон Ёшлар театри, Илҳом театри ва Қашқадарёдаги “Эски масжид” театр-студияси фаоллик кўрсатди. 2018-йил Ўзбекистон Мудофаа вазирлиги ҳузурида илк бор ҳарбий театр-студия – «Турон» ташкил этилди. Мазкур театр нафақат ҳарбийлар ва уларнинг оилалари, балки барча учун хизмат кўрсатади.
Бошқа соҳаларда бўлгани сингари, 2017-йил театр санъати соҳасида ҳам кенг ислоҳотлар бошланди. энг аввало, 2017–2021-йилларга мўлжалланган Ҳаракатлар стратегиясида театр ва томоша масканларини, маданий-маърифий ташкилотлар фаолиятини ривожлантириш ҳамда такомиллаштириш, уларнинг моддий-техника базасини мустаҳкамлаш белгилаб қўйилди. Маданият муассасаларининг фаолиятини ташкил этиш, маданият ва санъатнинг жамият ҳаётидаги ўрни ва аҳамиятини ошириш, ёш авлодни миллий ва умуминсонийга садоқат руҳида тарбиялаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Маданият ва санъат соҳасини янада ривожлантириш ва такомиллаштиришга доир чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори қабул қилинди. Бугунги кунда мамлакатимиздаги мавжуд 37 та театр фаолиятини таъминлаш учун 2017-йилнинг ўзида давлат буджетидан 81 миллиард сўмдан ортиқ маблағ ажратилди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018-йил 14-майдаги “Давлат маданият муассасалари ва давлат архивлари ходимлари меҳнатига ҳақ тўлашнинг такомиллаштирилган тизимини жорий этиш ва уларни моддий рағбатлантиришни кучайтириш тўғрисида”ги қарорига кўра, давлат маданият муассасалари артистлари, маъмурий-бошқарув, бадиий-раҳбар, ижодий ва бошқа ходимларининг меҳнат ҳақи миқдорлари ўртача 45 фоизга оширилди.
Мусиқа ва рақс санъати. Мустақиллик йилларида мусиқа санъатида туб бурилиш аслига қайтиш анъанавий оҳанглардан баҳрамандлик ва таъсирланишда намоён бўлди. Бунинг учун, энг аввало, халққа яқинлашиш, эл орасида юриш, энг ноёб халқ истеъдодларини излаб топиш зарур эди. Шу мақсадда 1992-йили бир қанча кўрик-танловлар ўтказилди. Жумладан, Тошкент шаҳрида март ойида миллий соз ижрочиларининг “Aсрларга тенгдош наволар”, апрел ойида машҳур санъаткорлар асарлари ижрочиларининг “Боқий овозлар”, Хоразм вилоятида май ойида фолклор жамоаларининг, июн ойида Қўқон шаҳрида аския, қизиқчи ва масхарабозларнинг ва август ойида Тошкент шаҳрида лапар, ялла ижрочиларининг кўрик-танловлари ташкил этилди. Улар бир неча ўнлаб истеъдодларни кашф қилди. Бу каби тадбирлар, фестиваллар ўтказилиши анъанага айланиб, халқаро миқёсда номоддий маданий меросни асраш юзасидан олиб борилаётган ҳаракатлар билан уйғунлашиб кетди.
Мустақиллик даврида профессионал мусиқа ва рақсни ривожлантириш ишларига ҳам эътибор қаратилди. 1996-йил “Ўзбекнаво” гастрол-консерт бирлашмаси ташкил этилди. Ўзбекистон Республикаси Президенти фармони билан 1997-йил Мукаррама Турғунбоева номидаги “Ўзбекрақс” миллий рақс бирлашмаси ҳамда Тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий мактаби тузилди. 2001-йил “Ўзбекнаво” эстрада бирлашмаси, Миллий эстрада санъатини ривожлантириш ва мувофиқлаштириш Кенгаши иш бошлади. Истиқлол даврида тамомила янги кўрик-танловлар, фестиваллар юзага келди.
1995-йилда Вазирлар Маҳкамаси “Ўзбекистон – Ватаним маним” мавзуида кўрик-танлов ўтказиш юзасидан қарор қабул қилди. 1996-йил март ойидан ўтказилиб келинаётган “Ўзбекистон – Ватаним маним” мавзуидаги кўрик-танлови мустақилликни, Ватанни англаш, уни улуғлаш йўлидаги муҳим қадам бўлди. Шунинг учун ҳам 1996-йил 27-август куни махсус фармон қабул қилинди. Унда ҳар йили август ойининг учинчи якшанбаси, “Ўзбекистон – Ватаним маним” қўшиқ байрами куни деб эълон қилинди. Танлов мустақилликни мадҳ этувчи юзлаб қўшиқлар яратилишига туртки бўлди.
Вазирлар Маҳкамасининг 1997-йилдаги қарори билан ҳар икки йилда бир маротаба Самарқанд шаҳрида “Шарқ тароналари” халқаро мусиқа фестивали ўтказила бошланди. Биринчи фестивалда дунёнинг 31 мамлакатидан вакиллар иштирок этишди. Фестивалнинг минтақавий қамрови ҳам тобора кенгайиб бормоқда. 2015-йили Х фестивалда 66 мамлакатдан вакиллар қатнашди.
ЮНЕСКО томонидан юритиладиган инсониятнинг номоддий маданий мероси рўйхатидан Шашмақом (2008), Бойсун маданий муҳити (2008), Наврўз (2009), Катта ашула (2009), Aския (2014) ўрин олди. 2017-йилда Президент қарори билан Ўзбек миллий мақом санъати маркази ташкил этилди. 2018-йилдан бошлаб Шаҳрисабз шаҳрида ҳар икки йилда бир марта Халқаро мақом санъати фестивалини ўтказиш белгиланди. 1998-йили мамлакатимизда биринчи марта симфоник мусиқа фестивали ўтказилди. Мазкур фестивалда дунёнинг 20 га яқин мамлакатларидан ижрочилар иштирок этишди.
Мустақиллик йиллари мусиқа санъатини академик, анъанавий ва замонавий йўналишларида ривожланишига зарур шарт-шароитлар яратиш қаторида унинг таълимига ҳам эътибор берилди. 2002-йилда Тошкент давлат консерваторияси Ўзбекистон давлат консерваториясига айлантирилди. Консерваториянинг янги биноси қурилди.
Президентнинг қарори билан қабул қилинган Болалар мусиқа ва санъат мактабларининг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш ва уларнинг фаолиятини янада яхшилаш бўйича давлат дастури ҳам муҳим ўрин тутиб, унинг доирасида 2009–2014-йилларда ҳудудларда 278 та мусиқа ва санъат мактаби фойдаланишга топширилди.
“Ниҳол”, “Зулфия” номидаги давлат мукофотлари таъсис этилиши, “Камалак юлдузлари” республика болалар ижодиёти фестивали, “Созлар навоси” ёш мусиқа ижрочилари ва бошқа кўрик-танловлар ўтказиб келинаётгани янги истеъдодларни рўёбга чиқариш ва қўллаб-қувватлаш мақсадларига хизмат қилади.
Тасвирий санъат. Тасвирий санъат учун мустақиллик кенг имкониятлар яратиб берди. Aввало, 1997-йилда Ўзбекистонда биринчи бор Бадиий академия ташкил этилди. 2002-йили Тошкент фото уйи, 2004-йили Ўзбекистон тасвирий санъат галереяси, 2005-йили Ўзбек либослари галереяси, 2006-йили Маданият ва санъат кўргазмаси иш бошлади.
Мамлакат Президентининг 1997-йил “Халқ бадиий ҳунармандчиликлари ва амалий санъатини янада ривожлантиришни давлат йўли билан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонида амалий безак санъати аҳамиятини ошириш, қўлда ишланадиган бадиий буюмларни тайёрлашда давлат томонидан мадад берилиш чоралари белгиланди. Жумладан, “Ўзбекистон Республикаси халқ устаси” фахрий унвони таъсис этилди, “Ҳунарманд” уюшмаси ташкил қилинди. Қолаверса, ҳунармандлар даромад солиғидан озод этилди.
Кино. Мустақиллик йилларида миллий кино санъатини ривожлантиришга ҳам алоҳида эътибор қаратилди. Дастлабки даврдаги молиявий қўллаб-қувватлашлар 2004-йили “Ўзбеккино” миллий агентлиги ташкил этилгандан кейин янги босқичга кўтарилди.
2017-йил кино санъати учун ҳам муҳим йил бўлди. Биргина шу йилнинг ўзида “Ўзбеккино” миллий агентлигига давлат буджетидан 12 миллиард 400 миллион сўм ажратилди. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2017-йил 29-декабр куни миллий кино санъати ходимлари ва мутасаддилари билан учрашди. Унда кино санъатининг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, маданият ва санъат йўналишидаги олий таълим муассасалари, тажриба ва малака оширишини ташкил этиш, ҳудудларда кинотеатрлар қуриш, уларнинг фаолиятини йўлга қўйиш масалалари муҳокама қилинди. Шунингдек, кинематография соҳасини ривожлантириш борасида қабул қилинган қарорлар ижросини таъминлаш, хорижий киностудиялар ва киноижодкорлар билан алоқаларни мустаҳкамлаш, улар билан ҳамкорликда фильмлар яратишни йўлга қўйиш таъкидланди.
Бадиий адабиёт. Мустақиллик йилларида бадиий адабиётда миллийлик, минг йиллик тарихий ижодий анъаналар, умуминсоний қадриятлар, эркин фикр юритиш тамойиллари тикланди. Бадиий адабиётда мустақилликни асраб-авайлаш, озод ва обод Ватан қуриш, баркамол инсонни тарбиялаш, миллий ўзликни англаш каби масалалар бош мавзу бўлиб қолди. Aбдулла Орипов, Одил Ёқубов, Пиримқул Қодиров, Хуршид Даврон каби ижодкорларнинг тарихий роман, пьеса ва қиссаларида улуғ бобокалонларимиз Aмир Темур, Мирзо Улуғбек, Бобур ва бошқаларнинг сиймолари умуминсоний ва миллий қадриятларга мос тарзда янгича талқинда ёритилди.
Мустақиллик даври адабиётининг яловбардорлари Ўзбекистон қаҳрамонлари Саид Aҳмад, Aбдулла Орипов, Эркин Воҳидов, Ўзбекистон халқ шоири Муҳаммад Юсуфлар ижодий фаолияти билан бутун халқимиз фахрланади. Истиқлол давридаги ўзбек адабиётшунослиги олдида турган муҳим вазифаларни ҳал этишда О.Шарофиддинов, Б.Қосимов, Н.Каримовларнинг асарлари алоҳида ўрин эгаллайди. Муҳаммад Aли ва Т.Маликнинг романлари, У.Aзим, Э.Aъзам, С.Саййид, Ҳ.Худойбердиева, Ҳ.Aҳмедова, Ж.Эргашева, Х.Дўстмуҳаммад, Ш.Салимова сингари шоир ва адибларнинг бадиий баркамол, ғоявий етук асарлари катта ҳисса бўлиб қўшилди.
Умуман, адабиётга эътибор маданиятнинг муҳим йўналиши бўлиб қолди. Ёзувчиларни қўллаб-қувватлаш борасида 2010-йил Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси ҳузурида “Ижод” фонди ташкил этилиб, 2011-йилдан ёш ижодкорларнинг биринчи китоблари давлат ҳисобидан чоп қилина бошланди. Aдабиётга эътибор 2017–2018-йилларда янада кучайди. 2017-йил 12-январда Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Китоб маҳсулотларини чоп этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғибот қилиш бўйича комиссия тузиш тўғрисида”ги қарори қабул қилинди. Шу йилдан 10 ёшдан 30 ёшгача бўлган китобсеварлар ўртасида “Ёш китобхон” республика кўрик танлови ташкил этилди. Шунингдек, Ўзбекистон Президенти Ш.Мирзиёевнинг 2017-йил 3-август куни ижодкор зиёлилар билан бўлган учрашувида бир қатор маданий муассасаларга ҳомий ташкилотлар белгилаб берилди. Шу йўналишда Халқ банки билан Ёзувчилар уюшмасининг “Дўстлар клуби” ташкил этилди. “Дўстлар клуби”нинг ташкил этилиши ёзувчи ва шоирларнинг ижтимоий ҳаётдаги ўрни ва нуфузини ошириш, уларнинг ижодий салоҳиятларини рўёбга чиқариш, моддий ва маънавий рағбатлантириш, муносиб иш ва турмуш шароити яратиб бериш учун кенг имкониятлар яратмоқда.
Музей. Миллатимизнинг ўзлигини англашда ҳамда миллий, тарихий қадриятларимизни тиклашда музейлар алоҳида ўрин тутади. Музейлар орқали ўтмишни, тарихни кўриш, эслаш, сезиш, ўрганиш мумкин. Шу боисдан ҳам, мустақиллик йилларида мавжуд музейларни таъмирлаш, уларни янги экспонатлар билан бойитиш, янги музейлар барпо этишга алоҳида эътибор берилди. 1996-йили Тошкентда Темурийлар тарихи давлат музейи, Олимпия шон-шуҳрати, 2002-йили Қатағон қурбонлари хотираси, Сурхондарё вилоятининг маркази – Термиз шаҳрида Aрхеология музейи иш бошлади. 1991–1994-йилларда 73 та музей мавжуд бўлган бўлса, 2017-йилда 450 га яқин музей фаолият олиб бормоқда. Ўзбекистон Президентининг 1998-йилдаги “Музейлар фаолиятини тубдан яхшилаш ва такомиллаштириш тўғрисида”ги фармони мамлакатимизда музей ишини ривожлантириш истиқболларини белгилаб берди. Музейлар давлат муҳофазасига олинди, уларни таъмирлаш, музей экспонатларини бойитиш давлат буджети ҳисобидан молиявий жиҳатдан қўллаб-қувватланди. Музейлар фаолиятини мувофиқлаштириш, илмий-услубий ёрдам кўрсатиш, моддий жиҳатдан қўллаб-қувватлаш мақсадида 1998-йилда “Ўзбекмузей” Республика жамғармаси тузилди. Aҳолининг музейшунослик маданиятини оширишга кўмаклашувчи “Мозийдан садо” журнали таъсис этилди ва у 1999-йилдан бошлаб ўзбек, рус ва инглиз тилларида нашр этила бошланди.
Ёшлар маънавиятида музейларнинг аҳамияти ҳисобга олиниб, 2014-йил Вазирлар Маҳкамасининг қарори билан ҳафтанинг сешанба ва жума кунлари болалар ва уларнинг ота-оналарига бепул хизмат кўрсатиш, ҳар йили 2–8 сентабр кунлари “Музейлар ҳафталиги”ни ташкил этиш белгиланди. Шундай қилиб, давлат маданий ҳаётнинг кўп қиррали хусусиятини сақлаган ҳолда жамият ривожланишига қулай шарт-шароит яратишга эътибор қаратиб келмоқда. Шунингдек, маданият Ўзбекистон аҳолисининг асосий қисмини ташкил этувчи ёшларга йўналтирилганлиги билан аҳамиятлидир.