9 -tema Quyash radiaciyası

Quyash biyikligi
Radiaciya
tuwrı	jıyındı
10-20	75	92
21-30	85	96
31-40	92	98
41-50	96	100
51-75	100	102

4-tablicadan kórinip turġanınday, Quyash biyikligi 40 tan asqannan keyin Jaqtılıq ekvivalentinıń mánisleri kem ózgeredi. Bultlıq 0 – 6 ball bólġanda Quyashtıń barlıq biyikliklerı ushın shashılġan radiaciyanıń Jaqtılıq ekvivalentin 117 klk∙m²/kVt, bultlıq 7-10 ball bólġanda bolsa 103 klk∙m²/kVt mánislerini alıw kerek. Quyash radiaciyası Jaqtılıq ekvivalentinıń bul mánisleri ádette gorizontal betleriniń jaqtırtılġanlıġın esaplawda ġana qollanıladı. Tashkent qalası amaġı ushın tábiyiy jaqtırtılıwdıń maksimal mánisi iyun ayına (bul dáwirde onıń maksimal mánisi 10⁵ lk qa jaqınlasadı), minimal mánisi bolsa dekabr aına tuwrı keledi. Quyash jaqtılıġı – ósimlikler dunyası ushın tiykarġı ómir faktorlarınan biri bolıp tabıladı. Ósimlikler Quyash radiaciyasınıń energetik jaqtırtılġanlıġı, spektral quramı ózgeriwine hám Jaqtılıq kuni uzınlıġına júdá tásirsheń boladı. Jaqtırtılıw jedelliginıń ósimlikler ómir iskerligindeġı roline bazı bir mısallar keltiremiz: tajriybeler Jaqtılıq tásirinde turli eginler japıraġında fotosintez baslanıwın minimal mánisleri turli ósimlikler ushın hár túrli bolıwın kórsetedi. Mısalı, júdá tómen ósiw, gúllew hám ónim toplaw dáwirinde qıyar ósimligi ushın minimal jaqtırtılıw 2400 lk, pomidor ósimligi ushın 4000 lk, noqat ushın 1100 lk qa teń bolıwı kerek. Sonday – aq, fotosintezndiń aktiv bolıwı ushın jaqtırtılıw mánisleri de turli ósimlikler ushın hár túrli bóladı.
Solay etip, awıl xojalıq eginleriniń ónimdarlıġın asırıw ushın agrotexnika talaplarına tolıq juwap beriw menen bir qatarda dalalardaġı egin toplarınıń qalıńlıġın tuwrı tańlap, ósimlikler arasında jaqtılıq rejimin jaqsılaw talaparına da áhmiyet beriw kerek.